Η ώρα της κρίσης για καλώδιο και ελληνοτουρκικά
ΚΑΘΕ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΣΤΙΣ ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Μονόδρομο αποτελεί για την Ελλάδα η επιλογή της προώθησης των δύο ζητημάτων αιχμής, που θα αποδείξουν εμπράκτως ότι η χώρα δεν υποκύπτει στους απειλητικούς εκφοβισμούς της Τουρκίας και ότι είναι σε θέση να ασκήσει πλήρως και χωρίς περιορισμούς τα κυριαρχικά δικαιώματά της.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη μπορεί να έχει βρεθεί σε εξαιρετικά δύσκολη θέση λόγω των Τεμπών, της ακρίβειας και της διαφθοράς, όμως, μια εθνική υποχώρηση, σαν αυτή που απαιτούν η Τουρκία και ο Ταγίπ Ερντογάν, θα είναι ολέθρια όχι μόνο για την ίδια αλλά και για την Ελλάδα.
Την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών τον Δεκέμβριο του 2023 ακολούθησε μια περίοδος ακραίας έντασης με το «Oruc Reis», που τραυμάτισε το γόητρο της χώρας, την οποία διαδέχθηκε η μετασεισμική περίοδος προσέγγισης. Η Αθήνα ίσως ήλπιζε ότι με την επαναπροσέγγιση και με την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών θα αγόραζε χρόνο και θα εξασφάλιζε μια μακρά περίοδο ύφεσης στις σχέσεις των δύο χωρών. Αρκετοί μάλιστα μπήκαν στον πειρασμό να πιστέψουν ότι αυτό το επιφανειακά ήρεμο κλίμα θα μπορούσε να οδηγήσει και σε δρομολόγηση της επίλυσης του κρίσιμου ζητήματος της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας / ΑΟΖ.
Φυσικά, όλα αυτά βρίσκονταν στη σφαίρα της φαντασίας και της εθελοτυφλίας που διακατέχει μεγάλο μέρος της πολιτικής ελίτ. Αυτή αρνείται να διαγνώσει την πραγματική κατάσταση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και τις διαθέσεις και τις επιδιώξεις της Τουρκίας, θεωρώντας ότι το «καλό κλίμα» και δύο καλές κουβέντες του Ερντογάν αρκούν για να προχωρήσουμε μπροστά.
Όλα αυτά, βεβαίως, έχουν διαψευστεί με τον πιο θορυβώδη τρόπο. Η Τουρκία, με κάθε τρόπο, επαναλαμβάνει και διακηρύσσει ότι οι θέσεις της σε ό,τι αφορά τη γενικευμένη αμφισβήτηση όχι μόνο των κυριαρχικών δικαιωμάτων αλλά και της ίδιας της κυριαρχίας της χώρας μας ισχύουν απαρέγκλιτα.
Μάλιστα, ερμηνεύει τη Διακήρυξη των Αθηνών –κάτι για το οποίο είχαμε προειδοποιήσει ήδη από τη στιγμή της υπογραφής της– ως αυτοδέσμευση της Ελλάδας για τη μη άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της σε περιοχές και με τρόπο που δεν συμφωνεί και δεν εγκρίνει η Τουρκία.
Αυτοί οι μήνες των «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο, για τους οποίους καυχάται η κυβέρνηση, έχουν ένα βαρύτατο τίμημα, καθώς η Τουρκία συνδέει ευθέως την αναστολή των παράνομων δραστηριοτήτων στον αέρα του Αιγαίου με τη συμμόρφωση της Αθήνας στους περιορισμούς που η ίδια υπαγορεύει στην άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της.
Η κυβέρνηση έκανε μία ύστατη προσπάθεια, στις συναντήσεις του Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Χακάν Φιντάν, ώστε να εξασφαλίσει ότι η Τουρκία δεν θα αντιδράσει στις ελληνικές έρευνες. Επρόκειτο για μεγάλη διολίσθηση, καθώς η χώρα μας διαπραγματευόταν με την Τουρκία προκειμένου να αποσπάσει μια υπόσχεση –προφανώς, έναντι ανταλλαγμάτων– για την άσκηση ενός δικαιώματος που δεν αφορά καν κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά την ελευθερία των θαλασσών. Όμως, η Ελλάδα, λόγω του απειλητικού εκβιασμού της Τουρκίας, υποκύπτει τελικά στην προσπάθεια της Άγκυρας να κατοχυρώσει και έναντι της Ελλάδας το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση πανηγυρίζει επειδή θεωρεί ότι το ενδιαφέρον που έδειξε η Chevron για τα δύο οικόπεδα νοτίως της Κρήτης «ακυρώνει» το τουρκολιβυκό μνημόνιο στην πλευρά που αφορά τη Λιβύη. Ωστόσο, οι χειρισμοί που έχουν γίνει μέχρι στιγμής στο θέμα του καλωδίου κάθε άλλο παρά ακυρώνουν το μνημόνιο, αντιθέτως, έρχονται να κατοχυρώσουν τις διεκδικήσεις της Τουρκίας βάσει αυτού.
