![Βαθιά φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός για τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή και σπάνιες παθήσεις](https://www.paron.gr/wp-content/uploads/2025/01/hospice-1821429_1280.jpg)
Βαθιά φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός για τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή και σπάνιες παθήσεις
«ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ»
Του
ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ
Οι μισοί πολίτες με σοβαρή αναπηρία στις παραγωγικές ηλικίες βρίσκονται στο φάσμα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Το 2023, σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού βρέθηκε το 34,1% των ατόμων ηλικίας 16 ετών και άνω με σοβαρή αναπηρία έναντι 24,2% των ατόμων χωρίς αναπηρία της ίδιας ηλικίας. Στα άτομα με σοβαρή αναπηρία ηλικίας 65 ετών και άνω το ποσοστό κινδύνου φτώχειας αυξάνεται κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ των ετών 2018 και 2023. Το 27,8% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία ηλικίας 16 – 64 ετών και το 14,9% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία 65 ετών και άνω αντιμετωπίζουν σοβαρές υλικές και κοινωνικές στερήσεις.
Τα ευρήματα αυτά περιλαμβάνονται στο 3ο Δελτίο Στατιστικής Πληροφόρησης του «Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας» της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ) για το 2024, το οποίο έχει ως αντικείμενο μελέτης τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό στα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις αποτελούν μια πληθυσμιακή ομάδα που βιώνει με τον πλέον σκληρό τρόπο τις επιπτώσεις μιας παρατεταμένης και πολύπλευρης κρίσης. Στο σημερινό, δυσχερές για την κοινωνία πλαίσιο, πέραν της οικονομικής κρίσης έχουν προστεθεί υγειονομικές, κλιματικές και ενεργειακές απειλές, που επιδρούν επίσης υπέρμετρα στο βιοτικό επίπεδο των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις.
Ειδικότερα, στο παρόν δελτίο αναλύονται συγκριτικά τα δεδομένα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στον πληθυσμό των ατόμων με και χωρίς αναπηρία (χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις) για το έτος 2023, με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το 2022, και αποτυπώνονται οι διαχρονικές μεταβολές το διάστημα 2015 – 2023.
Πηγή των δεδομένων αποτελεί η δειγματοληπτική Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών (EU-SILC – Statistics on Income and Living Conditions) της Eurostat, που διενεργείται στην Ελλάδα από την Ελληνική Στατιστική Αρχή και αποτελεί τη βασική πηγή αναφοράς των συγκριτικών στατιστικών για την κατανομή του εισοδήματος και τον κοινωνικό αποκλεισμό σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η διεύρυνση των ανισοτήτων σε βάρος του πληθυσμού με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις και η επιμονή του φαινομένου της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, παρά τη σταδιακή βελτίωση σειράς κοινωνικοοικονομικών δεικτών τα έτη μετά το 2016, επιβεβαιώνουν τον πολυδιάστατο και δομικό χαρακτήρα του φαινομένου της φτώχειας στα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις, με τους μισούς πολίτες με σοβαρή αναπηρία στις παραγωγικές ηλικίες να βρίσκονται στο φάσμα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Εξίσου ζοφερή είναι η εικόνα και για τα άτομα με αναπηρία 65 ετών και άνω. Παρότι, τα πρώτα χρόνια της κρίσης, οι συνταξιούχοι έδειξαν μεγαλύτερη αντοχή στη φτωχοποίηση, οι συνεχείς περικοπές στις συντάξεις και η κάθετη αύξηση του κόστους διαβίωσης έθεσαν πλέον και τους συνταξιούχους με αναπηρία σε σοβαρό κίνδυνο εξαθλίωσης, με τους δείκτες φτώχειας να καταγράφουν σταθερή ανοδική πορεία σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες.
