Παρατηρητήριο αυτοκτονιών της «Κλίμακα»: 469 καταγεγραμμένες αυτοκτονίες στην Ελλάδα το 2024

–Πού οφείλονται, ποιες ηλικίες είναι πιο επιρρεπείς, πόσες απόπειρες κρύβονται
-Η Κρήτη διατηρεί τη θλιβερή πρωτιά με 17%

Του
ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ

Σύμφωνα με τα πρόσφατα δεδομένα του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών της «ΚΛΙΜΑΚΑ», το 2024 καταγράφηκαν συνολικά 469 περιστατικά αυτοκτονίας στην Ελλάδα. Τα δεδομένα, τα οποία καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο από την «ΚΛΙΜΑΚΑ», αποκαλύπτουν σημαντικές τάσεις, παρέχοντας μια πληρέστερη εικόνα του φαινομένου, το οποίο σε σημαντικό βαθμό εξακολουθεί να παραμένει δυσνόητο λόγω της υποκαταγραφής, που αγγίζει το 15% – 20%.

Επιπλέον, στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάποιο σύστημα καταγραφής των αποπειρών αυτοκτονίας που καταλήγουν στα νοσοκομεία, με δεδομένο ότι πίσω από κάθε αυτοκτονία κρύβονται 20 έως 30 απόπειρες, σύμφωνα με τα στοιχεία.

Πρέπει, επίσης, να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με τα δεδομένα του Κέντρου για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, ένα ποσοστό που κυμαίνεται από 12% έως 16% στις ηλικίες μεταξύ 14 και 19 ετών αυτοτραυματίζεται, ενώ είναι γνωστό επιστημονικά ότι ένα μέρος αυτού του ποσοστού θα οδηγηθεί στην αυτοκτονία μελλοντικά.

Αναλυτικότερα, τα στοιχεία έχουν ως εξής:
• Φύλο: Η πλειονότητα των αυτοκτονιών αφορά για ακόμη μία χρονιά τους άνδρες, που αναλογούν σχεδόν στο 86% των περιστατικών, με τις γυναίκες να αποτελούν το 14% του συνόλου.

• Ηλικία: Τα δεδομένα του 2024 δείχνουν ότι υπάρχει διασπορά των αυτοκτονιών σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, με πιο έντονο το φαινόμενο στις ηλικίες 50 – 54 ετών, όπου καταγράφηκε το 13,2% των περιστατικών. Στις νεότερες ηλικίες, ιδιαίτερα στην ομάδα 20 – 24 ετών, καταγράφηκε το 8,3% των αυτοκτονιών, στοιχείο που υποδηλώνει την ανάγκη για ψυχική υποστήριξη και πρόληψη από τη νεαρή ηλικία. Επίσης, σημαντικά ποσοστά εμφανίζονται στις ηλικιακές ομάδες 60 ετών και άνω, με τα άτομα άνω των 80 ετών να αντιπροσωπεύουν το 9,6% των περιστατικών.

• Μέθοδοι αυτοκτονίας: Από τις 469 καταγεγραμμένες αυτοκτονίες του 2024, οι κυριότερες μέθοδοι ήταν ο απαγχονισμός (29%) και ο αυτοπυροβολισμός (25,8%).

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η μέθοδος της πτώσης, η οποία κατέγραψε ποσοστό 24,3%! Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι κρύβεται σημαντική υποκαταγραφή, καθώς η μέθοδος αυτή μπορεί να παραβλέπεται ή να καταγράφεται με λάθος αιτιολογία. Το ποσοστό της πτώσης θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερο αν υπήρχε πλήρης καταγραφή, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της ενίσχυσης της παρακολούθησης και της καταγραφής των περιστατικών αυτών.

• Γεωγραφική κατανομή: Η Κρήτη διατηρεί τη θλιβερή πρωτιά στις αυτοκτονίες με ποσοστό σχεδόν 17%, ακολουθούμενη από την Περιφέρεια Αττικής, η οποία αγγίζει το 16%. Ακολουθούν η Θεσσαλία και η Πελοπόννησος, ενώ στις περιοχές με μικρότερη παρουσία περιστατικών περιλαμβάνονται το Βόρειο Αιγαίο και η Δυτική Μακεδονία.

