Αυξανόμενη η επιβάρυνση του σακχαρώδους διαβήτη στην Ελλάδα
ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ LONDON SCHOOL OF ECONOMICS
–Άδ. Γεωργιάδης: Η επιπλέον χρηματοδότηση το 2024 ήταν σταγόνα στον ωκεανό
Του
ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ
Αυξανόμενη είναι η επιβάρυνση που προκαλεί ο σακχαρώδης διαβήτης στη χώρα μας. Η ετήσια συνολική φαρμακευτική δαπάνη από τα 3,8 δισ. ευρώ το 2014 έφτασε στα 7,1 δισ. ευρώ το 2023, ενώ έχει αυξηθεί η κατανάλωση αντιδιαβητικών φαρμάκων και ειδικά η χρήση νεότερων, ακριβότερων φαρμάκων.
Εκτός από το άμεσο κόστος, είναι σημαντικό, αλλά αδύνατο –λόγω έλλειψης στοιχείων–, να εκτιμηθεί με ακρίβεια το έμμεσο κόστος (απώλεια παραγωγικότητας κ.λπ.). Στο μεταξύ, ο επιπολασμός του διαβήτη αυξήθηκε από το 7,02% το 2011 στο 9,6% το 2021, ενώ οι θάνατοι που σχετίζονται με τον διαβήτη αυξήθηκαν από τους 1.667 το 2014 στους 2.580 το 2021. Εξάλλου, αβέβαιη είναι η πραγματική επιβάρυνση, αφού δεν υπάρχει συστηματική παρακολούθηση των επιπλοκών, ενώ έχουμε υποεξυπηρετούμενους πληθυσμούς, όπως οι αγροτικοί πληθυσμοί, οι εθνοτικές μειονότητες, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, καθώς και τα άτομα χαμηλής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης.
Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται στη μελέτη «Η επιβάρυνση του Διαβήτη και οι Προοπτικές Μεταρρύθμισης: Συμπεράσματα για το Εθνικό Σύστημα Υγείας», η οποία ανατέθηκε από την Πλατφόρμα Διαβήτη του ΣΦΕΕ στο London School of Economics (LSE). Στην παρουσίαση της μελέτης, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας, το Ευρωπαϊκό Φόρουμ για τον Διαβήτη, εκπρόσωποι των επιστημονικών εταιρειών, των συλλόγων ασθενών και των φαρμακευτικών επιχειρήσεων αντάλλαξαν γόνιμες ιδέες, κατέθεσαν προτάσεις και συζήτησαν για τα εμπόδια αλλά και τις ευκαιρίες που υπάρχουν για την αντιμετώπιση της νόσου και τη διαμόρφωση ρεαλιστικών και εφαρμόσιμων λύσεων στη χώρα μας. Τη μελέτη, που αναδεικνύει τόσο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με διαβήτη και το σύστημα υγείας όσο και τις τεκμηριωμένες προτάσεις πολιτικής μεταρρύθμισης, εμπνευσμένες από διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, παρουσίασε ο καθηγητής του LSE Πάνος Καναβός.
Είναι σημαντικό να τονιστεί πως για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για τον διαβήτη και, επίσης για πρώτη φορά εδώ και χρόνια, παρουσιάστηκαν τα πιο επικαιροποιημένα δεδομένα για τον διαβήτη σε ενοποιημένη μορφή. Στόχος της συνάντησης ήταν η ενίσχυση του διαλόγου όλων των εμπλεκόμενων φορέων και η εφαρμογή προτάσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη βελτίωση της φροντίδας του διαβήτη στην Ελλάδα.
