Πότε θα δεχθούμε σε αυτήν τη χώρα ότι η αστυνομική βία είναι πρόβλημα δημοκρατίας; Πόσοι πρέπει να σκοτωθούν ακόμη; – Του Ν. Στραβελάκη

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Τα ζητήματα δημοκρατίας συνεχίζουν να κυριαρχούν στην ελληνική κοινωνία. Την εβδομάδα που μας πέρασε, ένα 16χρονο παιδί, ο Κώστας Φραγκούλης, δέχθηκε πυρά αστυνομικών της ομάδας ΔΙΑΣ στη Θεσσαλονίκη και νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση.

Το έγκλημα του Κώστα είναι ότι έφυγε από βενζινάδικο χωρίς να καταβάλει το αντίτιμο του πετρελαίου που πήρε για το αυτοκίνητό του (20 ευρώ). Για κάποιους το έγκλημά του ήταν ότι είναι Ρομά. Βλέπετε δεν είναι η πρώτη φόρα που η αστυνομία δείχνει υπερβάλλοντα ζήλο απέναντι σε μέλη αυτής της φυλής. Έναν χρόνο νωρίτερα, στην Αθήνα, ένας άλλος νεαρός Ρομά, ο 18χρονος Νίκος Σαμπάνης, πατέρας δύο παιδιών, έπεσε νεκρός από 36 σφαίρες αστυνομικών της ΔΙΑΣ. Προηγήθηκε καταδίωξη του αυτοκινήτου στο οποίο επέβαινε από τον Πειραιά μέχρι το Χαϊδάρι. Το έγκλημά του ήταν ότι δεν ανταποκρίθηκε στις υποδείξεις των αστυνομικών να σταματήσει. Οι τελευταίοι υποπτεύθηκαν ότι το όχημα είναι κλεμμένο, αφού «το οδηγούσαν ανήλικοι Ρομά».

Παρόλο που και τα δύο προαναφερθέντα εγκλήματα της αστυνομίας –γιατί περί εγκλημάτων πρόκειται– είχαν ρατσιστικά κίνητρα, η ιστορία της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα έχει μακρά ιστορία και δεν περιορίζεται στις μειονότητες και στους μετανάστες. Άλλωστε δεν έχει περάσει ούτε εβδομάδα από την 14η επέτειο από τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου στα Εξάρχεια. Παλαιότερα, το 1985, είχε πέσει νεκρός ο επίσης 15χρονος Μιχάλης Καλτεζάς από πυρά αστυνομικού μετά το τέλος της πορείας του Πολυτεχνείου. Ενώ πέντε χρόνια νωρίτερα, το 1980, είχαν πέσει θύματα της αστυνομικής βίας ο κύπριος φοιτητής Ιάκωβος Κουμής και η εργάτρια από το Περιστέρι Σταματίνα Κανελλοπούλου. Αυτοί δεν πυροβολήθηκαν, έπεσαν νεκροί από χτυπήματα με κλομπ, πάλι στην πορεία του Πολυτεχνείου.

Η αστυνομική βία είναι μόνιμο φαινόμενο της ελληνικής κοινωνίας και δεν έχει καταπολεμηθεί ουσιαστικά στα κοντά 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης. Τα θύματά της έχουν ένα συγκεκριμένο προφίλ. Είναι οι αδύναμοι, οι άνθρωποι του μόχθου, οι κοινωνικοί αγωνιστές, οι μειονότητες και οι μετανάστες. Δεν θυμάμαι ποτέ, όσα χρόνια παρακολουθώ τον δημόσιο βίο, εγκληματίες, καταχραστές, απατεώνες, εργοδότες ή πολιτικούς να έχουν πέσει θύματα αστυνομικής βίας. Κανένας αστυνομικός δεν βιαιοπράγησε απέναντι τους δολοφόνους της Χρυσής Αυγής, κανένας δεν εξοργίσθηκε για τους νεκρούς στο λιμάνι του Πειραιά, για να πούμε κάποια πρόσφατα παραδείγματα. Αυτοί είναι επίσημοι, δεν είναι Ρομά, συνδικαλιστές ή διαδηλωτές, βλέπετε.

Με την άνοδο της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία, μάλιστα, είχαμε ένα επικοινωνιακό μπαράζ νομιμοποίησης της αστυνομικής βίας. Οι εκπομπές έβριθαν και βρίθουν ακόμη από παρεμβάσεις συνδικαλιστών της αστυνομίας, οι οποίοι τοποθετούνται επί παντός επιστητού, ενώ οι δημοσιογράφοι επαναλαμβάνουν μονότονα «να αφήσουμε την αστυνομία να κάνει τη δουλειά της». Από κοντά και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Θεοδωρικάκος, με αυστηρές δηλώσεις πάταξης του εγκλήματος και των εγκληματιών, που είναι από τις πρώτες που παίζουν στα δελτία ειδήσεων.

Άσε που οι μόνοι δημόσιοι υπάλληλοι που είναι ολιγάριθμοι στην Ελλάδα είναι οι αστυνομικοί και γι’ αυτό θέλουμε συνεχώς να προσλάβουμε και άλλους, εφευρίσκοντας νέες ειδικότητες. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από το φιάσκο και τα πεταμένα λεφτά της φοιτητικής αστυνομίας. Όμως σε σχολές που οι φοιτητές δεν χωρούν στα αμφιθέατρα και πέφτουν από τα παράθυρα, με κίνδυνο να σκοτωθούν, αρκετοί από τη ΝΔ μιλούν για την ανασύσταση της χωροφυλακής. Πριν βρούμε το φυσικό αέριο και χωρίς να ξέρουμε αν θα καταστεί εκμεταλλεύσιμο, η αγωνία τους είναι τι θα γίνει με την «ασφάλειά μας», τώρα που θα καταστούμε εξαγωγείς ενέργειας – τρομάρα τους.

Αυτή η πρακτική έχει αποθρασύνει αρκετούς από τους θερμόαιμους της ΕΛΑΣ, που νιώθουν πλέον παράγοντες σε μια κοινωνία η οποία, λόγω ιστορικής εμπειρίας, δεν είχε ποτέ την αστυνομία σε μεγάλη υπόληψη. Από τη μια αισθάνονται ότι έχει έρθει η ώρα να πάρουν μια ιστορική ρεβάνς από την κοινωνία και από την άλλη δεν ανέχονται την αμφισβήτηση ούτε των 15χρονων και των 16χρονων. Με δύο λόγια, είναι επιεικώς ακατάλληλοι.

Είναι καιρός να παραδεχθούμε ως κοινωνία ότι η αστυνομία έχει πρόβλημα. Το πρόβλημα της αστυνομικής βίας είναι πρόβλημα δημοκρατίας και πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα.