Η κρίση της Ουκρανίας και οι προκλήσεις για την Ελλάδα από την εμπλοκή της στην αναμέτρηση ΗΠΑ – Ρωσίας
-Ο Πούτιν θεωρεί ότι είναι μοναδική ευκαιρία για την οριοθέτηση νέων κόκκινων γραμμών Δύσης – Ρωσίας
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Στον κίνδυνο να εμπλακεί η Ευρώπη και κυρίως οι πιο ευάλωτες χώρες της γηραιάς ηπείρου στην αδιέξοδη αντιπαράθεση μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας οδηγεί η αναμέτρηση με αφορμή την Ουκρανία, η οποία βεβαίως κρύβει βαθύτερα αίτια και αφορά μια νέα Γιάλτα που θέλει να κατοχυρώσει, με αναγνωρισμένες ζώνες επιρροής, ο ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η αντιπαράθεση αυτή, με την ψυχροπολεμική ρητορική εκατέρωθεν και τη συγκέντρωση δυνάμεων –ρωσικών στα σύνορα με την Ουκρανία και Νατοϊκών τόσο στη Μαύρη Θάλασσα όσο και στο έδαφος της Ουκρανίας– απειλεί να οδηγήσει σε μια σύγκρουση χαρακωμάτων, η οποία όμως αναδεικνύει την απουσία της ΕΕ από τη μεγάλη συζήτηση για το σύστημα ασφαλείας στην ίδια την ευρωπαϊκή ήπειρο, ενώ τις συνέπειες θα τις υποστούν κυρίως οι ευρωπαϊκές χώρες.
Η κλιμάκωση στην Ουκρανία θέτει συγκεκριμένα ερωτήματα και για την Ελλάδα, καθώς η χώρα μας το τελευταίο διάστημα έχει προσχωρήσει πλήρως στο αμερικανικό στρατόπεδο, προσπαθώντας –όχι με ιδιαίτερη επιτυχία– να κρατήσει ισορροπίες με τη Μόσχα και είναι πρόσφατες οι επικριτικές δηλώσεις και του ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ για την αξιοποίηση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης από τις ΗΠΑ, προκειμένου να υπάρχει απευθείας πρόσβαση των αμερικανικών δυνάμεων στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, παρακάμπτοντας τα Στενά.
Ο ρώσος Πρόεδρος θεωρεί ότι τώρα είναι η μοναδική ευκαιρία για να επαναχαράξει την αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη και να οριοθετήσει τις κόκκινες γραμμές της Δύσης και της Ρωσίας, τώρα που η Μόσχα έχει το πάνω χέρι, λόγω της αδύναμης αμερικανικής ηγεσίας, του διχασμού των εταίρων και της τρομακτικής πίεσης που ασκεί στις ευρωπαϊκές χώρες με όπλο το φυσικό αέριο…
Μπροστά στην πολύ μεγάλη συγκέντρωση ρωσικών δυνάμεων στα σύνορα της Ρωσίας με την Ουκρανία, η Δύση προσπαθεί να βρει ισορροπίες μεταξύ των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει έναντι της Ουκρανίας, της ανάγκης αντιμετώπισης της ρωσικής απειλής αλλά και της μη αντίδρασης σε «περιορισμένη εισβολή» –όπως το εκστόμισε ο κ. Μπάιντεν, σπεύδοντας μετά όλοι να το ανασκευάσουν– ή της απροθυμίας της Γερμανίας να στείλει γερμανικό εξοπλισμό στην Ουκρανία… (Μετά την κατακραυγή το Βερολίνο ανακοίνωσε, την Τετάρτη, ότι θα στείλει στον Ουκρανικό Στρατό… 5.000 κράνη (!), προκαλώντας γενική θυμηδία και ειρωνικά σχόλια). Στο εσωτερικό της ΕΕ, παρά τις αυστηρές προειδοποιήσεις της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Γερμανίας, όλες οι μεγάλες χώρες της ΕΕ προβάλλουν την ανάγκη διαλόγου με τη Ρωσία, παρά τη στρατιωτική κλιμάκωση, και όλοι απεύχονται να καταλήξει αυτή η αντιπαράθεση σε έναν νέο γύρο σκληρών οικονομικών κυρώσεων.
Διότι από αυτό το παιχνίδι δεν θα υποστεί υψηλό τίμημα μόνο η Ρωσία, αλλά το κόστος θα είναι τεράστιο για τις ίδιες τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Και αυτό διότι είτε ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν επενδύσει δισεκατομμύρια στην Ρωσία, είτε η Ρωσία αποτελεί τον βασικό αποδέκτη ευρωπαϊκών προϊόντων, αλλά κυρίως μέχρι τώρα η Ρωσία αποτελούσε τον αξιόπιστο προμηθευτή φυσικού αερίου. Και αυτό έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία, καθώς βρισκόμαστε εν μέσω μιας ενεργειακής κρίσης, αγνώστου διάρκειας, που πλήττει όχι μόνο τις μικρές αλλά και τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες.