Η κυβέρνηση δηλώνει ότι οι έρευνες για το καλώδιο θα επαναληφθούν εντός των προσεχών ημερών, και πάντως εντός του Απριλίου. Προφανώς, είτε η κυβέρνηση έχει οδηγηθεί σε συμφωνία με την Τουρκία για μια φόρμουλα που θα επιτρέψει τις έρευνες χωρίς τουρκική αντίδραση (κάτι που εκ των πραγμάτων είναι προβληματικό, καθώς δεν διαπραγματεύεσαι με άλλη χώρα τις έρευνες που γίνονται εντός ελληνικής ΑΟΖ) είτε θα οδηγηθούμε σε κρίση, για την οποία κάποιοι μπορεί να εκτιμούν ότι θα είναι ελεγχόμενη, αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος, ειδικά αν υπάρξει κινητοποίηση πολεμικών πλοίων.
Ο κ. Ερντογάν πιθανόν δεν έχει κανένα πρόβλημα να δημιουργήσει μία ακόμη εξωτερική κρίση, ώστε να αποσπαστεί η προσοχή της τουρκικής κοινής γνώμης από τη σύλληψη Ιμάμογλου και, συγχρόνως, με την επίδειξη ισχύος, να βάλει ξανά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στο πλαίσιο που επιδιώκει η Τουρκία.
Αλλά και στην κυβέρνηση Μητσοτάκη ίσως ορισμένοι έχουν μπει στον πειρασμό για μια ελεγχόμενη κρίση, η οποία θα σταματήσει τις εσωτερικές επικρίσεις προς την κυβέρνηση και όπου μια αποκλιμάκωση θα εμφανισθεί ως απόδειξη των ηγετικών ικανοτήτων του πρωθυπουργού, όπως έχει συμβεί και σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν.
Ο μεγάλος κίνδυνος, βεβαίως, είναι ότι η ένταση και η επαπειλούμενη κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο θα κινητοποιήσει πιθανότατα και την αμερικανική κυβέρνηση, σε μια περίοδο που ασκείται μια εντελώς ανορθόδοξη πολιτική, στην οποία ελάχιστη αξία έχουν οι αρχές του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας, με τον Πρόεδρο Τραμπ να αντιμετωπίζει όλα τα ζητήματα μέσα από μια συναλλακτική αντίληψη.
Μια αντίληψη η οποία ταιριάζει περισσότερο με τον αναθεωρητισμό του Ταγίπ Ερντογάν παρά με τη συνεπή προσήλωση της Ελλάδας στη διεθνή νομιμότητα. Άλλωστε, κανείς δεν γνωρίζει εάν ο αμερικανικός παράγοντας θα καταφέρει να διαμεσολαβήσει σε περίπτωση ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης και ποια θα είναι η κατάληξη αυτής της διαμεσολάβησης. Επιπλέον, είναι άγνωστο εάν η Ουάσινγκτον θα απαιτήσει από τις δύο χώρες να προχωρήσουν σε μια πρακτική συμφωνία για τη συνέχιση των εργασιών του καλωδίου, η οποία τελικά θα εξομοιώνει τη νόμιμη ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, δικαιώνοντας εμμέσως τις τουρκικές διεκδικήσεις.
Στις εκκρεμότητες παραμένει ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, για τον οποίο η κυβέρνηση δηλώνει ότι θα καταθέσει πρόταση στην Κομισιόν πριν από τα τέλη Απριλίου. Θα περιμένουμε με ενδιαφέρον να δούμε αν ο χάρτης που θα παρουσιαστεί θα έχει αποκλίσεις από εκείνον που δημοσιεύθηκε ως χάρτης εργασίας από την ίδια την Κομισιόν, στον οποίο αντέδρασε έντονα η Τουρκία.
Βεβαίως, ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός δεν είναι απαραίτητο να υλοποιηθεί άμεσα, έτσι, οι όποιες αντιδράσεις της Τουρκίας θα εξαντληθούν σε επίπεδο δηλώσεων και ανακοινώσεων (οι οποίες, βεβαίως, θα επαναφέρουν το ζήτημα των «γκρίζων ζωνών» και του περιορισμού των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στα 6 ν.μ.).
Ωστόσο, για την άλλη εκκρεμότητα, τη θέσπιση των Θαλάσσιων Πάρκων στο Αιγαίο, δεν υπάρχει κανένα χρονοδιάγραμμα, αν και πριν από έναν χρόνο, όταν ανακοινώθηκαν από τον τότε υπουργό Περιβάλλοντος Θόδωρο Σκυλακάκη, υπήρχε δέσμευση από τον ίδιο τον πρωθυπουργό για τη λειτουργία τους έως το τέλος του 2024.
Ο λόγος δεν είναι άλλος από το γεγονός ότι με τη θέσπιση αυτών των Πάρκων θα πρέπει να υπάρξουν κινήσεις υλοποίησης των περιβαλλοντικών σχεδίων από τους αρμόδιους φορείς και τις αντίστοιχες οργανώσεις σε βραχονησίδες του Αιγαίου, τις οποίες η Τουρκία αυθαίρετα περιλαμβάνει στις «γκρίζες ζώνες».
ΤΟ ΠΑΡΟΝ