• Hotspots και Σώματα Ασφαλείας: Σοκάρει το ότι 13 αυτοκτονίες καταγράφηκαν σε hotspots, ενώ στα Σώματα Ασφαλείας, στον Στρατό και στις φυλακές σημειώθηκε σημαντικός αριθμός περιστατικών, που αγγίζουν τα 10 καταγεγραμμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία. Τα δεδομένα αυτά υποδεικνύουν τη σοβαρότητα των ψυχικών πιέσεων που δέχονται συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες και το επείγον της ανάπτυξης στοχευμένων στρατηγικών υποστήριξης για αυτούς τους πληθυσμούς.

• Νοσοκομεία: Το 2024, το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών κατέγραψε 4 αυτοκτονίες σε νοσοκομεία, γεγονός που καταδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για ενίσχυση των προληπτικών μέτρων στις υγειονομικές δομές. Η «ΚΛΙΜΑΚΑ», αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα της κατάστασης, συνεργάζεται με το «Λαϊκό Νοσοκομείο» για την ανάπτυξη ενός καινοτόμου πρωτοκόλλου πρόληψης των αυτοκτονιών. Στόχος της «ΚΛΙΜΑΚΑ» είναι η εφαρμογή στοχευμένων δράσεων, που θα ενισχύσουν την ασφάλεια και την ψυχική υποστήριξη ασθενών, συγγενών και εργαζομένων, διασφαλίζοντας την έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση των κινδύνων.
• Μήνες με υψηλότερο αριθμό αυτοκτονιών: Ο Ιούνιος και ο Απρίλιος είναι οι μήνες με τις περισσότερες αυτοκτονίες, καταγράφοντας 46 και 45 περιστατικά αντίστοιχα.

Ο Φεβρουάριος με 32 περιστατικά και ο Σεπτέμβριος με 39 είναι επίσης κρίσιμοι μήνες για την ψυχική υγεία του πληθυσμού.

Σύγκριση με προηγούμενα έτη
Παρά τη μικρή αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών το 2024 σε σχέση με όσα κατέγραψε το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών της «ΚΛΙΜΑΚΑ» για το 2023 (451 περιστατικά), ο αριθμός παραμένει κάτω από τα επίπεδα του 2022, όταν οι καταγραφές είχαν φτάσει στα 581 περιστατικά. Ωστόσο, η γενική τάση δείχνει μια ανησυχητική σταθερότητα, γεγονός που απαιτεί άμεση και συντονισμένη δράση για την πρόληψη αυτών των τραγικών περιστατικών.

Υποκαταγραφή
Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που αναδεικνύονται από τα δεδομένα του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών της «ΚΛΙΜΑΚΑ» είναι η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών στην Ελλάδα. Ενώ το Παρατηρητήριο καταγράφει τα περιστατικά σε πραγματικό χρόνο, υπάρχει ένα σημαντικό χρονικό χάσμα σχεδόν 3 ετών από την ανακοίνωση των επίσημων στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ λόγω γραφειοκρατικών δυσλειτουργιών. Και αυτό το χάσμα καθιστά την παρακολούθηση του φαινομένου δύσκολη και με καθυστερήσεις στην ενημέρωση των δεδομένων.

Το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών του Κέντρου για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της «ΚΛΙΜΑΚΑ», με τη συνεχιζόμενη προσπάθεια για συλλογή και επικαιροποίηση των στοιχείων, αποσκοπεί στη δημιουργία μιας όσο το δυνατόν εγκυρότερης εικόνας για τις αυτοκτονίες, ώστε να υπάρχει διαθέσιμη η πιο ακριβής και επικαιροποιημένη πληροφόρηση για το φαινόμενο στη χώρα μας.

Η «ΚΛΙΜΑΚΑ», παρακολουθώντας τις αυτοκτονίες σε πραγματικό χρόνο, αναγνωρίζει την ανάγκη για ενίσχυση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και την ανάπτυξη στρατηγικών για την πρόληψη της αυτοκτονίας. Η υποστήριξη των ευάλωτων ομάδων, η επιστημονική γνώση και η ενημέρωση του πληθυσμού παραμένουν κεντρικοί άξονες για την αλλαγή αυτής της κατάστασης.

Συμπερασματικά, αν και η καταγραφή των αυτοκτονιών στην Ελλάδα παραμένει ατελής λόγω της υποκαταγραφής και των καθυστερήσεων από τη δημοσίευση των επίσημων στοιχείων, η «ΚΛΙΜΑΚΑ» συνεχίζει να παρέχει αξιόπιστα δεδομένα, που θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη πολιτικών και στρατηγικών για την πρόληψη της αυτοκτονίας. Οι δράσεις υποστήριξης και η ενημέρωση του κοινού παραμένουν καθοριστικής σημασίας για τη μείωση αυτών των τραγικών περιστατικών.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