Δελφοί, 12 Απριλίου 2025 – Τις προκλήσεις της διαρκούς αστάθειας στη Μέση Ανατολή και το ερώτημα αν η περιοχή είναι καταδικασμένη να επαναλαμβάνει την Ιστορία, ανέλυσαν υψηλόβαθμοι πολιτικοί, διπλωμάτες και ακαδημαϊκοί στο πλαίσιο του 10ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, που πραγματοποιείται στους Δελφούς στις 9-12 Απριλίου. Στο τραπέζι τέθηκαν οι μνήμες από το παρελθόν, οι σημερινές συγκρούσεις και οι ελπίδες για ένα διαφορετικό μέλλον.
Από τις απόψεις των ομιλητών, αλλά κι όσων από το κοινό έκαναν παρέμβαση, έγινε απολύτως σαφής η βαρύτητα καθώς και η έντονη πολυπλοκότητα του ερωτήματος: Είναι η Μέση Ανατολή καταδικασμένη να επαναλάβει την Ιστορία;
Ο Paul Salem, Vice President for International Engagement, Middle East Institute, δήλωσε με σαφήνεια: «Η Μέση Ανατολή δεν είναι καταδικασμένη να επαναλάβει την Ιστορία της». Αναφέρθηκε στην πολυετή παλαιστινιακή κρίση και την επίδραση του Ιράν από το 1979 και μετά στις εξελίξεις της Μέσης Ανατολής, ενώ επεσήμανε την είσοδο της Τουρκίας και του ευρύτερου αραβικού κόσμου στη γεωπολιτική εξίσωση. «Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται αυτούσια, αλλά μας διαπερνά συνεχώς», τόνισε, εκτιμώντας ότι δεν υφίσταται μια ενιαία «αέναη κρίση», αλλά πολλαπλά επίπεδα πραγματικότητας. Υπογράμμισε ότι σε χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή η Σαουδική Αραβία παρατηρείται πρόοδος, ενώ άλλες, όπως η Υεμένη και ο Λίβανος, παραμένουν σε βαθιά κρίση. Αναφέρθηκε στις νέες διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν και τις εξελίξεις στο Παλαιστινιακό: «Η λύση είναι σαφής, αλλά λείπουν ακόμη τα βήματα. Σε αυτό το σημείο, ναι, η ιστορία τείνει να επαναληφθεί».
Χαρακτήρισε «ελπιδοφόρα» την επιρροή του προέδρου Τραμπ στη Σαουδική Αραβία για την πρόοδο στις συμφωνίες του Αβραάμ.
Ο Amre Moussa, πρώην Γενικός Γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου, Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, Nizami Ganjavi International Center, τόνισε: «Η αέναη κρίση είναι πιθανή – και πολιτικοί όπως ο Νετανιάχου φαίνεται να επιδιώκουν τη διαιώνισή της». Έδωσε έμφαση στην επόμενη μέρα της Γάζας, υπογραμμίζοντας ότι «δεν έχει ομοιότητες με τον υπόλοιπο παλαιστινιακό κόσμο» και ότι πρέπει να αποφευχθεί ο αφανισμός της από τον πολιτικό χάρτη. Υποστήριξε την ανάγκη για αναζωογόνηση του ισραηλινού και του αραβικού κινήματος ειρήνης, ενώ προειδοποίησε: «Η ιδέα να φύγει από τη δημόσια συζήτηση το Παλαιστινιακό είναι απαράδεκτη». Ο ίδιος τόνισε ότι «ακόμα κι αν η Χαμάς βγει εντελώς από την εξίσωση, αν παραμένει η κατάσταση ως έχει, με περιοχές υπό κατοχή, δεν θα υπάρξει βιώσιμη λύση», για να συμπληρώσει εμφατικά ότι πρέπει να μπουν στην άκρη οι βίαιες ομάδες κι από τις δύο πλευρές.
Χαιρέτισε την πρόταση του Εμανουέλ Μακρόν για παλαιστινιακό κράτος και εκτίμησε ότι η αναβίωση των συμφωνιών του Αβραάμ είναι απίθανη μετά τα γεγονότα στη Γάζα.
Η Ebtesam Al-Ketbi, Πρόεδρος, Emirates Policy Center, υποστήριξε ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται η Μέση Ανατολή ως ενιαία οντότητα. «Υπάρχουν χώρες που προοδεύουν, αλλά και εξωτερικοί παράγοντες που υπονομεύουν τη σταθερότητα. Ετσι η ιστορία επαναλαμβάνεται με άλλους όρους». Αναφέρθηκε στον ρόλο των εξωτερικών δυνάμεων στη γένεση του ISIS και τη ριζοσπαστικοποίηση, επισημαίνοντας ότι πολλά από τα προβλήματα δεν προέρχονται από τον αραβικό κόσμο. Για το Ιράν, εκτίμησε ότι δεν επίκειται πόλεμος με τις ΗΠΑ. Στάθηκε με σφοδρότητα απέναντι στον πρωθυπουργό του Ισραήλ: «Ο Νετανιάχου είναι το πρόβλημα. Οσο παραμένει στην εξουσία, δεν υπάρχει προοπτική συνομιλίας. Θέτει ως προτεραιότητα την εσωτερική του πολιτική και το Ιράν». «Η ειρήνη χρειάζεται δύο, πώς θα υπάρξει ειρήνη με τα υπάρχοντα δεδομένα;», διερωτήθηκε.
Τόνισε ότι χωρίς επίλυση του Παλαιστινιακού, δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος στον αραβικό κόσμο.
Ο Zaid Eyadat, Regional Adviser for Stabilization and Political Economy, Ηνωμένα Έθνη, ESCWA, διαφώνησε με τη θεμελίωση της συζήτησης στον τίτλο «αέναη κρίση», υποστηρίζοντας ότι είναι απαραίτητο να διαχωριστούν οι έννοιες της κρίσης από την ιδέα της καταδίκης. «Δεν είναι θέμα οριενταλισμού, αλλά επιστημολογικό. Η Μέση Ανατολή βιώνει κρίσεις, αλλά δεν είναι εξ ορισμού καταδικασμένη σε αυτές».
Σχολίασε ότι η κρίση ως έννοια είναι προϊόν του πώς συγκροτήθηκε η πολιτική στη Μέση Ανατολή στον 20ό αιώνα, και όχι ένα διαρκές ή αναπόφευκτο φαινόμενο.
Η συζήτηση δεν έμεινε μόνο στους προκαθορισμένους ομιλητές, αλλά επεκτάθηκε στους συμμετέχοντες από το κοινό, που προέρχονταν από τον αραβικό κόσμο, αλλά και το Ισραήλ.
