Β. Κορκίδης: Η ιστορία των αναπτυξιακών νόμων στην Ελλάδα

Τοποθέτηση του
ΒΑΣΙΛΗ ΚΟΡΚΙΔΗ
Προέδρου ΕΒΕΠ

Η ιστορία των αναπτυξιακών νόμων στην Ελλάδα μετράει 73 χρόνια και έχει τις ρίζες της στο Σύνταγμα του 1952. Σκοπός του εκάστοτε αναπτυξιακού νόμου, που αποτελεί το βασικό θεσμικό πλαίσιο παροχής κινήτρων για ιδιωτικές επενδύσεις, είναι η ενίσχυση της περιφερειακής και οικονομικής ανάπτυξης. Μέχρι σήμερα έχουν ψηφιστεί στη χώρα μας 140 αναπτυξιακοί νόμοι, με αρκετές τροποποιήσεις για την οικονομική, επιχειρησιακή και κοινωνική προώθηση.

Όπως προκύπτει από την ανάλυση των αναπτυξιακών νόμων που θεσπίστηκαν από το 1998 και μετά και συνοδεύει τα νομοσχέδια που κατατέθηκαν στη Βουλή, το 95% των επενδυτικών σχεδίων ήταν χαμηλής και σχετικά χαμηλής τεχνολογίας. Το 46,5% των επενδυτικών σχεδίων και το 72,2% του συνολικού προϋπολογισμού αφορούσε ΑΠΕ, ιδίως φωτοβολταϊκά και τουρισμό και ένα άλλο μεγάλο ποσοστό αποθήκες επιχειρήσεων.

Πιο συγκεκριμένα, στους αναπτυξιακούς νόμους 2601/1998 , 3299/2004 και 3908/2011 εντάχθηκαν συνολικά 14.851 επενδυτικά σχέδια με επενδύσεις ύψους 32 δις ευρώ, ενώ το συνολικό ύψος της κρατικής ενίσχυσης των ενταχθέντων επενδυτικών σχεδίων ανήλθε στα 12,5 δις ευρώ με μορφή άμεσης επιχορήγησης. Στον αναπτυξιακό νόμο 4399/2016 από τα στοιχεία που υπάρχουν εντάχθηκαν 1.768 επενδυτικά σχέδια, ενώ το ύψος της εξωτερικής χρηματοδότησης ανερχόταν στα 2,9 δις ευρώ, το ύψος των ιδίων κεφαλαίων ανερχόταν στα 686 εκ. ευρώ, το ύψος των επιχορηγήσεων ανερχόταν στα 698 εκ. ευρώ, το ύψος της ενίσχυσης για χρηματοδοτική μίσθωση στα 288 εκ. ευρώ και το ύψος του ενισχυόμενου μισθολογικού κόστους νέων θέσεων εργασίας στα 15,8 εκ. ευρώ. Ο αναπτυξιακός νόμος 4887/2022, σε συνδυασμό με το ΕΣΠΑ 2021-2027 και το ΤΑΑ μπορούν αθροιστικά να χρηματοδοτήσουν επενδυτικά σχέδια μικρομεσαίων, μεγάλων και νεοσύστατων επιχειρήσεων που θα ενεργοποιηθούν εντός του 2025 συνολικής αξίας 3,3 δις ευρώ.

Οι λιμνάζουσες επενδύσεις σε εκκρεμότητα που είχαν υπαχθεί σε καθεστώτα προγενέστερων αναπτυξιακών νόμων με μαζικές απεντάξεις μη ενεργών έργων, μπορούν να εξοικονομήσουν περίπου 5,7 δις ευρώ από τις υποχρεώσεις που έχει σήμερα το υπουργείο Ανάπτυξης. Μόνο από τον αναπτυξιακό νόμο του 2004 υπάρχουν 4.034 μη ολοκληρωμένα έργα ενισχύσεων περίπου 3,85 δις ευρώ. Από αυτά τα 2.991 είναι μη ενεργά προς απένταξη και διαγραφή της υποχρέωσης ενίσχυσης και1.310 μη ολοκληρωμένα έργα. Για τον αναπτυξιακό νόμο του 2011 τα μη ολοκληρωμένα έργα είναι 978, με ενισχύσεις σχεδόν 1,39 δις ευρώ και για τον νόμο του 2016 είναι 4.461, συνολικών ενισχύσεων 3,82 δις ευρώ. Για τα τελευταία, μάλιστα, συζητείται η πρόταση να απενταχθούν όσα δεν έχουν ολοκληρώσει έως το τέλος της χρονιάς τουλάχιστον το 25% των εργασιών τους.

