Οι φωτιές είναι μια άλλη μορφή καταστροφής της Ελλάδος
Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.
Με τόσο υψηλές θερμοκρασίες ήταν φυσικό να αναμένονται πυρκαγιές σε διάφορα σημεία της χώρας και ο πυροσβεστικός μηχανισμός της χώρας θα έπρεπε να είναι σ’ ετοιμότητα. Πώς αιφνιδιάσθηκε σε τέτοιο βαθμό και δεν μπόρεσε να αντιδράσει έγκαιρα στη Βαρυμπόμπη, στις πόρτες των Αθηνών; Η παρέμβαση της Πυροσβεστικής ήρθε με καθυστέρηση πολλών ωρών, γεγονός που δείχνει έλλειψη ετοιμότητας, αποτελεσματικού σχεδιασμού και ανεπάρκεια μέσων.
Προβάλλεται ως δικαιολογία η ταυτόχρονη έκρηξη πυρκαγιών σε δεκάδες διαφορετικά σημεία. Εάν ισχύει ο ισχυρισμός αυτός, είναι πολύ ανησυχητικός και πρέπει να διερευνηθεί κατά πόσο αυτό μπορεί να οφείλεται σε φυσικές αιτίες (βραχυκυκλώματα ηλεκτρικών καλωδίων, ανάφλεξη μεταλλικών και γυάλινων αντικειμένων, λόγω της πολύ υψηλής θερμοκρασίας και της παρουσίας ξηρών χόρτων, που λειτουργούν ως προσάναμμα) ή προέρχονται από κακόβουλες ενέργειες εμπρηστών ή δολιοφθορέων.
Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Έχει ήδη διαπιστωθεί, κατά τα προηγούμενα χρόνια, ότι βραχυκυκλώματα από ηλεκτρικά καλώδια, για τα οποία δεν λαμβάνεται μέριμνα, ώστε να μην έρχονται σ’ επαφή με δέντρα, μπορούν να προκαλέσουν πυρκαγιές, όπως και ορισμένα αντικείμενα, που απορρίπτονται, αφρόντιστα, στο δάσος και είναι ευαίσθητοι αγωγοί θερμότητας. Έχει επίσης διαπιστωθεί το άγος των σκοπίμων εμπρηστών για λόγους αρπαγής γης και αυθαίρετων κτισμάτων.
Στους παραδοσιακούς αυτούς λόγους, που συντηρούνται ανεπίτρεπτα επί μισό αιώνα, με την ανοχή και τη νομιμοποίηση διαδοχικών κυμάτων αυθαιρέτων, έχει προστεθεί τώρα και η ασύστολη και ασύδοτη εκμετάλλευση των βουνών της χώρας για σκοπούς αιολικής ενέργειας. Έχει, τέλος, διαπιστωθεί, κατά επίσημο και αναμφισβήτητο τρόπο, με ομολογία του Τούρκου πρώην πρωθυπουργού Μεσούτ Γιλμάζ, ότι Τούρκοι «Γκρίζοι Λύκοι» έκαψαν κατά τη δεκαετία του 1990 τα δάση στα Ελληνικά νησιά του Αιγαίου και αλλού. Η πρακτική αυτή, που είναι εξακριβωμένη για την περίοδο αυτή, δεν σημαίνει ότι δεν επανελήφθη από τότε ή ότι έπαψε να είναι ένα όπλο στη φαρέτρα του Τουρκικού παρακράτους κατά της Ελλάδος.
Οφείλει, γι’ αυτό, η χώρα να έχει στραμμένες τις κεραίες της προσοχής της και προς αυτήν την κατεύθυνση. Πολύ περισσότερο που η κατάσταση, σε σχέση μ’ αυτό, έγινε σήμερα πολύ πιο δύσκολη, με την άκριτη διασπορά σ’ όλη τη χώρα Μουσουλμάνων παράνομων μεταναστών, μεταξύ των οποίων είναι πολύ πιθανόν η Άγκυρα να έχει δημιουργήσει δίκτυα συνεργατών και πρακτόρων, για λόγους δολιοφθορών και υπονομευτικών ενεργειών.
