Ποιοι παράγοντες φρενάρουν την αναπτυξιακή πορεία της χώρας
ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΤΟΥ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΚΟΛΕΓΙΟΥ
Η αστυφιλία, η χαμηλή παραγωγικότητα, που οφείλεται στη γήρανση του πληθυσμού, η αναποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα, το αργό δικαστικό σύστημα, οι δημοσιονομικοί περιορισμοί και η δυσκαμψία του εκπαιδευτικού συστήματος, που δεν τροφοδοτεί με εξειδικευμένα στελέχη την αγορά εργασίας, είναι τα κύρια αίτια που… φρενάρουν την αναπτυξιακή πορεία της χώρας, σύμφωνα με την Έκθεση του Ινστιτούτου για την Ανάπτυξη και την Ευημερία της Ελλάδας, του Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδος.
Η Έκθεση βασίζεται σε οικονομικά, κοινωνικά, γεωλογικά, διπλωματικά κ.λπ. στοιχεία και παρατηρήσεις, από το 2023 μέχρι το τέλος του Φεβρουαρίου φέτος. Επί των στοιχείων αυτών έγινε εξαντλητική μελέτη και έρευνα από ειδικούς επιστήμονες διεθνούς κύρους και μεγάλης εμπειρίας, η οποία οδήγησε σε σημαντικές διαπιστώσεις και συμπεράσματα.
Στις διαπιστώσεις ξεχωρίζουν οι επισημάνσεις για τα προβλήματα στον τομέα της κατοικίας και της διατροφικής αλυσίδας, καθώς και οι αισιόδοξες προβλέψεις για τον τουρισμό και την ενέργεια, ενώ στα συμπεράσματα κυριαρχούν οι καθυστερήσεις στον τομέα της καινοτομίας και της βιωσιμότητας.
Ειδικότερα, στις διαπιστώσεις η έκθεση σημειώνει μεταξύ άλλων:
1. Στον τομέα της Αγροδιατροφής: Το νέο Σχέδιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) της ΕΕ προαναγγέλλει ένα μετασχηματιστικό μοντέλο παραγωγής, εστιάζοντας στην καινοτομία, στην υιοθέτηση τεχνολογίας και στην ενίσχυση της νεανικής επιχειρηματικότητας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Δίνει έμφαση στη διασφάλιση δίκαιων εισοδημάτων για τους αγρότες, ενώ παράλληλα προτεραιοποιεί τη βιώσιμη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της γεωργίας.
2. Στον τομέα του Τουρισμού: Ο κλάδος διαθέτει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης, βασισμένες στην πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, τη φυσική ομορφιά και στρατηγικές πρωτοβουλίες, όπως προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ και η προώθηση του βιώσιμου τουρισμού σε προστατευόμενες περιοχές. Ο θαλάσσιος τουρισμός, καθώς και ο τουρισμός τρίτης ηλικίας και υγείας αποτελούν προσοδοφόρες ευκαιρίες για διαφοροποίηση των προσφερόμενων υπηρεσιών και την προσέλκυση επισκεπτών υψηλής αξίας.
3. Στον τομέα του Αγροδιατροφικού Τουρισμού: Μια ενιαία, εθνική γαστρονομική ταυτότητα, σε συνδυασμό με επενδύσεις στον αγροτουρισμό και σε θεματικά τουριστικά προγράμματα, έχει τη δυνατότητα να καταστήσει την Ελλάδα παγκόσμιο ηγέτη στον γαστρονομικό τουρισμό.
4. Στον τομέα της Ναυτιλίας: Ο κλάδος αντιμετωπίζει τέσσερις προκλήσεις: α) Περιβαλλοντικές ανησυχίες και συμμόρφωση με κανονισμούς, β) ταχεία τεχνολογική αλλαγή, γ) έλλειψη εξειδικευμένου και ταλαντούχου προσωπικού και δ) πολιτική αστάθεια, επιβαλλόμενες κυρώσεις και γεωπολιτικές εντάσεις.
5. Στον τομέα των logistics και των μεταφορών: Τρεις κύριοι ανασταλτικοί παράγοντες για την επιχειρηματική δραστηριότητα εξακολουθούν να συνδέονται με τις ακόλουθες αδυναμίες του δημόσιου τομέα: α) Αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση, β) λειτουργία της δικαιοσύνης, γ) ασυνέχειες που παρατηρούνται στη λειτουργία του κράτους, δ) εμπόδια που θέτει το φορολογικό καθεστώς, κυρίως λόγω των συχνών αλλαγών και της υψηλής φορολογίας.
6. Στον τομέα της Ενέργειας: Έχει καταστεί προφανές ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα στηρίζεται σχεδόν εξίσου σε ορυκτά καύσιμα και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ η παραγωγή ενέργειας από αιολική ενέργεια συνεχίζει την ανοδική της πορεία.
