Χρ. Μπότζιος: Η Ιταλία ως «θερμόμετρο» της κατάστασης στην Ευρώπη

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

«Όταν η Γαλλία κρυολογεί, η Ευρώπη φτερνίζεται» («when France catches cold, Europe sneezes»), λέγανε παλαιότερα. Που σήμαινε ότι αν ένα πολιτικό, οικονομικό ή επαναστατικό γεγονός συντάραζε τη Γαλλία, επηρέαζε αυτόματα ολόκληρη την Ευρώπη. Η εκτίμηση αυτή έπαψε να ισχύει μετά την ίδρυση της ΕΟΚ, που εξελίχθηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν η Γαλλία μαζί με τη Γερμανία ανέλαβαν ρόλο άτυπου Διευθυντηρίου, που κινεί κάθε πρωτοβουλία για θεσμικές και λοιπές εξελίξεις στην Ευρώπη.

Η Ιταλία των τελευταίων ετών τείνει να πάρει τη θέση της προπολεμικής Γαλλίας, σε σημείο να θεωρείται ότι αποτελεί το θερμόμετρο των καταστάσεων που επικρατούν στην ΕΕ. Αναμφίβολα η Ιταλία είναι μια σημαντική χώρα-μέλος της Ένωσης, που μέχρι πρόσφατα υπολογιζόταν ως τρίτο μέλος του άτυπου Διευθυντηρίου. Τα τελευταία όμως χρόνια βρίσκεται σε μεγάλη πολιτικοοικονομική κρίση, με σοβαρά προβλήματα ανεργίας και με ένα εσωτερικό και εξωτερικό χρέος που αγγίζει τα 4 τρισ. ευρώ!

Εσχάτως, στα οικονομικά και άλλα δημοσιονομικά προβλήματα προστέθηκε και η πολιτική κρίση, με την κατάρρευση της κυβέρνησης συνασπισμού μεταξύ του Κόμματος των Πέ­ντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο και της Λέγκας του Βορρά του Ματέο Σαλβίνι, ακροδεξιών τάσεων και αντιλήψεων. Ο Σαλβίνι, ως υπουργός Εσωτερικών, συ­μπεριφερόταν ως μονοκράτορας και το κόμμα του οποίου ηγείται απέσυρε, προ μηνός περίπου, την εμπιστοσύνη προς την κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να προκαλέσει την πτώση της. Ο Σαλβίνι, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ιταλικού Τύπου, ενήργησε οπορτουνιστικά. Υπολόγισε ότι η θεαματική άνοδος της Λέγκας στις ευρωεκλογές, με διπλασιασμό των ψήφων που έλαβε σε σύγκριση με τις πολιτικές, θα μπορούσε να επαναληφθεί σε νεότερες πρόωρες εκλογές. Στην κυβέρνηση λειτουργούσε σχεδόν ως μονοκράτορας, γεγονός που προκάλεσε τη δυσφορία του κυβερνητικού εταίρου, του Κόμματος των Πέντε Αστέρων.