Σύμφωνα με ελέγχους του Υπουργείου Ανάπτυξης, διαπιστώθηκε πως για τους αναπτυξιακούς νόμους του 2004 και 2011 έχουν δοθεί 480 εκ. ευρώ ως προκαταβολές για 1.416 επενδυτικά σχέδια που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. Η έρευνα του υπουργείου Ανάπτυξης θα επεκταθεί τόσο στον αναπτυξιακό νόμο του 1988, όσο και του 2016 όπου μάλιστα τα χρήματα των προκαταβολών είναι πολύ περισσότερα και τα κριτήρια υπαγωγής των επενδύσεων πιο χαλαρά. Η κίνηση διεκδίκησης μέσω της ΑΑΔΕ των προκαταβολών από τους μετόχους εταιρειών, που δεν υλοποίησαν την επένδυση, εκτός του ότι θα ξεκαθαρίσει το τοπίο, θα απελευθερώσει πολύτιμο χώρο, ώστε το Υπουργείο Ανάπτυξης, από φέτος κιόλας, να μπορεί να ενεργοποιεί νέα καθεστώτα ενισχύσεων, αλλά και να ανταποκριθεί πλήρως στις υποχρεώσεις του σε βάθος πενταετίας για ολοκληρωμένα έργα που δεν έχουν πληρωθεί και τα οποία σωρευτικά φτάνουν το 1 δις ευρώ.

Όλα τα παραπάνω τεκμηριώνουν τις σημαντικές αλλαγές στον αναπτυξιακό νόμο 4887/2022, που αναμένεται να προχωρήσει ο Υπουργός Ανάπτυξης με παρεμβάσεις που εστιάζουν στην αναθεώρηση καθεστώτων, αλλά και των διαδικασιών αίτησης και υπαγωγής ενός επενδυτικού σχεδίου προκειμένου, αφενός, οι ενισχύσεις να στοχεύσουν στην αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος, την εξωστρέφεια, το δημογραφικό και αφετέρου, στη μείωση του γραφειοκρατικού βάρους, τη δέσμευση με ρήτρες υλοποίησης των επενδύσεων, αλλά και την εφαρμογή δικλίδων ασφαλείας που θα εμποδίζουν τους ελεγκτές να υπογράφουν ανεξέλεγκτα. Οι δύο βασικές αλλαγές θα περιλαμβάνουν ένα νέο καθεστώς ενίσχυσης των παραμεθόριων νομών της χώρας και μια τροποποίηση του καθεστώτος ενίσχυσης μεγάλων επενδύσεων με ένταξη επενδυτικών σχεδίων ύψους άνω των 15 εκ. ευρώ. Το ύψος της ενίσχυσης που θα χορηγηθεί είναι από 150 εκ. ευρώ με επιχορήγηση χρηματοδοτικής μίσθωσης ή φορολογική απαλλαγή.

Στον αναπτυξιακό νόμο «Ελλάδα Ισχυρή Ανάπτυξη» υπάρχουν 13 διαφορετικά καθεστώτα ενισχύσεων με θεματική στόχευση, αντί της οριζόντιας. Κάθε καθεστώς ενίσχυσης είναι εστιασμένο σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας, όπως, Ψηφιακός και τεχνολογικός μετασχηματισμός επιχειρήσεων, Έρευνα και εφαρμοσμένη καινοτομία, που θα συγχωνευθούν στο νέο καθεστώςΣύγχρονες Τεχνολογίες σε ΙΤ -ΑΙ, Πράσινη μετάβαση – Περιβαλλοντική αναβάθμιση επιχειρήσεων, Νέο Επιχειρείν, Δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση, Αγροδιατροφή – Πρωτογενής παραγωγή και μεταποίηση γεωργικών προϊόντων – Αλιεία, Μεταποίηση – Εφοδιαστική, Επιχειρηματική εξωστρέφεια, Ενίσχυση τουριστικών επενδύσεων, Εναλλακτικές μορφές τουρισμού, Μεγάλες επενδύσεις, Ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας και Επιχειρηματικότητα 360. Μέσω των επερχόμενων αλλαγών θα ορίζεται η τήρηση αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων, ώστε ο χρόνος από την έκδοση προκήρυξης έως την απόφαση υπαγωγής να μην ξεπερνά το 12μηνο.

Τα ζητούμενα από τον υφιστάμενο και υπό εξέλιξη αναπτυξιακό νόμο είναι πολλά και σημαντικά. Αρχικά απαιτείται τροποποίηση των στοχευμένων καθεστώτων με μικρότερο προϋπολογισμό, ώστε να μπορούν να βοηθήσουν καταλυτικά συγκεκριμένους τομείς. Επίσης η προκήρυξη των καθεστώτων που αφορούν τις Σύγχρονες Τεχνολογίες και την Εξωστρέφεια θα πρέπει να επισπευστούν εντός του 2025. Ως γνωστό, η απλοποίηση των διαδικασιών, της αξιολόγησης και του χρόνου που μεσολαβεί μεταξύ υποβολής αίτησης φακέλου και έγκρισης είναι πάγιο αίτημα όλων, ενώ θα πρέπει μια επιχείρηση να μπορεί να υποβάλλει ένα μόνο επενδυτικό σχέδιο σε κάθε κύκλο του καθεστώτος ενίσχυσης για να συμπεριληφθούν περισσότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Τέλος η πρόσβαση των επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση και η έγκαιρη καταβολή των ενισχύσεων από το Υπουργείο παίζουν καθοριστικό ρόλο για την επιτυχή ολοκλήρωση των επενδύσεων. Με απλά λόγια, για να θεραπευτούν οι παθογένειες των αναπτυξιακών νόμων στην Ελλάδα, οι διαδικασίες πρέπει γίνονται γρήγορα και όχι πρόχειρα.