Απ. Αποστόλου στο “Π”: Ζώντας στο υπεριστορικό στάδιο των κυβερνήσεων

Του
ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ
Καθηγητή Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας

Μήπως κάποιες δημοκρατίες περνούν τη μεγαλύτερη κρίση τους; Και αυτό διαπιστώνεται από την εξέλιξη των κυβερνήσεων οι οποίες αποτελούν ένα οργανικό τεμάχιο ενός «σχεδίου» που διέρχεται μέσα από εξαρτημένες μεταβλητές, οι οποίες δεν διαθέτουν καμία ανθρωπολογική θεμελίωση στο εύρος της πολιτικής νομιμοποίησής τους.

Πολλές φορές, οι κυβερνήσεις εκφράζουν πολιτικές οι οποίες νομιμοποιούνται από τον θεσμοποιημένο ρόλο τους και όχι από την πειστικότητα της θεμελίωσής τους ούτε από την ανθρωπολογική ανάπτυξη και το εύρος της δημοκρατικής έκφρασής τους.

Και εκεί εντοπίζεται το πρόβλημα. Στο γεγονός, δηλαδή, ότι η ισχύς και η μορφή των αστικών κυβερνήσεων και του εξουσιασμού που αντιπροσωπεύουν τους παρέχουν και τη δυνατότητα να ασκούν ανεξέλεγκτα διατακτικές πολιτικές.

Κάποιες, λοιπόν, κυβερνήσεις λειτουργούν ως δομές και ως κεντρικές καθοδηγήσεις, όπως ακριβώς υπάρχουν οι παράνομες «μαφιόζικες εταιρείες» με ύποπτες συναλλαγές, από ένα σύμπλοκο με διαπραγματεύσεις και με διαμεσολαβήσεις συμφερόντων, διατηρώντας παράλληλα μια συσπείρωση θρησκευτικής αδελφότητας.

Τι φταίει, λοιπόν, και οι κυβερνήσεις λειτουργούν με απονομιμοποιημένα δεδομένα; Το γεγονός ότι η πολιτική σήμερα έχασε τους γνωστικούς της χάρτες, περνώντας στο υπεριστορικό της στάδιο και διαμορφώνοντας ένα πρότυπο που απομακρύνεται από τη δημοκρατία, ώστε οι κυβερνήσεις να γίνονται τεχνικοποιημένες και απολυτοποιημένες διοικήσεις και όχι στρατηγικοί ρόλοι για να ενισχύσουν την ολοκλήρωση της χειραφέτησης των πολιτών, εκεί υπάρχει το πρόβλημα. Γιατί έτσι οι κυβερνήσεις επανακαθορίζουν τα χαρακτηριστικά τους και απομακρύνονται από την έννομη και θεσμοποιημένη τάξη. Για να το πούμε και αλλιώς, όταν ένα βέλος αφήνει το τόξο, δεν γυρίζει ποτέ πίσω.

Υπάρχουν, λοιπόν, κυβερνήσεις οι οποίες απονομιμοποιούνται από την πραγμάτωση της δημοκρατικοποίησής τους και αποτελούν αφηρημένες νομικές κατοχυρώσεις τυπικής δημοκρατίας με διευθύνουσες ολιγοκρατικές ομάδες, αποτελούμενες από όργανα, από καθοδηγητές πρωτοβουλιών και στελέχη γραμμής.

Το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις βρίσκουν καταφύγιο σε κατασκευασμένες πραγματικότητες και όχι στη λογική της δημοκρατίας και του Συντάγματος αποδεικνύει ότι κινούνται πέρα από τη μορφή της Πολιτείας και εκείθεν της μορφής του πολιτεύματος. Δυστυχώς, το μοντέλο που αντιγράφεται σήμερα από ορισμένες κυβερνήσεις είναι εκείνο των Μυστικών Εταιρειών της μετα-Μαοϊκής Κίνας. Κινούνται, δηλαδή, στα ποσολογήσιμα κριτήρια της μονοκομματικής υπερεξουσίας τους και λειτουργούν ως εταιρείες που καταχρώνται δύναμη από τα συμφέροντα που διεκπεραιώνουν.

Την ίδια στιγμή, οι λαϊκές βάσεις, βυθισμένες στην παθητικότητα, στη σιωπή και στην αδράνεια και στη σχέση τους με το σύστημα της κομματικής πελατείας και φεουδοποίησης του κρατικού μηχανισμού, χωρίς αντιστάσεις και με άκριτες αποδοχές, προσαρμόζονται σε ένα σύστημα με μίζες, με παραβατικότητες, με ελεγχόμενα τιμάρια, φθάνοντας έτσι να συνθηκολογήσουν για όλα, ακόμη και για εθνικές υποχωρήσεις.

Ζούμε στην αποκαλυπτική παράβαση, όπως έγραφε ο Τζέιμς Γράχαμ Μπάλαρντ στο έργο του «Το βασίλειο έρχεται» (2006), δηλαδή, στο εντροπικό τέλος μιας εποχής όπου η παραβατικότητα αποτελεί μια πλευρά της συσσώρευσης, η οποία μπορεί να βρει ακόμη και δικαιολόγηση για την ύπαρξή της. Αυτό που έλεγε ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, ο αρχικός στοχαστής της παράβασης, ότι «η παράβαση έχει νομιμοποιηθεί ως συμμετοχική στρατηγική της πολιτικής».

Οι κυβερνήσεις, λοιπόν, αυτού του τύπου είναι τόσο παραβατικές όσο και οι δυνάμεις που τις στηρίζουν. Εξάλλου, η περί δικαίου συνείδηση έχει αλλοιωθεί εντέχνως στο πολύπλοκο και κατασκευασμένο μείγμα μεταξύ νομιμοποίησης, νομιμότητας και ηθικής, και αυτό γιατί οι συγκεκριμένες λέξεις αποτελούν δικαιολογίες ώστε να παγιδευτούν οι πολίτες σε σχήματα λόγου με αξιολογικές αποτιμήσεις. Έχουμε δει τις παραπάνω εφαρμογές αξιολογικών αποτιμήσεων να τίθενται πολλές φορές και στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα. Εξάλλου, σε μια δια-θεωρητική (trans-theoretical) πολιτική όλα είναι επιτρεπτά.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