Αυτοσχεδιασμοί της κυβέρνησης στα ελληνοτουρκικά
–Στον αέρα η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, το καλώδιο… στην καλή θέληση της Τουρκίας
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Κρίσιμες είναι οι επόμενες εβδομάδες για τα ελληνοτουρκικά, καθώς η κυβέρνηση, ενώ μεταθέτει διαρκώς τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, δηλώνει ότι θα προχωρήσει πριν από τη συνάντηση αυτή και τη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στην Άγκυρα σε κινήσεις που θα απορρίπτουν στην πράξη την προσπάθεια της Άγκυρας να μετατρέψει την Ελλάδα σε χώρα περιορισμένης κυριαρχίας. Μια συνάντηση, βεβαίως, από την οποία δεν έχει να περιμένει τίποτα η Αθήνα, καθώς ειδικά αυτήν την περίοδο ο Ταγίπ Ερντογάν επιστρατεύει κάθε διεθνή παρουσία του απλώς για να προωθήσει την εσωτερική ατζέντα και να εξουδετερώσει την αντιπολίτευση.
O κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, επικαλούμενος την εσωτερική κατάσταση στην Τουρκία, δήλωσε ότι «καθίσταται δυσχερές να διοργανωθεί άμεσα η συνεδρίαση του ΑΣΣ», το οποίο επρόκειτο, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, να γίνει στις αρχές του 2025. Πηγές, βεβαίως, του ΥΠΕΞ δήλωναν ότι στόχος είναι η συνεδρίαση του ΑΣΣ και η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Άγκυρα να γίνουν μέχρι το τέλος Απριλίου.
Η πραγματικότητα, βεβαίως, δεν είναι ότι η κυβέρνηση ευαισθητοποιήθηκε από τις διαδηλώσεις και τις αντιδράσεις στην Τουρκία για τη σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, αλλά ότι η ίδια αντιμετωπίζει ένα κρίσιμο δίλημμα, καθώς, με τα σημερινά δεδομένα, ο πρωθυπουργός θα εμφανιζόταν στην Άγκυρα και θα συνομιλούσε με τον τούρκο Πρόεδρο ενώ θα ίσχυε το απαγορευτικό που έχει βάλει η Τουρκία στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο όσον αφορά την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας.
Με τη δημοκοπική κατάρρευσή της, η κυβέρνηση θέλει να αποφύγει την αποκάλυψη της προβληματικής πολιτικής κατευνασμού που έχει ακολουθήσει με την Τουρκία αλλά και τις αρνητικές συνέπειες της Διακήρυξης των Αθηνών. Είναι, δε, πιθανόν να διακινδυνεύσει ακόμη και μια μίνι κρίση με την Τουρκία, με στόχο να τονώσει το προφίλ του πρωθυπουργού στις δημοσκοπήσεις.
Η κυβέρνηση, μέσω διαρροών του ΥΠΕΞ, προσπαθεί να διασώσει την εικόνα της και δηλώνει ότι όλα όσα δεν έγιναν τους προηγούμενους μήνες, λόγω των απειλών της Τουρκίας, θα προωθηθούν τις επόμενες τέσσερις εβδομάδες, πριν από το τέλος Απριλίου.
Συγκεκριμένα, μάλιστα, γίνεται αναφορά στο θέμα του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, για τον οποίο η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, λόγω της μη κατάθεσής του εντός των προθεσμιών. Ο σχεδιασμός αυτός δεν αφορά την καταγραφή σε χάρτες της κυριαρχίας της χώρας, αλλά αποτυπώνει τις ευθύνες της Ελλάδας να ορίσει τις οικονομικές και ανθρώπινες δραστηριότητες που επιτρέπονται στις θαλάσσιες ζώνες εκτός των 6 ν.μ. και φυσικά στις νησίδες και στις βραχονησίδες του Αιγαίου.
Ο πρώτος χάρτης εργασίας, ο οποίος παρουσιάστηκε από την Κομισιόν και κατέγραφε τη δυνητική ελληνική ΑΟΖ με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας, προκάλεσε τις υστερικές αντιδράσεις της Τουρκίας, η οποία με την ευκαιρία αυτή επανέφερε στην επικαιρότητα και το θέμα των «γκρίζων ζωνών», υποστηρίζοντας ότι ο χάρτης επικαλύπτει μια σειρά νησίδων και βραχονησίδων που είναι απροσδιόριστης κυριαρχίας.
Τώρα, η κυβέρνηση διαρρέει ότι θα καταθέσει τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, αψηφώντας τις τουρκικές αντιδράσεις, πριν από το τέλος Απριλίου.
Το κρίσιμο θέμα, όμως, είναι αυτό της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου. Η έρευνα για την πόντιση του καλωδίου έχει ουσιαστικά διακοπεί από τον περασμένο Ιούλιο, όταν τα τουρκικά πολεμικά παρενέβησαν και εμπόδισαν το ιταλικό ερευνητικό πλοίο να βγει εκτός των ελληνικών χωρικών υδάτων, ανατολικά της Κάσου, στην οριοθετημένη ελληνική ΑΟΖ, στο σημείο εκείνο που επικαλύπτεται από το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Τους υπόλοιπους μήνες, και μέχρι τον Φεβρουάριο, τα ερευνητικά πλοία περιορίστηκαν σε επαναλαμβανόμενες έρευνες βορείως της Κρήτης, εντός των 6 ν.μ., ενώ τη μοναδική φορά που επιχείρησαν να βγουν σε διεθνή ύδατα, βορείως του Αγίου Νικολάου της Κρήτης και πολύ μακριά από την περιοχή του τουρκολιβυκού μνημονίου, η Τουρκία, με την αποστολή κορβέτας, προσπάθησε να επιβάλει τετελεσμένα, δηλώνοντας ουσιαστικά ότι η χώρα μας δεν έχει δικαίωμα για οποιαδήποτε έρευνα, ακόμη και για αυτές που δεν προβλέπεται άδεια και εμπίπτουν στην ελευθερία των θαλασσών, πέραν της ζώνης των χωρικών υδάτων.
Πολλοί κάνουν αναφορά στην επίκληση του Πρωτοκόλλου της Βέρνης εκ μέρους της Τουρκίας, όμως αυτό είναι πολύ χειρότερο, καθώς το πρωτόκολλο εκείνο προέβλεπε μορατόριουμ στις έρευνες για υδρογονάνθρακες, που είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Φυσικά, η Ελλάδα υποστηρίζει ότι το Πρωτόκολλο της Βέρνης, ούτως ή άλλως, είναι ανενεργό, καθώς ίσχυε για όσο διάστημα ήταν σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις των δύο χωρών για την υφαλοκρηπίδα (1976).
Έχουμε επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι αυτή η ανοχή στην προκλητική αμφισβήτηση της Τουρκίας θα οδηγήσει σε δημιουργία αρνητικών τετελεσμένων εις βάρος της χώρας μας και στη μετατροπή σε κανονικότητα αυτής της απαγόρευσης άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων, καθώς και στην έμπρακτη επιβολή του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Τώρα, με μια σειρά διαρροών, η Αθήνα δηλώνει ότι οι έρευνες θα ξεκινήσουν και πάλι και θα καλύψουν και τις περιοχές για τις οποίες είχε αντιδράσει η Τουρκία. Επί μήνες, το ΥΠΕΞ διαβεβαίωνε ότι θα υπάρξει συνεννόηση με τον Χακάν Φιντάν, ώστε να πραγματοποιηθούν οι έρευνες χωρίς αντιδράσεις και παρεμβάσεις από την Τουρκία.
Είναι προφανές ότι αυτή η προσπάθεια του Γιώργου Γεραπετρίτη δεν έχει φέρει αποτελέσματα μέχρι στιγμής, πέραν του ότι εκθέτει και την αξιοπιστία της χώρας το γεγονός ότι διαπραγματεύεται με τον τούρκο ΥΠΕΞ το αν και πώς θα ασκήσει τα κυριαρχικά δικαιώματά της.
