Καθαρισμοί οικοπέδων: Απαιτείται λογική, παράταση και άμεσες αλλαγές
Του
ΜΑΝΟΥ ΚΡΑΝΙΔΗ
Πολιτικού Μηχανικού ΕΜΠ, MSc,
CEO «Krama Property» (www.kramaproperty.com),
Γραμματέα Ενημέρωσης ΠΟΜΙΔΑ, Δημοτικού Συμβούλου Χαλανδρίου
Η διαδικτυακή εφαρμογή του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας akatharista.apps.gov.gr άνοιξε την περασμένη Τρίτη 1η Απριλίου. Οι ιδιοκτήτες αστικών οικοπέδων σε όλη τη χώρα υποχρεούνται να προχωρήσουν σε καθαρισμό των οικοπέδων και να το δηλώσουν εντός του Απριλίου. Ας δούμε συνοπτικά τις βασικές προδιαγραφές αυτής της διαδικασίας και τις άμεσες συνέπειες από την επανειλημμένα λανθασμένη εφαρμογή τους και για το 2025.
Ας δούμε πρώτα τους ισχύοντες κανόνες της διαδικασίας βάσει των διατάξεων του νόμου.
1.Υπόχρεοι δήλωσης στο Ηλεκτρονικό Μητρώο είναι οι ιδιοκτήτες, επικαρπωτές, μισθωτές ή υπομισθωτές οικοπέδων και ακαλύπτων χώρων στις εξής περιπτώσεις:
– Σε περιοχές που περιλαμβάνονται σε εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια.
– Σε περιοχές εντός ορίων οικισμών χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο.
– Σε εκτάσεις που βρίσκονται εντός ακτίνας εκατό (100) μέτρων από τα όρια σχεδίων και οικισμών.
– Σε εκτός σχεδίου γήπεδα με κτίσμα, εφόσον οι εκτάσεις αυτές δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.
Οι υπόχρεοι πρέπει να διασφαλίσουν τον καθαρισμό των παραπάνω εκτάσεων από την 1η έως την 30ή Απριλίου κάθε έτους και να τις διατηρούν σε αυτήν την κατάσταση καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου (1 Μαΐου – 31 Οκτωβρίου), προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας επέκτασής της.
Σημειώνεται ότι εξαιρούνται οι διαμορφωμένοι και συντηρημένοι κήποι, καθώς και οι φυτεμένες επιφάνειες ακάλυπτων χώρων κτιρίων και πολυκατοικιών στις παραπάνω περιοχές και εκτάσεις.
2. Προθεσμία υποβολής δήλωσης στο Ηλεκτρονικό Μητρώο: H υπεύθυνη δήλωση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο – πλατφόρμα «Ακαθάριστα Οικόπεδα» (akatharista.apps.gov.gr) πρέπει να υποβάλλεται μέχρι τις 30 Απριλίου κάθε έτους. Η ημερομηνία αυτή μπορεί να παρατείνεται με απόφαση του υπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
3. Τεκμήριο συναίνεσης για καθαρισμό: Εάν παρέλθει η προθεσμία δήλωσης καθαρισμού στο Ηλεκτρονικό Μητρώο χωρίς να έχει γίνει καμία ενέργεια, θεωρείται ότι ο υπόχρεος συναινεί στον καθαρισμό της ιδιοκτησίας του από τον οικείο δήμο. Σε κάθε περίπτωση καθαρισμού που πραγματοποιείται από τον δήμο, λόγω μη συμμόρφωσης του ιδιοκτήτη με την υποχρέωση καθαρισμού, το κόστος καθαρισμού του χώρου και απομάκρυνσης των υλικών επιβαρύνει εξ ολοκλήρου τους υπόχρεους, σύμφωνα με τον οικείο δήμο.
4.Έλεγχοι: Πραγματοποιούνται γενικά, και για τους υπόχρεους που έχουν υποβάλει θετική δήλωση στο Μητρώο. Για την αποτελεσματική διεξαγωγή τους, έχει δημιουργηθεί ηλεκτρονική φόρμα καταγγελιών, στην οποία μπορεί να υποβάλει αίτημα κάθε ενδιαφερόμενος κατά των ιδιοκτητών ακαθάριστων οικοπέδων. Οι έλεγχοι διεξάγονται από το Πυροσβεστικό Σώμα και τον οικείο δήμο, είτε από κοινού είτε ξεχωριστά, καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου (1 Μαΐου – 31 Οκτωβρίου).