Ανεξάρτητα πάντως από την αιτία, κάθε φορά, των πυρκαγιών, αυτό που αναδεικνύεται ως σταθερό δεδομένο είναι η αναποτελεσματικότητα του πυροσβεστικού μηχανισμού και η ανεπάρκεια των μέσων. Το γεγονός ότι κάηκαν 60.000 στρέμματα στη Βαρυμπόμπη, μέσα στο λεκανοπέδιο Αττικής, όπου είναι συγκεντρωμένα τα κύρια μέσα πυροσβέσεως, είναι στοιχείο που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με κανέναν τρόπο. Το ίδιο είχε γίνει, υπό άλλες συνθήκες και με τραγικές ανθρώπινες απώλειες, στην καταστροφή στο Μάτι.
Η προστασία της χώρας, των ζωών, των περιουσιών και του δασικού πλούτου, από τις φωτιές είναι μέρος της εθνικής ασφάλειας. Δεν είναι δυνατόν, είτε αυτό οφείλεται σε κακοβουλία είτε όχι, το κράτος να αποδεικνύεται ανίσχυρο να προστατεύσει τη χώρα με άμεση και αποτελεσματική αντίδραση, αλλά και προληπτική δράση, σχεδιασμό και κατάλληλη προετοιμασία.
Οι φετινές καταστρεπτικές φωτιές, όχι μόνο στη Βαρυμπόμπη, αλλά, δυστυχώς, και σ’ όλη την Ελλάδα, όπως και σ’ άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης, προσδίδουν νέα διάσταση στις συζητήσεις για την κλιματική αλλαγή και τα μεγάλα προβλήματα που θα δημιουργήσει κατά τα επόμενα χρόνια. Μια ορισμένη κλιματική αλλαγή είναι γεγονός. Δεν πρέπει όμως να γίνει άλλοθι για τη συγκάλυψη των αβελτηριών που παρατηρούνται στη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού και οι οποίες έχουν διαχρονικό και ενδημικό, δυστυχώς, χαρακτήρα.
Οι αβελτηρίες αυτές δεν οφείλονται μόνο σε απλή ανεπάρκεια πολιτικής και μέσων. Οφείλονται, σε μεγάλο βαθμό, σε δομικά προβλήματα, όπως, π.χ., η αυθαίρετη δόμηση και η έλλειψη κτηματολογίου. Τα προβλήματα αυτά έμειναν σ’ εκκρεμότητα επί πολλές δεκαετίες και επιδεινώθηκαν, με την αύξηση των παρανομούντων και την πολιτική δύναμη που απέκτησαν, λόγω του μεγάλου αριθμού τους. Η έλλειψη κτηματολογίου συνήργησε στην επιδείνωση του προβλήματος. Το κτηματολόγιο έχει τεθεί, τώρα, υποτίθεται, στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωση και την ψηφιοποίησή του. Θα είναι μια σημαντική πρόοδος, εφόσον αντιμετωπισθούν τα προβλήματα που βρίσκονται ακόμη σ’ εκκρεμότητα και αφορούν έναν μεγάλο αριθμό πολιτών. Θα πρέπει να βρεθεί τρόπος να τεθεί οριστικά τέρμα και στην πρακτική της αυθαίρετης δομήσεως, αφού έχει ήδη πληρωθεί ένα τεράστιο τίμημα για τη νομιμοποίηση των υπαρχόντων, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων.
Εμφανίσθηκε όμως στον ορίζοντα και μια νέα απειλή, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, που παρουσιάζεται με ένδυμα οικολογικό και ως νέα εθνική πολιτική στον τομέα της ενέργειας. Είναι οι ανεμογεννήτριες στις κορφές των Ελληνικών βουνών, που εντάσσουν, με τον τρόπο αυτό, και τις πιο παρθένες και απάτητες κορυφές στην οικονομική εκμετάλλευση και στη σκοπιμότητα της αλώσεώς τους με δρόμους και εγκαταστάσεις.
