Πληγή για την Ελλάδα το τραύμα. Τα τροχαία ευθύνονται για τον μεγαλύτερο αριθμό τραυματιών
Η ΠΡΩΤΗ ΑΙΤΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΙΣ ΗΛΙΚΙΕΣ 1 – 45 ΕΤΩΝ
Του
ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ
Το τραύμα αποτελεί μία πληγή για την Ελλάδα, καθώς κάθε χρόνο χάνονται ζωές που θα μπορούσαν να σωθούν, εάν λειτουργούσε ένα οργανωμένο εθνικό σύστημα τραύματος.
Χρειάστηκαν περισσότερα από 20 χρόνια για να φτάσουμε στην ψήφιση νόμου (στις αρχές του 2025) για την ανάπτυξη ενός τέτοιου συστήματος, που προβλέπει «κέντρα τραύματος επιπέδου I (σε 17 νοσοκομεία συν 2 παιδιατρικά), αναβάθμιση των αιθουσών αναζωογόνησης και υπηρεσίες πρωτογενούς αεροδιάσωσης μεταφοράς με ελικόπτερα».
Τα παραπάνω ανέφερε, στο πλαίσιο του Εθνικού Συνεδρίου Τραύματος, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, ο Παντελής Βασιλείου, καθηγητής χειρουργικής ΕΚΠΑ, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Τραύματος και Επείγουσας Χειρουργικής και πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Εθνικού Συνεδρίου Τραύματος. Παράλληλα τόνισε: «Για τον μεγαλύτερο αριθμό τραυματιών ευθύνονται τα τροχαία. Τα τελευταία 10 χρόνια στη χώρα μας, έχουν μειωθεί οι απώλειες από τροχαία, κυρίως λόγω της βελτίωσης του οδικού δικτύου. Παρ’ όλα αυτά, δεν βελτιώσαμε τη θέση μας σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς είμαστε τέταρτοι από το τέλος».
«Ο νέος νόμος, που διαμορφώθηκε με τη συμβολή της Ελληνικής Εταιρείας Τραύματος και Επείγουσας Χειρουργικής, προβλέπει μεταξύ των άλλων αίθουσες αναζωογόνησης στα ΤΕΠ, ειδικά σχεδιασμένες σύμφωνα με τις προδιαγραφές για τη διαχείριση του κρίσιμου τραυματία και του βαρέως πάσχοντος. Μία τέτοια πρότυπη αίθουσα έχει δημιουργηθεί στο Ασκληπιείο Βούλας, ενώ με κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης αναβαθμίζονται αντίστοιχες αίθουσες σε 67 νοσοκομεία της επικράτειας. Όσον αφορά το προσωπικό που θα τις στελεχώσει, αυτήν τη στιγμή οι γιατροί και οι νοσηλευτές που εκπαιδεύονται είναι ελάχιστοι, υπάρχει όμως μία διαρκής ροή», τόνισε ο κ. Βασιλείου.
Σύμφωνα με τον κ. Βασιλείου, πρέπει να αναπτυχθεί ένα δίκτυο πολλών μικρών ελικοπτέρων, που θα χρησιμοποιείται όταν υπάρχουν κριτήρια απειλής ζωής, μέσα από συγκεκριμένες ενδείξεις. Η οργάνωση και η λειτουργία ενός τέτοιου συστήματος με 20 ελικόπτερα υπολογίζεται ότι κοστίζει περίπου 60 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Η όλη προσπάθεια με τα ελικόπτερα ξεκίνησε μετά τον θάνατο ενός 20χρονου ορειβάτη, του οποίου ο πατέρας, Γιάννης Θεοχαρόπουλος, διεκδίκησε και κατάφερε να γίνει ο νόμος, ο οποίος πήρε το όνομά του ορειβάτη και ονομάζεται «νόμος Θεοχαρόπουλου».
