Σπάνιες γαίες: 47 στρατηγικά σχέδια σε 13 κράτη μέλη μεταξύ αυτών και η Ελλάδα ενέκρινε η ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε, για πρώτη φορά, κατάλογο 47 στρατηγικών σχεδίων για την ενίσχυση των εγχώριων στρατηγικών ικανοτήτων πρώτων υλών, τα οποία με τη σειρά τους θα ενισχύσουν την αλυσίδα αξίας των ευρωπαϊκών πρώτων υλών και θα διαφοροποιήσουν τις πηγές εφοδιασμού.
Τα νέα στρατηγικά έργα αποτελούν σημαντικό ορόσημο στην εφαρμογή του νόμου για τις πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας (CRMA), ο οποίος έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι η ευρωπαϊκή εξόρυξη, επεξεργασία και ανακύκλωση στρατηγικών πρώτων υλών θα καλύψει το 10 %, το 40 % και το 25 % της ζήτησης της ΕΕ έως το 2030, αντίστοιχα. Βοηθώντας την Ευρώπη να επιτύχει αυτούς τους στόχους, τα νέα στρατηγικά έργα συμβάλλουν σημαντικά στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση της Ευρώπης, στηρίζοντας παράλληλα την αμυντική βιομηχανία και τις αεροδιαστημικές βιομηχανίες της Ευρώπης.
Επισκόπηση των επιλεγμένων έργων
Τα 47 νέα στρατηγικά σχέδια βρίσκονται σε 13 κράτη μέλη της ΕΕ: Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ισπανία, Εσθονία, Τσεχία, Ελλάδα, Σουηδία, Φινλανδία, Πορτογαλία, Πολωνία και Ρουμανία. Καλύπτουν ένα ή περισσότερα τμήματα της αλυσίδας αξίας των πρώτων υλών, με 25 έργα που περιλαμβάνουν δραστηριότητες εξόρυξης, 24 επεξεργασία, 10 ανακύκλωση και 2 υποκατάσταση πρώτων υλών. Τα στρατηγικά σχέδια καλύπτουν 14 από τις 17 στρατηγικές πρώτες ύλες που απαριθμούνται στον νόμο για τις κρίσιμες πρώτες ύλες. Αυτό περιλαμβάνει διάφορα έργα που καλύπτουν το λίθιο (22 έργα), το νικέλιο (12 έργα), το κοβάλτιο (10 έργα), το μαγγάνιο (7 έργα) και τον γραφίτη (11 έργα), τα οποία θα ωφελήσουν ιδιαίτερα την αλυσίδα αξίας των πρώτων υλών της ΕΕ. Τα έργα αυτά θα διασφαλίσουν ότι η ΕΕ μπορεί να εκπληρώσει πλήρως τους δείκτες αναφοράς της για την εξόρυξη, την επεξεργασία και την ανακύκλωση για το 2030 για το λίθιο και το κοβάλτιο, σημειώνοντας παράλληλα σημαντική πρόοδο όσον αφορά τον γραφίτη, το νικέλιο και το μαγγάνιο. Επιπλέον, άλλα στρατηγικά έργα που περιλαμβάνουν μαγνήσιο (1 έργο) και βολφράμιο (3 έργα) θα συμβάλουν στην ανθεκτικότητα της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ, η οποία βασίζεται στη χρήση αυτών των υλικών.
Τα έργα αυτά επελέγησαν καθώς συμβάλλουν στον ασφαλή εφοδιασμό της ΕΕ σε στρατηγικές πρώτες ύλες, τηρούν περιβαλλοντικά, κοινωνικά κριτήρια και κριτήρια διακυβέρνησης και είναι τεχνικώς εφικτά. Επιπλέον, τα επιλεγμένα έργα κατέδειξαν επίσης σαφή διασυνοριακά οφέλη για την ΕΕ.
Οφέλη για τα επιλεγμένα έργα
Για να τεθούν σε λειτουργία, τα 47 στρατηγικά έργα έχουν αναμενόμενη συνολική επένδυση κεφαλαίου ύψους 22,5 δισ. ευρώ. Τα έργα αυτά θα είναι σε θέση να επωφεληθούν από συντονισμένη στήριξη από την Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για να τεθούν σε λειτουργία, ιδίως όσον αφορά την πρόσβαση σε χρηματοδότηση και τη στήριξη για τη σύνδεση με τους ενδιαφερόμενους φορείς. Θα επωφεληθούν επίσης από εξορθολογισμένες διατάξεις αδειοδότησης, ώστε να διασφαλιστεί η προβλεψιμότητα για τους φορείς υλοποίησης έργων, με παράλληλη διασφάλιση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών προτύπων και των προτύπων διακυβέρνησης. Σύμφωνα με τη CRMA, η διαδικασία αδειοδότησης δεν θα υπερβαίνει τους 27 μήνες για τα έργα εξόρυξης και τους 15 μήνες για άλλα έργα. Επί του παρόντος, οι διαδικασίες αδειοδότησης μπορούν να διαρκέσουν από πέντε έως δέκα χρόνια.
Ιστορικό
Ο νόμος για τις κρίσιμες πρώτες ύλες (CRMA) τέθηκε σε ισχύ στις 23 Μαΐου 2024. Την ίδια ημέρα, η Επιτροπή δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής προτάσεων για την αναγνώριση έργων ως στρατηγικών έργων με καταληκτική ημερομηνία στις 22 Αυγούστου 2024. Οι αιτήσεις που θεωρήθηκαν πλήρεις αξιολογήθηκαν από την Επιτροπή με την υποστήριξη εξωτερικών εμπειρογνωμόνων για να ελεγχθεί κατά πόσον τα έργα πληρούν τα σχετικά κριτήρια στο πλαίσιο της CRMA. Με βάση την αξιολόγηση αυτή, η Επιτροπή προσδιόρισε κατάλογο έργων για την εξόρυξη, την επεξεργασία, την ανακύκλωση ή την υποκατάσταση στρατηγικών πρώτων υλών. Η Επιτροπή ζήτησε τη γνώμη του συμβουλίου για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, το οποίο απαρτίζεται από κράτη μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ως παρατηρητή, για να συζητήσει και να εκδώσει γνώμη σχετικά με τον κατάλογο στρατηγικών έργων στις 20 Φεβρουαρίου 2025 και στις 12 Μαρτίου 2025. Η Επιτροπή έλαβε επίσης αιτήσεις για έργα που βρίσκονται σε τρίτες χώρες. Η απόφαση σχετικά με την πιθανή επιλογή τέτοιων έργων θα εκδοθεί σε μεταγενέστερο στάδιο. Η Επιτροπή θα ανακοινώσει σύντομα νέα πρόσκληση υποβολής αιτήσεων για στρατηγικά σχέδια, η οποία επί του παρόντος έχει προγραμματιστεί για το τέλος του καλοκαιριού.