Είναι μια μεγάλη συζήτηση το πόσο σκόπιμη είναι για την Ελλάδα η ενεργειακή αυτή παραγωγή και ποιες θυσίες πρέπει να γίνουν στο περιβάλλον για την προώθησή της. Θα βάλουμε, π.χ., ανεμογεννήτριες και στον Όλυμπο και στον Παρνασσό και στον Ταΰγετο; Η Ελλάδα έχει ένα μεγάλο Αιολικό δυναμικό, που θα μπορούσε να καλύπτει ένα σημαντικό μέρος των ενεργειακών αναγκών της. Η ΔΕΗ όμως, ως δημόσιος εθνικός φορέας, που θα μπορούσε να διαχειρισθεί τον εθνικό αυτό πλούτο, υπονομεύεται και αφήνεται το πεδίο ελεύθερο για κάθε είδους επενδυτή, εγχώριο ή ξένο, που σπεύδει, με άκρως κερδοσκοπικά κριτήρια, να καταλάβει και να παραμορφώσει τις ακροπόλεις των Ελληνικών βουνών. Έχουν αυτά σχέσεις με τις φωτιές; Λογικά δεν θα έπρεπε να έχουν. Εάν όμως συνδυασθούν οι ανεμογεννήτριες με τη δημιουργία φωτοβολταϊκών πάρκων, που είναι ασυμβίβαστα με το δάσος, η απάντηση θα μπορούσε να είναι ναι.
Συνοψίζοντας, η σημερινή επιχειρησιακή κατάσταση του πυροσβεστικού μηχανισμού είναι αξιοθρήνητη και απαράδεκτη. Η προμήθεια των καταλλήλων μέσων και η ενίσχυση του προσωπικού είναι εκ των ων ουκ άνευ. Γιατί, π.χ., η Ελλάδα δεν προμηθεύθηκε εδώ και τόσα χρόνια το Ρωσικό αμφίβιο αεροσκάφος «Μπερίεφ», το οποίο απέδειξε την αξία του στην κατάσβεση των πυρκαγιών; Σημειωτέον ότι αυτό θα ήταν πολύτιμο και για τη μεταφορά δυνάμεων σε νησιά του Αιγαίου σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης. Μπορεί να μεταφέρει 64 καταδρομείς ακόμη και σε νησιά που δεν έχουν αεροδρόμιο ή στα οποία δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί το αεροδρόμιο. Η φοβία και η αναστολή για οτιδήποτε είναι Ρωσικό είναι απαράδεκτη. Άλλο είναι η προμήθεια στρατηγικών όπλων, που δημιουργούν στρατηγική εξάρτηση και εναντιώνονται σ’ αυτό οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ, και άλλο είναι η προμήθεια οποιουδήποτε άλλου υλικού.
Δεν αρκεί όμως η ενίσχυση του πυροσβεστικού σώματος με μέσα και προσωπικό. Χρειάζεται ολοκληρωμένος στρατηγικός σχεδιασμός, που θα περιλαμβάνει στρατηγική για την προστασία και την ανάπτυξη των δασών. Γιατί, π.χ., καταργήθηκαν τα ειδικά σώματα δασονόμων και δασοπυροσβεστών; Είναι προφανές ότι χρειάζεται η ανασύστασή τους, για να λειτουργούν ως η πρώτη γραμμή αντιδράσεως και συνεχούς εποπτείας. Η δράση τους πρέπει να πλαισιώνεται από την τοπική κοινωνία, η οποία δεν πρέπει να έχει ρόλο παθητικού παρατηρητή.
Αυτό όμως που χρειαζόμαστε περισσότερο απ’ όλα ως λαός και ως κοινωνία είναι ένα νέο όραμα για το περιβάλλον. Η καταστροφή που έχει ήδη συντελεσθεί και εξακολουθεί να συντελείται και η επί θύραις κλιματική αλλαγή επιβάλλουν μια άλλη αντίδραση σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Πρέπει να αντιτάξουμε την αναγέννηση στην καταστροφή. Στο καμένο δάσος θα φέρουμε την ελπίδα ενός νέου δάσους. Στο γυμνό βουνό θα φέρουμε τη μαζική αναδάσωση. Κάθε περιφέρεια να επεξεργασθεί ένα στρατηγικό σχέδιο αναδασώσεων. Η Ιρλανδία, π.χ., πήρε απόφαση να φυτέψει, κατά τα προσεχή χρόνια, δεκάδες εκατομμύρια δέντρα. Το ίδιο έκαναν η Κίνα, η Ινδία, το Πακιστάν και άλλες χώρες.
Δεν υπάρχει άλλη λύση για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος που έχει λάβει εφιαλτικές διαστάσεις. Στα προγράμματα μαζικών αναδασώσεων να εμπλακούν τα σχολεία κάθε περιφέρειας, ώστε στην εκστρατεία αυτή να γίνει πρωταγωνιστής και προστάτης, μετά, του δάσους η νέα γενιά.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