Το τραύμα αφήνει μόνιμες αναπηρίες
Στο μεταξύ, στο Συνέδριο συμμετείχε και ο Γεώργιος Βέλμαχος, καθηγητής Χειρουργικής του Χάρβαρντ και διευθυντής του Κέντρου Τραύματος της Βοστώνης, ο οποίος επισήμανε ότι «αν υπάρχει πιθανότητα τα παιδιά σου και τα εγγόνια σου να πεθάνουν από κάτι, θα πεθάνουν από τραύμα. Δεν θα πεθάνουν ούτε από ιλαρά, ούτε από εγκεφαλίτιδα, ούτε από κάτι παρόμοιο» και συμπλήρωσε:
«Στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο, είτε σε αναπτυγμένες χώρες είτε αναπτυσσόμενες, το τραύμα είναι η πρώτη αιτία θανάτου σε ηλικίες 1 έως 45 ετών. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που δουλεύουν, που ονειρεύονται, που μπορούν να παράγουν, είναι αυτοί που έχουν τη μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνουν από τραύμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ, το τραύμα σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους παγκοσμίως από όσους σκοτώνουν μαζί οι τρεις μεγάλες μολυσματικές ασθένειες στον πλανήτη, δηλαδή η φυματίωση, η ελονοσία και το AIDS. Είναι μάστιγα όχι μόνο γιατί σκοτώνει, αλλά γιατί αφήνει ανάπηρους, πολλές φορές με μόνιμες αναπηρίες, σε πολλαπλάσιο αριθμό από αυτούς που σκοτώνει. Είναι ένα πρόβλημα κοινωνικό, ειδικά για την Ελλάδα, που δεν δικαιούται να χάνει νέους ανθρώπους». Καθοριστικός ο χρόνος δράσης
Σύμφωνα με τον κ. Βέλμαχο, το τραύμα είναι ένα κλειστό οικονομικό κύκλωμα. Αυτός που τραυματίστηκε με το μηχανάκι και θα μείνει παράλυτος εξαιτίας της κακής θεραπείας θα επιβαρύνει το κράτος οικονομικά εφ’ όρου ζωής. Εάν, όμως, λάβει καλή θεραπεία, θα γίνει παραγωγικός και γι’ αυτό χρειάζεται να επενδύσουμε στην αντιμετώπιση του τραύματος.
Όπως θυμάται ο καθηγητής, πριν από δύο χρόνια, στην Πάρο, ο ίδιος και η οικογένειά του έγιναν μάρτυρες ενός τροχαίου με μηχανάκι και σοβαρά τραυματίες δύο νέους 30 ετών. Το ασθενοφόρο έφτασε μετά από 40 λεπτά και διακομίσθηκαν στο Κέντρο Υγείας του νησιού. Εκεί, οι δύο πολύ βαριά τραυματισμένοι παρέμεναν σε φορεία, αβοήθητοι, ανάμεσα σε άλλα σοβαρά περιστατικά. Ένας ηρωικός γενικός γιατρός και δύο ηρωικές νοσοκόμες έκαναν ό,τι μπορούσαν. Ο καθηγητής πήρε τηλέφωνο τους φίλους του στην Αθήνα για να μεταφερθούν οι δύο βαριά τραυματίες, γιατί θα πέθαιναν. Και εδώ αρχίζει η «Οδύσσεια» του πρωτοκόλλου. Σύμφωνα με αυτό, αυτοί έπρεπε να διακομισθούν στη Σύρο, όπου όμως δεν υπήρχαν ειδικοί γιατροί και θα χάνονταν πέντε με έξι πολύτιμες ώρες. Επιπλέον προϋπόθεση, με βάση το πρωτόκολλο, ήταν να υπάρχει αξονική τομογραφία, η οποία έγινε σε ιδιωτικό αξονικό τομογράφο. Τελικά, οι τραυματίες έφτασαν με ελικόπτερο στην Αθήνα, περίπου 12 ώρες μετά το τροχαίο.
«Αυτό που στην Αμερική φτάνει σε μισή ώρα, εδώ φτάνει σε 12 ώρες. Οι νεαροί έζησαν από τύχη, επειδή η γυναίκα μου κι εγώ βρεθήκαμε στο σημείο και δώσαμε πρώτες βοήθειες», τόνισε χαρακτηριστικά ο καθηγητής.
