Οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στο περιθώριο του 1ου Συνεδρίου του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» – Του Ν. Στραβελάκη

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Το 1ο Συνέδριο του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» ήταν το κέντρο των οικονομικών και των πολιτικών εξελίξεων την εβδομάδα που μας πέρασε. Πριν δούμε τι διημείφθη, αξίζει να θυμηθούμε τον βίο και την πολιτεία του διοργανωτή. Ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος» ήταν η πρώτη ανοιχτά νεοφιλελεύθερη οικονομική επιθεώρηση στον ελληνικό Τύπο τη δεκαετία του 1980. Σε μια εποχή που οι νεοφιλελεύθερες ιδέες δεν ήταν διόλου δημοφιλείς στην ελληνική κοινωνία, ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος» ανέλαβε να μας εξοικειώσει μαζί τους. Η πρώτη δοκιμή ήταν άδοξη. Το 1989, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη χρειάσθηκε τρεις εκλογές και τη σύμπραξη του τότε Συνασπισμού (ΚΚΕ – ΕΑΡ) για να ανέβει στην εξουσία. Όμως πολύ σύντομα έπεσε κάτω από το βάρος της λαϊκής αντίδρασης αλλά και των συγκρούσεων ανάμεσα στα διαπλεκόμενα συμφέροντα.

Παρ’ όλα αυτά, οι νεοφιλελεύθερες ιδέες κυριάρχησαν στο πεδίο της ιδεολογίας και κυρίως της οικονομικής πολιτικής το επόμενο διάστημα. Έγινε πληθώρα ιδιωτικοποιήσεων, αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων στις εργασιακές σχέσεις και μετά την κατάρρευση του 2008 –2009 μεγάλες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις. Όλα στο όνομα της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της ανταγωνιστικότητας. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά σε όλους. Χάθηκε κάπου το 40% του ΑΕΠ του 2008, ο λόγος δημόσιου χρέους / ΑΕΠ ξεπέρασε το 200% σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ και το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι υψηλότερο μόνο από εκείνο της Βουλγαρίας στις 27 χώρες της ΕΕ. Όμως αντί για αυτοκριτική, μετά από όλα αυτά, ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος» κάνει και Συνέδριο για να μας υποδείξει την ενδεδειγμένη οικονομική πολιτική για το μέλλον και όποιος αντέξει.

Το Συνέδριο τίμησαν, μεταξύ άλλων, ο κ. Μητσοτάκης και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Στουρνάρας. Παρότι θα περίμενε κανείς ο πρωθυπουργός να τοποθετηθεί για τα θέματα της οικονομικής πολιτικής, αυτό δεν συνέβη. Αντίθετα, ο κ. Μητσοτάκης επέλεξε να «κάψει» τα σενάρια πρόωρων εκλογών, που διέρρεε η ίδια η κυβέρνηση και ο φιλικός της Τύπος, και να αναδείξει, όλως παραδόξως, σενάρια κυβερνήσεων συνεργασίας. Με δυο λόγια, μας είπε ότι εκλογές θα γίνουν το 2023 και κατά πάσα πιθανότητα, κατά τον κ. Μητσοτάκη, από αυτές δεν θα προκύψει αυτοδυναμία ακόμα και στο σενάριο διπλών εκλογών. Στην ουσία, ο πρωθυπουργός επιβεβαίωσε ότι βασική του μέριμνα είναι η αναζήτηση κυβερνητικού συνεταίρου. Είναι εντυπωσιακό το ότι δύο μήνες μετά το άρθρο της ιστοσελίδας Euractiv που, επικαλούμενο πηγές της Κομισιόν, μιλούσε για «κυβέρνηση τεχνοκρατών» στην Ελλάδα, το σενάριο επιβεβαιώνεται εμμέσως από τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Να θυμίσω ότι το δημοσίευμα είχε τύχει οργίλης αντίδρασης από την ελληνική κυβέρνηση, κάτι που οδήγησε σε διάψευση από την Κομισιόν.

Σε αυτό το περιβάλλον, ο κ. Στουρνάρας εμφανίσθηκε πρωθυπουργικότερος του κ. Μητσοτάκη. Φυσικά, δεν αναφέρομαι στην προαναγγελία «μικρής αύξησης των επιτοκίων» προς το τέλος του 2022 από την ΕΚΤ. Αυτό είναι στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του. Αναφέρομαι στην εκτίμηση ότι: «Φυσάει άνεμος στασιμοπληθωρισμού, υπάρχουν τάσεις. Περικόπτονται οι εφοδιαστικές αλυσίδες. Αυξάνονται οι τιμές και πέφτει η παραγωγή». Αυτή δεν είναι η θέση της ΕΚΤ, αφού μόλις πριν από λίγες μέρες η κ. Λαγκάρντ είχε δηλώσει ότι θεωρεί απίθανο το σενάριο του στασιμοπληθωρισμού. Αντίστοιχη ήταν και η τοποθέτηση του κ. Στουρνάρα ότι «ανεστράφησαν οι καμπύλες αποδόσεων στις ΗΠΑ» (εννοεί τις καμπύλες αποδόσεων των ομολόγων) και «κάποιοι κάνουν λόγο για ύφεση, κάτι το οποίο δεν ‘‘αγοράζω’’, αλλά το ‘‘κρατώ’’». Προφανώς, και αυτή η εκτίμηση ελάχιστη σχέση έχει με τις επίσημες ανακοινώσεις της ΕΚΤ. Τέλος, ο κ. Στουρνάρας δεν παρέλειψε να προσθέσει και έναν στόχο οικονομικής πολιτικής, τον οποίο μάλιστα χαρακτήρισε «εθνικό». Αυτός δεν είναι άλλος από την ανάκτηση της επενδυτικής διαβάθμισης για τα ελληνικά ομόλογα. Με δυο λόγια, περισσότερο σκιαγράφησε τις προκλήσεις και τους στόχους ενός «οικουμενικού πρωθυπουργού» παρά τις θεσμικά ενδεδειγμένες εκτιμήσεις και υποδείξεις ενός κεντρικού τραπεζίτη.

Δεν ξέρω ποιες ήταν οι φιλοδοξίες των υπευθύνων του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» όταν αποφάσισαν τη διοργάνωση του Συνεδρίου. Οι εξελίξεις, πάντως, φαίνεται να τους ξεπερνούν. Η χρεοκοπία της κυβερνητικής πολιτικής αλλά και της πολιτικής της ΕΕ παραπέμπει σε έναν νέο κύκλο όξυνσης της κρίσης, κάτι που παραδέχθηκε εμμέσως πλην σαφώς και ο κ. Στουρνάρας. Σε αυτό το περιβάλλον η πολιτική ρευστότητα είναι δεδομένη και η παρέμβαση του εργατικού και λαϊκού κινήματος αναγκαία.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