5. Κυρώσεις: Η μη υποβολή της υπεύθυνης δήλωσης στο Ηλεκτρονικό Μητρώο επιφέρει πρόστιμο 1.000 ευρώ. Αντίθετα, η υποβολή ψευδούς υπεύθυνης δήλωσης σχετικά με την υποχρέωση καθαρισμού και συντήρησης του Μητρώου μπορεί να οδηγήσει σε –αδιανόητη– ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών, καθώς και σε χρηματικό πρόστιμο που μπορεί να φτάσει και στα 50.000 ευρώ.
Η συγκεκριμένη, υπερβολικά σφιχτή, διαδικασία, με μη ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα και προθεσμία, δημιουργεί σημαντικά θέματα. Ας τα δούμε επιγραμματικά:
Ένα πρώτο θέμα είναι ότι η προθεσμία για τον καθαρισμό και την υποβολή δηλώσεων μέχρι τις 30 Απριλίου 2025 είναι, στην πράξη, μη ρεαλιστική. Αυτό οφείλεται στην αργία του Πάσχα (άνω της μίας εβδομάδας), με συνέπεια ο χρόνος που απομένει να είναι εξαιρετικά περιορισμένος για τους πολίτες, ιδίως για εκείνους που διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία μακριά από τον τόπο κατοικίας τους. Μάλιστα, ένα πρώτο σοβαρό ζήτημα που τίθεται είναι αν οι υπόχρεοι έχουν ενημερωθεί επαρκώς και εγκαίρως από τους δήμους, με σύγχρονα μέσα (όπως email, sms) και όχι με τις κλασικές, απαρχαιωμένες επιστολές, τις οποίες πολλές φορές στέλνουν σε λάθος διευθύνσεις.
Το δεύτερο θέμα είναι ότι, σε αυτές τις συνθήκες, η μεγάλη ζήτηση που προκύπτει από την ασφυκτική προθεσμία οδηγεί τους ιδιοκτήτες είτε στο να μην μπορούν να βρουν συνεργείο για τον έγκαιρο καθαρισμό των οικοπέδων τους είτε να αναγκάζονται να πληρώνουν υπερβολικά ποσά για τις υπηρεσίες καθαρισμού των οικοπέδων. Όταν οι υπόχρεοι είναι άνω του 1 εκατ. και η προσφορά περιορισμένη, μοιραία, οι τιμές για τον καθαρισμό εκτοξεύονται και είναι ανέφικτο να προλάβουν τους καθαρισμούς σε 20 ημέρες. Η επέκταση του χρονοδιαγράμματος κατά τουλάχιστον ενάμιση μήνα θα μπορούσε να βελτιώσει την κατάσταση.
Επίσης, το πρόστιμο για τη μη υποβολή ηλεκτρονικής δήλωσης σε περίπτωση που ο υπόχρεος έχει καθαρίσει και επιτελέσει τον καθαρισμό είναι υπερβολικό και πρέπει να μειωθεί κατά τουλάχιστον 50%.
Τέλος, ένα ακόμα ζήτημα είναι η παραλαβή και η διαχείριση της βιομάζας από τους καθαρισμούς οικοπέδων, την αποκλειστική ευθύνη για την οποία έχουν οι δήμοι, αλλά δεν έχουν τις δυνάμεις να την υλοποιήσουν εγκαίρως, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση του περιβάλλοντος και των γειτονιών.
Είναι προφανές ότι για την επιτυχημένη υλοποίηση της σημαντικής διαδικασίας από εκατομμύρια υπόχρεους απαιτούνται άμεσα αλλαγές, με πρώτη την επέκταση του χρονοδιαγράμματος, ώστε να δοθεί η δυνατότητα για έγκαιρη υλοποίηση των καθαρισμών σε προσιτό κόστος. Τρανό παράδειγμα, το 2024, όταν η παράταση μέχρι τις 15 Ιουλίου οδήγησε 1 εκατ. πολίτες στον καθαρισμό και στη δήλωση στην πλατφόρμα. Η Πολιτεία, προτού βάλει πρόστιμα, οφείλει να υποστηρίζει και να μην ταλαιπωρεί τους πολίτες.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