7. Στον τομέα των Τραπεζών: Οι ελληνικές τράπεζες έχουν επαναπροσδιορίσει τον ρόλο τους ως κεντρικοί πυλώνες της οικονομικής προόδου σε μια κρίσιμη συγκυρία, όπου η Ελλάδα προετοιμάζεται να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις στην ανταγωνιστικότητα και στη διπλή μετάβαση προς μια ψηφιακή και πιο πράσινη οικονομία.
8. Στον τομέα της Κατοικίας: Ο συνδυασμός χαμηλών μισθών και αυξανόμενων τιμών ακινήτων έχει καταστήσει την ιδιοκτησία κατοικίας δύσκολη για τους περισσότερους Έλληνες. Ωστόσο, η αύξηση της προσφοράς αναμένεται να οδηγήσει τελικά σε μείωση των τιμών, βελτιώνοντας την κατάσταση.
9. Στον τομέα των Κεφαλαιαγορών: Το ελληνικό χρηματιστήριο έχει σημειώσει σταθερή ανάπτυξη, αντανακλώντας τη δυναμική πορεία και την αισιόδοξη προοπτική της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα, οι τοπικοί και εθνικοί επενδυτές έχουν ανακτήσει την εμπιστοσύνη τους στην Ελλάδα, μετά από χρόνια σκεπτικισμού.
Όσον αφορά τα συμπεράσματα, η Έκθεση σημειώνει:
1. Ανάπτυξη: Η σχέση της έκθεσης αυτής με την ελληνική οικονομική ανάπτυξη είναι μάλλον περιορισμένη, για διάφορους λόγους, που σχετίζονται με την προσέγγισή της περί «κέντρου – περιφέρειας» και τις ιδιοσυγκρασιακές ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, τα προβλήματα παραγωγικότητας της Ελλάδας συνδέονται κυρίως με τη γήρανση του πληθυσμού, τις αναποτελεσματικότητες του δημόσιου τομέα, το βραδύ δικαστικό σύστημα, τις δυσκαμψίες του εκπαιδευτικού συστήματος και τους δημοσιονομικούς περιορισμούς.
2. Ανταγωνιστικότητα: Η γεφύρωση του χάσματος καινοτομίας απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που να εξισορροπεί τις τοπικές ανάγκες με τις παγκόσμιες βέλτιστες πρακτικές. Η ενίσχυση των θεμελίων του οικοσυστήματος καινοτομίας μέσω επενδύσεων στην εκπαίδευση, στις υποδομές και σε συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα, καθώς και η καλλιέργεια μιας κουλτούρας προσαρμοστικότητας και ανθεκτικότητας θα είναι καθοριστικής σημασίας για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.
3. Καινοτομία: Το 2024, η Ελλάδα κατατάσσεται από τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Καινοτομίας ως «Μέτρια Καινοτόμα», καταλαμβάνοντας την 24η θέση ανάμεσα σε 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, με συνολικό δείκτη καινοτομίας 77,5, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ των 27 χωρών. Η χώρα έχει σημειώσει σημαντική βελτίωση κατά 16 θέσεις από το 2017, γεγονός που υπογραμμίζει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί τα τελευταία επτά χρόνια.
4. Τεχνολογία: Το 2024, οι κλάδοι των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ICT) και της Κυβερνοασφάλειας στην Ελλάδα έχουν γνωρίσει σημαντική ανάπτυξη, λόγω στοχευμένων κυβερνητικών πρωτοβουλιών, αυξημένων ιδιωτικών επενδύσεων και ισχυρής στήριξης από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Η διατήρηση αυτής της θετικής πορείας απαιτεί συνεχείς επενδύσεις και συμμόρφωση με τους κανονισμούς της ΕΕ, ώστε να διασφαλιστεί ένα ασφαλές και ανθεκτικό ψηφιακό οικοσύστημα.
5. Βιωσιμότητα: Στην πιο πρόσφατη Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης 2024 (Sustainable Development Report – SDR), που αξιολογεί την επίδοση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) σε 193 χώρες του ΟΗΕ, η Ελλάδα συγκεντρώνει σκορ 78,7/100, ελαφρώς πάνω από τον περιφερειακό μέσο όρο (77,2 για τις χώρες του ΟΟΣΑ), και κατατάσσεται 29η παγκοσμίως. Συνολικά, η βαθμολογία της Ελλάδας στην SDR 2024 υποδηλώνει περιορισμένη πρόοδο, με σημαντικές προκλήσεις που παραμένουν για την επίτευξη των περισσότερων SDGs.
6. Έρευνα: Υπάρχει επιτακτική ανάγκη για χρηματοδότηση της επιστημονικής έρευνας. Ο κεντρικός στόχος θα πρέπει να είναι η διασφάλιση και η ενίσχυση του ελληνικού ερευνητικού δυναμικού (δηλαδή του ανθρώπινου κεφαλαίου και των ερευνητικών υποδομών), η προώθηση και η διευκόλυνση της υγιούς, καινοτόμου και ερευνητικά εντατικής επιχειρηματικότητας, καθώς και η ανάδειξη του ρόλου της επιστήμης στην κοινωνία μέσω εμβληματικών δράσεων που ανταποκρίνονται σε μείζονες κοινωνικές προκλήσεις.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