Η Κύπρος του Περικλή Νεάρχου: Ένα βιβλίο-ορόσημο που δεν αποτελεί μόνο ένα “magnum opus”, αλλά και μια βαθύτατη κατάδυση στο Κυπριακό και την πολυπλοκότητά του

Του
ΛΟΥΚΑ ΑΞΕΛΟΥ
Άρθρο στο Hellas Journal

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σοφία για κάποιον που έχει ασχοληθεί με την σύγχρονη ιστορία μας, πολλώ μάλλον για ανθρώπους, όπως ορισμένοι εξ ημών, που πάνω από μισόν αιώνα ταλανίζονται με τα υπαρξιακά προβλήματα του Ελληνισμού, να συγκλίνουν στο ότι το Κυπριακό αποτελεί σημείο-κλειδί για την ερμηνεία της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, ένα σημείο στο οποίο δοκιμάζονται οι απόψεις και η ευαισθησία του καθενός μας με τον πιο απόλυτο τρόπο.

Είναι αυτή η ουσιαστική διαπίστωση που με έφερε κοντά και στον Περικλή Νεάρχου ως κοινή αγωνία στην συγκρότηση μιας Νέας Στρατηγικής για την Κύπρο που και αποτυπώθηκε σε αρκετές περιπτώσεις όπως:

Η συγκρότηση της “Επιτροπής των Δέκα” για την Κύπρο,
Η Διασκεπτική Συνάντηση για το Κυπριακό στην Πάφο,
Η Ημερίδα για τις τρέχουσες εξελίξεις στο Κυπριακό στο Πολεμικό Μουσείο και
Τέλος για να σταθώ στο έσχατο η συμμετοχή του Νεάρχου στον συλλογικό αφιερωματικό τόμο των “Τετραδίων”, για τα 50 χρόνια από την εισβολή και κατοχή της Κύπρου, με ένα κείμενο προπομπό του ετοιμαζόμενου τρίτομου έργου του και με τον χαρακτηριστικό τίτλο “Το έλλειμμα στρατηγικής θανάσιμη απειλή για την Κύπρο”.
Πριν σχολιάσω ορισμένες πτυχές του έργου θα ήθελα να αναφερθώ στα έντονα συναισθήματα που μου προκάλεσε η ίδια η έκδοσή του. Έχοντας διαβάσει κυριολεκτικά εκατοντάδες κείμενα για το Κυπριακό, το βέβαιο είναι ότι θα μπορούσα να πω πως πρόκειται περί ενός ακόμη σημαντικού έργου που πλαισιώνει μια κατά το μάλλον ή ήττον πλούσια βιβλιογραφία.

Όμως η περίπτωση της εργασίας του Νεάρχου είναι εμφανές ότι ευθύς εξ- αρχής έχει βάλει αλλού, πολύ ψηλά, τον πήχη. Ως εκ τούτου το πρόβλημά μου ήταν να βεβαιωθώ ότι αυτό το αναμφίβολα ποσοτικά opus magnus αποτελούσε και επί της ουσίας ένα τέτοιο έργο. Το συμπέρασμα λοιπόν είναι πως ναι.

Ο Νεάρχου πραγματοποιεί μια μαραθώνια περιγραφή καλύπτοντας 30 περίπου χρόνια, από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που περικλείουν την έντονα δραστική εισβολή του Κυπριακού στην νεότερη ελληνική ιστορία.
Και η περιγραφή αυτή καταφέρνει από την αρχή μέχρι το τέλος να κινηθεί τόσο ως φόρμα όσο και ως περιεχόμενο σε μια συνεκτική θουκυδίδεια λογική, αφετηριακά αντίθετη στην ιδεολογική χρήση της ιστορίας.
Ο Νεάρχου προς τιμήν του απαγορεύει στον εαυτό του να ενδώσει στον πειρασμό, γι’ αυτό το έργο του υπαγορεύεται από μια λογική αυστηρού ιστορικού ρεαλισμού που είναι δύσκολο να διεμβολισθεί. Με δυο λόγια έχει ισχυρά μετόπισθεν. Την ακριβή παράθεση των γεγονότων με βάση, κατ’ αρχήν, τις άμεσες και μη αμφισβητούμενες πηγές.

Το έργο του Νεάρχου ως opus magnus

Είναι όλα τα παραπάνω που ενισχύουν την αξιοπιστία του εγχειρήματος, διαμορφώνοντας και επί της ουσίας το πεδίο ενός opus magnus. Θα μπορούσα λοιπόν να πω ότι ο Νεάρχου με το έργο του αυτό πραγμάτωσε το materiam superabat opus του Οβίδιου, με δύο λόγια την ύλη έργο εποίησε. Τούτων δοθέντων το πρόβλημα δεν βρίσκεται ουσιαστικά στο έργο του Νεάρχου, αλλά στην αδυναμία του κριτικού να το αναλύσει σε ένα σύντομο σημείωμα χωρίς να το αδικήσει.

Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν κάτι αφετηριακά. Το κείμενο αυτό επέχει θέση προοιμίου. Γι’ αυτό θα σταθώ αναγκαστικά στα όσα γενικά ήδη ανέφερα και επιλεκτικά και αξιωματικά σε ένα-δύο σημεία που αξίζουν ενδεχομένως της προσοχής μας, με γνώμονα –πάντα– ότι η βαθιά υπαρξιακή αγωνία που βγαίνει από το έργο αυτό είναι το έλλειμμα στρατηγικής και οι τραγικές συνέπειές του.

Διαβάστε τη συνέχεια στην πηγή: Ηellasjournal

Φωτο: Λεπτομέρια απο το εξώφυλλο του βιβλίου του Περικλή Νεάρχου: “Κύπρος. Πορεία Αγώνων και το Τραγικό Τίμημα του Ελλείμματος Στρατηγικής”

Διαβάστε περισσότερα για τα βιβλία του Π. Νεάρχου ΕΔΩ