Άδ. Γεωργιάδης: Εάν δεν δράσουμε γρήγορα, θα υπάρξει πρόβλημα
«Το θέμα του διαβήτη μάς απασχολεί πολύ», σημείωσε ο υπουργός Υγείας Άδωνης Γεωργιάδης, ο οποίος έδωσε το «παρών» στη συζήτηση. «Προφανώς διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο, σε πρώτο επίπεδο, η διατροφή μας και ο τρόπος ζωής μας. Είναι αποκαρδιωτικό στην Ελλάδα να έχουμε το χαμηλότερο ποσοστό πληθυσμού που αθλείται. Η καλή υγεία είναι πρωτίστως προσωπική μας ευθύνη», είπε στην αρχή της ομιλίας του ο υπουργός Υγείας. Τόνισε, δε, πως έχουμε ένα τεράστιο πρόβλημα να αντιμετωπίσουμε: «Η αλλαγή τεχνολογίας σε σχέση με τις παραδοσιακές ταινίες μέτρησης σακχάρου έχει μεν ως αποτέλεσμα πιο αξιόπιστες μετρήσεις για τους ασθενείς, αλλά από την άλλη πλευρά έχει οδηγήσει τον προϋπολογισμό σε εκρηκτική άνοδο».
«Η επιπλέον χρηματοδότηση το 2024 ήταν σταγόνα στον ωκεανό. Για να δώσω ένα παράδειγμα, το κόστος για τον ΕΟΠΥΥ το τρίμηνο για τους ασθενείς ήταν 300 ευρώ με την παλιά τεχνολογία και με την καινούργια ήταν 1.400 ευρώ. Μας λείπουν αυτά τα χρήματα και πρέπει να τα βρούμε», σημείωσε ο κ. Γεωργιάδης, εξηγώντας πως ο κυριότερος λόγος που θεσπίστηκε το rebate στα ιατροτεχνολογικά προϊόντα ήταν για να κατευθυνθούν οι επιπλέον πόροι εξολοκλήρου στον προϋπολογισμό του διαβήτη. «Εάν δεν δράσουμε γρήγορα, θα υπάρξει πρόβλημα. Σε κάθε περίπτωση, το θέμα του διαβήτη είναι πρωτεύον και είναι σημαντικό το κομμάτι της πρόληψης. Οι επιπλοκές του φέρνουν ακόμη μεγαλύτερη επιβάρυνση», είπε και κλείνοντας κάλεσε τους συμμετέχοντες να προτείνουν άμεσες κινήσεις για τον έλεγχο, την πρόληψη και την αντιμετώπιση του διαβήτη, που θα έχουν αποτέλεσμα.
Όπως σημείωσε από την πλευρά του ο Ολύμπιος Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, ο διαβήτης στη χώρα μας αφορά τουλάχιστον ένα εκατομμύριο συμπολίτες μας και το φορτίο για το δημόσιο σύστημα υγείας είναι βαρύ. «Είναι μία χρόνια, αλλά και ύπουλη νόσος, καθώς στο ξεκίνημά της μπορεί να μη δώσει ορατά συμπτώματα, όμως επιβαρύνει πολύ το σύστημα υγείας και πολλά χρόνια μετά την πρώτη διάγνωση. Επίσης, συνοδεύεται από σοβαρές επιπλοκές, που επιβαρύνουν σημαντικά τους προϋπολογισμούς της υγείας», ανέφερε. «Για αυτούς τους λόγους, είναι πολύ σημαντική αυτή η μελέτη για τη χαρτογράφηση της κατάστασης στο ελληνικό περιβάλλον και τις πρακτικές που πρέπει να εφαρμόσουμε. Αυτό που ζητούμε είναι να καταλήξουμε σε κοινές προτεραιότητες και άμεσες δράσεις, που θα μπορέσει άμεσα να προχωρήσει και να εφαρμόσει το υπουργείο Υγείας» σημείωσε ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ.