Η προειδοποίηση ρώσου αξιωματούχου, ο οποίος τόνισε ότι αν η Δύση αποφασίσει να αποκλείσει τη Ρωσία από το διεθνές σύστημα διατραπεζικών συναλλαγών (SWIFT), τότε δεν θα μπορεί να πληρώνεται σε δολάρια και αυτό θα οδηγήσει σε κλείσιμο της στρόφιγγας της Gazprom προς την Ευρώπη, προκάλεσε πανικό στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Εκτός της δεδομένης αντιρωσικής υστερίας των Βαλτικών Χωρών, και λιγότερο της Πολωνίας, πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι απρόθυμες να εμπλακούν σε μια τέτοια καταστροφική αναμέτρηση, θεωρώντας ότι και η Δύση εγκλωβίζεται σε αυτήν τη διαδικασία από μια φιλόδοξη ουκρανική ηγεσία, η οποία για να πετύχει τις επιδιώξεις της δεν διστάζει να εμπλέξει όλη τη Δύση στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία, θεωρώντας ότι αυτή είναι η καλύτερη άμυνά της.
Όσον αφορά την Ελλάδα, η κρίση στις σχέσεις της Δύσης με τη Μόσχα θέτει μια σειρά σοβαρών προκλήσεων. Οι σχέσεις με τη Ρωσία διανύουν περίοδο βαριάς ψυχρότητας, που ξεκίνησε όχι μόνο με την πρωτοβουλία του Γιώργου Παπανδρέου να ακυρώσει τον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη αλλά και με την κρίση που προκάλεσαν οι απελάσεις των ρώσων διπλωματών από την Ελλάδα μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών. Τώρα η προσφορά της Αλεξανδρούπολης στις ΗΠΑ αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό αγκάθι, καθώς είναι κίνηση που εντάσσεται στον γενικότερο σχεδιασμό των ΗΠΑ στην επιχείρηση ανάσχεσης της Ρωσίας.
Όμως οι οικονομικές συνέπειες για την Ελλάδα θα είναι σοβαρότατες. Λόγω των υφιστάμενων κυρώσεων, οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων προς τη Ρωσία έχουν δεχθεί βαρύτατο πλήγμα, το οποίο θα είναι πλέον οριστικό, καθώς η Ρωσία καλύπτει πλέον τις ανάγκες της είτε με εσωτερική παραγωγή είτε με εναλλακτικές αγορές.
Ο ρωσικός τουρισμός είναι κρίσιμος για την ελληνική τουριστική βιομηχανία και το γεγονός ότι σε μεγάλο βαθμό είναι κατευθυνόμενες οι ροές από το ρωσικό κράτος υπάρχει πάντοτε ο μεγάλος κίνδυνος να κατευθυνθούν οι ρώσοι τουρίστες σε εναλλακτικούς προορισμούς, με πρώτο στην επιλογή την Τουρκία, που λόγω και της κατάρρευσης της λίρας είναι πολύ πιο οικονομική απ’ ό,τι η Ελλάδα.
Και παρά τις μεγαλόστομες –και άνευ αντικειμένου, συνήθως– υποσχέσεις για εναλλακτικές πηγές ενέργειας με τη μελλοντική άφιξη αμερικανικού LNG και ενίσχυση των εισαγωγών LNG από χώρες όπως το Κατάρ, η Ελλάδα είναι σχεδόν απολύτως εξαρτημένη από το ρωσικό φυσικό αέριο…
Συνεπώς, η αναμέτρηση με τη Ρωσία δεν θα είναι χωρίς σοβαρότατες συνέπειες για την Ελλάδα σε οικονομικό και σε διπλωματικό επίπεδο… Για τη χώρα μας υπάρχει ένα ακόμη πεδίο ανησυχίας.
Οι σχεδόν 100.000 ομογενείς της Ουκρανίας, που ζουν στην πλειοψηφία τους στις ανατολικές επαρχίες (με επίκεντρο τη Μαριούπολη), εκεί που κυριαρχούν οι ρωσόφωνοι. Οι περιοχές αυτές βρίσκονται διαρκώς στο στόχαστρο της ουκρανικής κυβέρνησης, καθώς θεωρεί τον πληθυσμό Δούρειο Ίππο της Ρωσίας.
Και η Αθήνα βρίσκεται στη δύσκολη θέση να υπερασπίζεται –μέσω της συμμετοχής της στο ΝΑΤΟ και των γενικότερων επιλογών συμπόρευσης με τις ΗΠΑ– ένα καθεστώς στην Ουκρανία, το οποίο και αντιμετωπίζει εχθρικά ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινότητας στην Ουκρανία, αλλά συγχρόνως είναι στρατηγικός σύμμαχος της Τουρκίας…