Μπακαλιάρος: Η πραγματικότητα καταργεί και… τις παραδόσεις
Παραδόσεις και λαϊκές ρήσεις που μέχρι πριν από κάποια χρόνια αποτύπωναν τις συνήθειες, τα πιστεύω και τα βιώματα του λαού μας, τώρα μοιάζουν με… καρικατούρες, που δεν αντιπροσωπεύουν τίποτα περισσότερο από ένα απώτερο παρελθόν, το οποίο δείχνει πως ήταν καλύτερο από το σήμερα.
Και αποκαλύπτουν πως παλιότερα, χωρίς την τεχνολογία, τις ευκολίες και την πρόοδο που έχουμε σήμερα, μάλλον ήμασταν καλύτερα. Και πιο καλά πέρναγε ο κόσμος και τα απαραίτητα για κάθε ξεχωριστή μέρα είχε και δεν αισθανόταν τόσο αλλοτριωμένος και κυνηγημένος, όσο σήμερα.
Αύριο έχουμε τη μεγάλη γιορτή του Ευαγγελισμού και το επίσημο μενού σε όλο τον Ελληνισμό προβλέπει ως κύριο πιάτο τον μπακαλιάρο. Βέβαια, η θρησκεία δεν μιλάει αποκλειστικά για μπακαλιάρο, αλλά επιβάλλει την ψαροφαγία, επειδή πάντα η γιορτή πέφτει την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, κατά τη διάρκεια της οποίας απαγορεύεται η κατάλυση κρέατος και γαλακτοκομικών και επιτρέπεται μόνο το λάδι, και αυτό με περιορισμούς. Για να τιμηθεί η μέρα και να τονωθούν οι νηστεύοντες, έχει καθιερωθεί η ψαροφαγία.
Επειδή η χώρα μας έχει και πολλές ηπειρωτικές ή ορεινές περιοχές, όπου δεν μπορούσαν να διατηρηθούν τα ψάρια, γιατί μέχρι να φτάσουν θα είχαν σαπίσει, μιας και τότε δεν υπήρχαν ψυγεία, ο κόσμος κατέφευγε στα παστά ψάρια, γι’ αυτό και καθιερώθηκε ο μπακαλιάρος, ο οποίος εμφανίστηκε στη χώρα μας τον 16ο αιώνα. Όμως ο μπακαλιάρος δεν κυριάρχησε μόνο επειδή ήταν παστός και μπορούσε να διατηρηθεί.
Κυριάρχησε γιατί ήταν φθηνό ψάρι και μπορούσε να το αγοράσει το σύνολο του λαού, που αποτελούνταν ως επί το πλείστον από φτωχούς ανθρώπους. Γι’ αυτό και ο μπακαλιάρος παλιά λεγόταν και… φτωχογιάννης. Ήταν το ψάρι του φτωχού, η χαρά του εργάτη, το λάφυρο του κατατρεγμένου. Ήταν το πιο φθηνό ψάρι και μπορούσαν να το αγοράσουν όλοι, γι’ αυτό δεν έλειπε από κανένα τραπέζι ειδικά του Ευαγγελισμού.
Όμως, σήμερα, όπως έχουμε γράψει σε άλλη στήλη, ο… φτωχογιάννης έγινε… ακριβογιάννης και ο κόσμος αδυνατεί να τον έχει στο τραπέζι του. Όταν κάποτε το μοσχάρι ήταν απλησίαστο και αποτελούσε αποκλειστικά έδεσμα των πλουσίων, όλοι οι υπόλοιποι την… έβγαζαν με μπακαλιάρο. Τώρα, όμως, ο μπακαλιάρος έφτασε να έχει την ίδια τιμή με το μοσχάρι, και όχι επειδή έγινε φθηνό το μοσχάρι, αλλά επειδή… απογειώθηκε η τιμή του μπακαλιάρου.
Οπότε, η αλλαγή της εποχής βλέπουμε ότι έχει δυσμενέστατες συνέπειες για τους φτωχούς, για εκείνους που δεν έχουν. Γιατί παλαιότερα αυτοί δεν μπορούσαν να έχουν μοσχάρι, αλλά είχαν μπακαλιάρο. Τώρα δεν έχουν ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Ο φτωχογιάννης… πέθανε, και μαζί του έσβησαν οι ελπίδες των φτωχών. Κατά τα άλλα, μιλάμε για πρόοδο και για εξέλιξη. Τρομάρα μας…
ΤΟ ΠΑΡΟΝ