Μ. Βακόνδιος στο “Π”: Ζωντανεύοντας την Ιστορία: Η περίπτωση της Οικίας Bartolotti στο Άμστερνταμ

Του
ΜΑΝΟΥ ΒΑΚΟΝΔΙΟΥ
Υπότροφου των Marie Skłodowska – Curie Actions,
Υποψήφιου διδάκτορα Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης

Τον τελευταίο χρόνο, έχει επανέλθει στο προσκήνιο η συζήτηση για τη μετατροπή του Ανακτόρου του Τατοΐου σε μουσείο. Προσπερνώντας διακριτικά τις αιτίες και τις αφορμές για τις οποίες η συγκεκριμένη συζήτηση έμεινε στο σκονισμένο χρονοντούλαπο της Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας και πολιτισμικής κληρονομιάς, θα επικεντρωθώ στο πώς η Οικία-Μουσείο Bartolotti στην Ολλανδία αποτελεί παράδειγμα καλής πρακτικής σχετικά με την εμπειρία των επισκεπτών και τη μουσειολογική προσέγγιση του ίδιου του χώρου.

Η Οικία του Bartolotti (Huis Bartolotti στα ολλανδικά), όπως μαρτυρά και το όνομά της, χτίστηκε για τον ευκατάστατο έμπορο Willem Bartolotti van den Heuvel το 1617. Και αποτελεί ένα από τα αρτιότερα παραδείγματα αρχιτεκτονικής του Ολλανδικού Χρυσού Αιώνα.

Η εμπειρία που αναδύεται μέσα από την επίσκεψη στον συγκεκριμένο χώρο δεν είναι μια τυπική εμπειρία επίσκεψης σε μουσείο, καθώς οι επισκέπτες δεν γίνονται μόνο δέκτες της πληροφορίας, αλλά μέσα από μια πολυαισθητηριακή προσέγγιση γίνονται και δημιουργοί της Σύγχρονης Ιστορίας της οικίας. Χρησιμοποιώντας όλες τις αισθήσεις τους, ανακαλύπτουν σταδιακά το εσωτερικό της. Τι να κρύβεται, άραγε, σε αυτό το ξυλόγλυπτο μπαούλο; Σε αυτή την ντουλάπα; Τι να κρύβει το σημείωμα πάνω στο τραπέζι; Οι επισκέπτες μπορούν να αγγίξουν κάθε έπιπλο, να καθίσουν στην τραπεζαρία, να μάθουν τα μυστικά του χορού της εποχής, να απολαύσουν το τσάι τους κοιτώντας από το παράθυρο τη θέα στον κήπο. Αυτή η πολυαισθητηριακή εμπειρία γεφυρώνει το παρόν με το παρελθόν, με τα βιογραφικά στοιχεία της οικίας του 17ου αιώνα να συναντούν εκείνα του 21ου αιώνα. Οι επισκέπτες, μέσα από το τρίξιμο του ξύλινου πατώματος, τη μυρωδιά που αναδίδεται από το ξύλο, το άγγιγμα της τραπεζαρίας, τη θέαση του κήπου, κρυφοκοιτάζουν ένα μέρος του ιστορικού ανάγλυφου της εποχής. Και επανέρχονται στο παρόν κάθε φορά που χρησιμοποιούν το κινητό τους τηλέφωνο για την αποτύπωση της στιγμής.

Η δυνατότητα αυτής της άμεσης επαφής με το εσωτερικό μιας οικίας, μιας έπαυλης, ενός ανακτόρου, δημιουργεί μια εντελώς διαφορετική δυναμική, όχι μόνο στην εμπειρία των επισκεπτών αλλά και στον τρόπο επιμέλειας του μουσείου. Οι συζητήσεις που τροφοδοτούνται από τη συγκεκριμένη προσέγγιση δεν περιορίζονται στην εμπειρία αυτή καθαυτή του επισκέπτη, αλλά μπορούν να οδηγήσουν σε νέα ερωτήματα, που με τη σειρά τους θα διαφοροποιήσουν τη μουσειολογική προσέγγιση του χώρου. Αυτή η πρακτική θα μπορούσε να εφαρμοσθεί και σε οικίες με πλούσιο ιστορικό αποτύπωμα στην Ελλάδα, όπως το Ανάκτορο του Τατοΐου ή το Μέγαρο της Δουκίσσης Πλακεντίας. Αναμφίβολα, κάθε μουσείο είναι διαφορετικό. Ωστόσο, μια τέτοια καλή πρακτική θα μπορούσε να ανοίξει νέα μονοπάτια στο πώς αντιλαμβανόμαστε, μελετούμε και βιώνουμε το εσωτερικό των ιστορικών οικιών-μουσείων.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