Τα κύρια σημεία της μελέτης
Η μελέτη «Το βάρος του Διαβήτη και οι Προοπτικές Μεταρρύθμισης: Συμπεράσματα για το Εθνικό Σύστημα Υγείας» αποτελεί μια ολοκληρωμένη κατανόηση του αντίκτυπου του διαβήτη στην ελληνική κοινωνία και εστιάζει στην αντιμετώπιση δύο κρίσιμων πραγματικοτήτων: της αυξανόμενης οικονομικής επιβάρυνσης της νόσου καθώς και της ικανότητας του συστήματος υγείας να ανταποκριθεί στις εκτεταμένες συνέπειές της.
Παρουσιάζοντας τη μελέτη, ο καθηγητής του LSE Πάνος Καναβός είπε πως βασικός στόχος της ήταν να αποτυπώσει τις προκλήσεις, να εντοπίσει τις βέλτιστες πρακτικές που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στη χώρα μας και να προβάλει τις ευκαιρίες για τη μετάβαση σε ολοκληρωμένες μορφές φροντίδας, με αξιοποίηση της ψηφιοποίησης και των δυνατοτήτων της φαρμακευτικής έρευνας.
Αναφερόμενος στα κύρια ευρήματα της μελέτης, τόνισε πως οι θάνατοι από τον διαβήτη αυξάνονται, όμως δεν έχουμε ακόμη τη συνολική εικόνα (καθώς μετρούνται μόνο οι θάνατοι που στο πιστοποιητικό θανάτου αναγράφεται ο διαβήτης), ενώ παράλληλα αυξάνεται ο επιπολασμός της νόσου στη χώρα μας (12%). Ταυτόχρονα, υπάρχουν κενά στα συστήματα καταγραφής και προβλήματα στην πρόσβαση των ασθενών στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και στη διαχείριση της νόσου. Ο διαβήτης περιλαμβάνεται στις δέκα βασικότερες αιτίες θανάτου και το ποσοστό θανάτων από τη νόσο από το 1,4% έχει ανέβει στο 2%.
«Οι προκλήσεις στην αντιμετώπιση της νόσου μπορούν να γίνουν ευκαιρίες. Έχουμε λίγα και κατακερματισμένα δεδομένα, που δυσκολεύουν την αντιμετώπιση της νόσου, εμποδίζουν την παρακολούθηση και τη διαμόρφωση ενός εθνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της νόσου», είπε. Ζήτησε να αρθούν τα εμπόδια πρόσβασης των ασθενών και στα αστικά κέντρα, αλλά κυρίως στην περιφέρεια, όπου διαπιστώνονται πολλά προβλήματα, να αναπτυχθούν περαιτέρω οι δυνατότητες αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας και να δοθεί έμφαση και στην ψυχική υγεία.
Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του διαβήτη απαιτεί προληπτικές και ολιστικές προσεγγίσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν ολοκληρωμένες στρατηγικές φροντίδας, που στοχεύουν σε αυτές τις αλληλένδετες προκλήσεις υγείας. Η ικανότητα της Ελλάδας να αντιμετωπίσει το αυξανόμενο βάρος του διαβήτη και να παρέχει ολοκληρωμένη φροντίδα βελτιώνεται, αλλά το σύστημα υγείας δεν προοδεύει με ρυθμό αρκετά σημαντικό, ώστε να έχει τον αντίκτυπο που απαιτείται. Το ελληνικό σύστημα υγείας –όπως και πολλά ευρωπαϊκά– έχει περιορισμένες δυνατότητες συλλογής και ανάλυσης δεδομένων, γεγονός που καθιστά δύσκολη την πλήρη αποτίμηση του πραγματικού βάρους του διαβήτη και του σχετικού κόστους του. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντική πρόκληση στη διαχείριση του διαβήτη στον πληθυσμό της. Ο επιπολασμός του διαβήτη στην Ελλάδα αναφέρεται στο 12%, με αυξητική τάση, αν και ο ακριβής ρυθμός δεν είναι σαφής.