Αναγκαία η στελέχωση και η εκπαίδευση των υγειονομικών
Από την πλευρά του, ο Κώστας Φορτούνης, χειρουργός, διευθυντής ΕΣΥ ΓΝΘ Παπαγεωργίου, γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Τραύματος και Επείγουσας Χειρουργικής, επισήμανε ότι τα επείγοντα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι η στελέχωση και η εκπαίδευση των υγειονομικών και η λειτουργική σύνδεση των επαρχιακών νοσοκομείων με τα κέντρα τραύματος επιπέδου I που θα λειτουργούν στα μεγάλα νοσοκομεία. Είναι αποδεδειγμένο ότι η ανάπτυξη των κέντρων τραύματος επιπέδου I έχει οδηγήσει σε βελτίωση της επιβίωσης σε ποσοστά 20% – 30%, ίσως και μεγαλύτερα σε μερικές χώρες.
«Με βάση τον νέο νόμο, τα επαρχιακά δευτεροβάθμια νοσοκομεία θα είναι κέντρα τραύματος επιπέδου II, θα υποστηρίζουν τις ζωτικές λειτουργίες του τραυματία και, εάν χρειαστεί χειρουργείο, που είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί στο δευτεροβάθμιο νοσοκομείο, θα γίνεται σ’ αυτό. Από το σημερινό καθεστώς προχειρότητας και αυτοσχεδιασμού πρέπει να περάσουμε σε προσυμφωνημένα πρωτόκολλα παραπομπής και διακομιδής των βαριά τραυματισμένων», εξήγησε ο κ. Φορτούνης.
Επίσης τόνισε ότι, σε πρώτη φάση, πρέπει να λειτουργήσουν ομάδες τραύματος, με επικεφαλής χειρουργό, έμπειρο στη διαχείριση του τραύματος, με την εμπλοκή όλων των σχετικών ειδικοτήτων, όπως επειγοντολόγων, αναισθησιολόγων, ορθοπεδικών, αγγειοχειρουργών. Οι ομάδες θα είναι προκαθορισμένες ονομαστικά σε κάθε νοσοκομείο, με αναρτημένα στο πρόγραμμα εφημεριών τα ονόματα των υπευθύνων για τη διαχείριση των τραυματιών. Εκτός από τη διαχείριση των τραυματιών, οι ομάδες θα έχουν και την ευθύνη συζήτησης των περιστατικών και διόρθωσης των λαθών που προκύπτουν, με σκοπό την αξιολόγηση του συστήματος από την εθνική επιτροπή τραύματος που θα λειτουργεί στο υπουργείο Υγείας.
«Τα κέντρα τραύματος θα στελεχωθούν από ειδικότητες που εργάζονται ήδη στα νοσοκομεία, αλλά σε βάθος χρόνου θα χρειαστούν εκπαίδευση, προσλήψεις και τα αντίστοιχα οικονομικά κίνητρα», δήλωσε ο ίδιος και πρόσθεσε: «Ένα από τα πιο βασικά στοιχεία είναι η εκπαίδευση του προσωπικού που θα κληθεί να τα στελεχώσει. Εκτός από τα πιστοποιημένα διεθνή σεμινάρια, που χρηματοδοτούνται, με απόφαση της Βουλής, από το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» για τα πρώτα πέντε χρόνια και στη συνέχεια από το υπουργείο, το πιο σημαντικό είναι η πρακτική εκπαίδευση που μπορούν να αποκτήσουν στο Κέντρο Τραύματος της Baragwanath στο Γιοχάνεσμπουργκ, που έχει τη μεγαλύτερη εμπειρία τραύματος παγκοσμίως».
Σε ό,τι αφορά τις αεροδιακομιδές, είπε ότι προβλέπονται σε πρώτη φάση έξι βάσεις ελικοπτέρων πρωτογενούς διάσωσης, με προσεκτικό σχεδιασμό, ώστε ο τραυματίας να κατευθύνεται όχι στην πλησιέστερη υγειονομική δομή, αλλά στη καταλληλότερη για την αντιμετώπιση των κακώσεών του.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