Καθώς, όμως, ο χρόνος περνά, η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ότι δεν θα μπορούσε να μεταβεί ο κ. Μητσοτάκης στην Άγκυρα για τη συνάντησή του με τον Ταγίπ Ερντογάν έχοντας επιβληθεί αυτό το τετελεσμένο. Έτσι, αναμένεται να διαπιστωθεί τι ακριβώς και υπό ποιες συνθήκες θα πράξει η κυβέρνηση.
Ο Γιώργος Γεραπετρίτης θεωρεί ότι στη συνάντηση που θα έχει με τον Χακάν Φιντάν στις Βρυξέλλες, στις 3 – 4 Απριλίου, θα εξαντλήσει τα περιθώρια συνεννόησης με την Τουρκία, ώστε η επιστροφή των ερευνητικών πλοίων να μην οδηγήσει σε μείζονα κρίση τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Γιατί είναι σαφές ότι, εφόσον ληφθεί η απόφαση για έξοδο των ερευνητικών στην ελληνική ΑΟΖ, ανατολικά της Κάσου, η Ελλάδα δεν θα αντέξει να υποστεί ένα ακόμη στραπάτσο από την Τουρκία, αποδεχόμενη την παρεμπόδιση των ερευνών από τον Τουρκικό Στόλο.
Σε πολιτικό επίπεδο, το έργο έχει, βεβαίως, την πλήρη στήριξη του Ισραήλ, της Γαλλίας και των Αμερικανών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές οι χώρες θα εμπλακούν διπλωματικά –πόσω μάλλον στρατιωτικά– για να διασφαλίσουν τη διεξαγωγή των ερευνών. Πιθανόν, μάλιστα, οι χώρες που υποστηρίζουν την ηλεκτρική διασύνδεση, προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο, να πιέσουν την Αθήνα να δεχθεί μια ρύθμιση η οποία θα ικανοποιεί την Τουρκία, ώστε να μην υπάρξει αντίδραση επί του πεδίου.
Στο State Department ή στα υπουργεία Εξωτερικών της Γαλλίας και του Ισραήλ πιθανότατα θεωρούν ότι μια απλή γνωστοποίηση των ερευνών προς την Τουρκία και η έκδοση μιας τουρκικής Navtex δεν είναι κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, παρά το γεγονός ότι η περιοχή ανήκει σε οριοθετημένη ελληνική ΑΟΖ και σε ελληνική περιοχή ευθύνης για έκδοση Navtex.
Δυστυχώς, όμως, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο η Τουρκία επιχειρεί να διαβρώσει τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και έτσι να αμφισβητήσει και την οριοθετημένη ελληνική ΑΟΖ αλλά και το δικαίωμα της χώρας για δραστηριότητες που επιτρέπονται από το Δίκαιο της Θάλασσας στα διεθνή ύδατα. Συγχρόνως, έτσι δημιουργείται ένα τετελεσμένο και για το Αιγαίο, καθώς θα πρέπει να ικανοποιείται κάθε απαίτηση της Τουρκίας για γνωστοποίηση ακόμη και απλών δραστηριοτήτων και εργασιών ανατολικά του 25ου μεσημβρινού, που τέμνει στη μέση το Αιγαίο.
Η κυβέρνηση δηλώνει τώρα ότι τα ερευνητικά πλοία θα επιστρέψουν εντός του Απριλίου για τη συνέχιση των ερευνών, και στις περιοχές που αντιδρά η Τουρκία. Θα περιμένουμε, φυσικά, να το δούμε. Το ερώτημα που μένει, όμως, είναι γιατί η κυβέρνηση, εφόσον είναι τόσο αποφασισμένη, δεν προχώρησε στις έρευνες από το περασμένο καλοκαίρι. Αυτή η αδράνεια έχει οδηγήσει στα όρια της ασφυξίας το επιχειρηματικό σχήμα του GSI και έχει θέσει υπό αμφισβήτηση τη δυνατότητα της χώρας να ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα…
ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Φωτο αρχείου: Στιγμιότυπο από την έναρξη της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Νέα Υόρκη. ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