Ως αποτέλεσμα, υπάρχουν πολύ περιορισμένα δεδομένα πραγματικού κόσμου σχετικά με την επίπτωση και την επιδημιολογία των επιπλοκών στη χώρα, τη διαχείρισή τους στην κλινική πρακτική και τα αποτελέσματα φροντίδας που επιτυγχάνονται για τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2.
Ποιες αλλαγές πρέπει να γίνουν
Την τελευταία δεκαετία, η Ελλάδα έχει καταβάλει προσπάθειες για την ενίσχυση του ρόλου της πρωτοβάθμιας φροντίδας στην αντιμετώπιση του διαβήτη, αναγνωρίζοντας την ανάγκη αντιμετώπισης του κατακερματισμού της φροντίδας και την παροχή στους ασθενείς ενός σαφούς πρώτου σημείου επαφής στο σύστημα υγείας, καθώς και μιας δομημένης διαδρομής για διάγνωση, θεραπεία και παρακολούθηση. Ενώ το ελληνικό σύστημα υγείας αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις στην παροχή συνεπούς και υψηλής ποιότητας φροντίδας για τον διαβήτη, αυτές οι προκλήσεις αποτελούν επίσης σημαντικές ευκαιρίες για μεταρρύθμιση. Η εφαρμογή ουσιαστικών αλλαγών απαιτεί προσεκτική εξέταση της κατανομής των πόρων, των ανταγωνιζόμενων προτεραιοτήτων και της μακροχρόνιας βιωσιμότητας των παρεμβάσεων. Αυτές περιλαμβάνουν:
– Υιοθέτηση Εθνικής Στρατηγικής για τον Διαβήτη. Μια ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική για τον διαβήτη πρέπει να χρησιμεύει ως καθοδηγητικός οδηγός για τη βελτίωση της πρόληψης, της διαχείρισης και της μακροχρόνιας φροντίδας του διαβήτη στην Ελλάδα.
– Ενίσχυση της Ικανότητας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας για τη Διαχείριση του Διαβήτη. Η ενίσχυση του ρόλου της πρωτοβάθμιας φροντίδας στη διαχείριση του διαβήτη είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση της πίεσης στις ειδικές υπηρεσίες και την εξασφάλιση έγκαιρων παρεμβάσεων.
– Επένδυση στην Υποδομή Δεδομένων για Βελτίωση της Διαλειτουργικότητας και της Ανάλυσης. Η βελτίωση της συλλογής δεδομένων, της ενσωμάτωσης και της αξιοποίησής τους είναι κρίσιμη για τη λήψη αποφάσεων που βασίζονται σε δεδομένα και για την αποτελεσματική φροντίδα του διαβήτη.
– Διευκόλυνση Ενσωματωμένης Φροντίδας για Άτομα με Διαβήτη. Για να βελτιωθούν τα αποτελέσματα υγείας και να μειωθούν οι νοσηλείες, η Ελλάδα πρέπει να ενισχύσει την ενσωμάτωση της φροντίδας του διαβήτη σε διάφορα επίπεδα του συστήματος υγείας.
– Προώθηση των Δυνατοτήτων Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (HTA) για Ψηφιακές Υγειονομικές Τεχνολογίες. Η υιοθέτηση καινοτόμων ψηφιακών λύσεων υγείας μπορεί να μεταμορφώσει τη φροντίδα του διαβήτη, αλλά η Ελλάδα χρειάζεται ένα ισχυρό πλαίσιο αξιολόγησης για να εξασφαλίσει την οικονομική αποδοτικότητα και την κλινική αξία.
Με την εφαρμογή αυτών των στρατηγικών μεταρρυθμίσεων, η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει ένα πιο αποτελεσματικό και βιώσιμο σύστημα φροντίδας για τον διαβήτη, βελτιώνοντας τελικά την υγεία και την ευημερία του πληθυσμού της και μειώνοντας, ταυτόχρονα, την οικονομική επιβάρυνση της ασθένειας.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