Η άρση της εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, που προκάλεσε και την πτώση της, έγινε ακριβώς με αυτόν τον σκοπό, έχοντας ήδη επιτύχει τη στήριξη και τη συνεργασία του κόμματος του Μπερλουσκόνι Forza Italia και άλλων μικρότερων του ακροδεξιού χώρου. Οι χειρισμοί του Σαλβίνι επικρίθηκαν και από στελέχη του στενού κομματικού του κύκλου, χαρακτηριζόμενοι ως άκαιροι. «Αν έπρεπε», παρατηρούσαν, «να ρίξουμε την κυβέρνηση, αυτό όφειλε να γίνει ευθύς μετά τις ευρωεκλογές». Ο Σαλβίνι υπέστη και μια θεσμική ήττα, όταν το Δικαστήριο του Agrigento (ο ελληνικός Ακράγαντας) αθώωσε τη γερμανίδα ακτιβίστρια Καρλότα Ρακέτε, η οποία, αψηφώντας τις απαγορευτικές διατάξεις που είχε θεσπίσει η κυβέρνηση, οδήγησε πλοίο με πενήντα εξαθλιωμένους πρόσφυγες στο λιμάνι της Λαμπεντούζα.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα, που προέρχεται από τον χώρο της Κεντροδεξιάς, αρνήθηκε να συναινέσει στην προκήρυξη νέων πρόωρων εκλογών και ζήτησε τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων προς σχηματισμό νέου κυβερνητικού σχήματος. Ο πρώτος γύρος απέτυχε και ο δεύτερος ανατέθηκε την περασμένη Τρίτη στο Κόμμα των Πέντε Αστέρων και το Δημοκρατικό Κόμμα του Νικόλα Τζινγκαρέτι, που ανήκει στο κεντροαριστερό χώρο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των ιταλικών ΜΜΕ, οι πιθανότητες σχηματισμού νέας κυβέρνησης είναι μεγάλες, εφόσον βέβαια λάβει ψήφο εμπιστοσύνης, με επακόλουθο την έξοδο από την κυβερνητική και πολιτική κρίση που μαστίζει τη χώρα σχεδόν από την άνοδο στην εξουσία των δύο κομμάτων του προηγούμενου πολιτικού σχήματος.

Διάχυτος είναι ο φόβος στον πολιτικό κόσμο στην Ιταλία αλλά και στην Ευρώπη, καθώς θεωρούν ότι αν διεξάγονταν νέες πρόωρες εκλογές, πολύ πιθανό να ενισχύονταν ακόμη περισσότερο τα ακροδεξιά πολιτικά κόμματα, με επικεφαλής τη Λέγκα του Βορρά, με αρνητικές επιπτώσεις τόσο για την ίδια την Ιταλία όσο και για την Ευρώπη. Τα δύο μέχρι πρότινος συγκυβερνώντα κόμματα διέκρινε ο αντιευρωπαϊσμός και η ρατσιστική-ξενοφοβική ιδεολογία. Οι υποσχέσεις αλλά και τα δραστικά μέτρα που πήρε ο Σαλβίνι κατά της εισροής και μεταχείρισης των προσφύγων είχαν μεν απήχηση στον ιταλικό λαό, αλλά έρχονταν σε ευθεία
α­ντίθεση με τις αρχές και αξίες της Ευρώπης.

Μάλιστα σε πολλές επιλογές η Ιταλία ταυτιζόταν με εκείνες των χωρών της ομάδας Visegrad, οι οποίες αψηφούν και αγνοούν τις υποχρεώσεις αλληλεγγύης, που με την υπογραφή και των ηγετών τους έχουν αναλάβει. Ο αντιευρωπαϊσμός της Λέγκας του Βορρά και σε μικρότερο βαθμό του Κόμματος των Πέντε Αστέρων δεν συνάδει με τη θέση και την παράδοση της Ιταλίας στο ευρωπαϊκό «γίγνεσθαι», ενώ η διαφοροποίηση και η μονομέρεια των επιλογών του προηγούμενου κυβερνητικού συνασπισμού εξασθένιζε τον ιστορικό της ρόλο ως ιδρυτικό μέλος της ΕΟΚ.

Η ΕΕ έχει χάσει τον προσανατολισμό της. Έχει επικεντρωθεί σε θέματα που αφορούν μόνο το σήμερα, όπως το Προσφυγικό και παρόμοια, και δεν τολμάει να αρχίσει έναν διάλογο για το μέλλον της, που θα εξασφαλίσει πραγματική συνοχή και αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών-μελών και ένα πιο ενεργό ρόλο στις παγκόσμιες εξελίξεις. Η Ιταλία της Λέγκας λειτουργούσε ακριβώς προς την αντίθετη κατεύθυνση και επηρέαζε αρνητικά τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Εν αναμονή λοιπόν των εσωτερικών εξελίξεων στη γειτονική μας χώρα.