ΕΣΑμεΑ: Τι πρέπει να γίνει
Όπως επισημαίνει η ΕΣΑμεΑ, απαιτείται γενναία κοινωνική πολιτική για την υποστήριξη της κοινωνικής ένταξης των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις και την προστασία τους από τη φτώχεια, με μακροπρόθεσμο στόχο την άρση των ποικίλων εμποδίων, που αποκλείουν τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις από τη δυνατότητα να απολαμβάνουν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο.
Η αύξηση της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις στο εργατικό δυναμικό της χώρας πρέπει να αποτελέσει βασική προτεραιότητα το επόμενο διάστημα, με την κατάργηση της άδικης διακοπής των επιδομάτων αναπηρίας όταν τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις εργάζονται, την ανάπτυξη προγραμμάτων για την προώθησή τους στην απασχόληση και την ενίσχυση των προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης.
Ωστόσο, είναι απολύτως αναγκαία η λήψη μέτρων για την άμεση ενίσχυση του εισοδήματος των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις ώστε να προστατευθούν από την εξαθλίωση. Η αύξηση των αναπηρικών επιδομάτων, η επαναφορά και η συμπλήρωση των ευνοϊκών διατάξεων για τη συνταξιοδότηση των γονέων / συζύγων / αδελφών που έχουν στη φροντίδα τους άτομα με βαριά αναπηρία, η αποσύνδεση των προνοιακών επιδομάτων από τις συντάξεις και η φορολογική ελάφρυνση των ατόμων με αναπηρία 67% και άνω αποτελούν βασικές προτάσεις της ΕΣΑμεΑ σε αυτή την κατεύθυνση.
Μείζον ζήτημα αποτελεί, επίσης, το υπέρογκο ιδιωτικό κόστος της υγείας που επωμίζονται τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις στην Ελλάδα, το οποίο είναι το μεγαλύτερο ανάμεσα στις χώρες-μέλη της ΕΕ. Σύμφωνα με την πρόσφατη πανελλαδική έρευνα της ΕΣΑμεΑ για την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις στην υγεία, το 78% έχει μειώσει τα δύο τελευταία χρόνια δαπάνες για βασικές ανάγκες διαβίωσης (τρόφιμα και ρούχα) προκειμένου να καλύψει το κόστος της υγείας.
Χαμηλά ποσοστά ικανοποίησης από τις υπηρεσίες υγείας
Στην ίδια πανελλαδική έρευνα της ΕΣΑμεΑ διαπιστώνονται τα εξής:
• Το 31% των ατόμων με αναπηρία / χρόνια / σπάνια πάθηση αντιμετώπισε μεγάλη δυσκολία να λάβει τις υπηρεσίες υγείας που χρειάστηκε τα τελευταία δύο χρόνια.
• Σημαντικό τμήμα των ατόμων με αναπηρία / χρόνια / σπάνια πάθηση αναφέρει ότι στερήθηκε τουλάχιστον μία φορά φάρμακα ή άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα (34%), υπηρεσίες αποκατάστασης (33%) και υπηρεσίες ψυχικής υγείας (30%). Στην εν λόγω ομάδα βρίσκονται και τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, που καταγράφουν υψηλά ποσοστά ανικανοποίητων αναγκών σε φάρμακα ή φαρμακευτικά σκευάσματα και σε αναλώσιμα, όπως ταινίες, αισθητήρες, αναλώσιμα για την αντλία συνεχούς έγχυσης κ.λπ., ενώ ο περιορισμένος αριθμός εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού (ενδοκρινολόγοι, παθολόγοι και παιδίατροι εξειδικευμένοι στον σακχαρώδη διαβήτη) στις δημόσιες δομές αποτελεί το σοβαρότερο εμπόδιο.
• Το 43% των ατόμων με αναπηρία / χρόνια / σπάνια πάθηση βρέθηκε να στερείται αναγκαίας οδοντιατρικής φροντίδας, το 40% χρειάστηκε διαγνωστικές εξετάσεις που δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει και το 39,5% δεν είχε πρόσβαση τουλάχιστον μία φορά σε αναγκαία ιατρική εξέταση ή θεραπεία κατά τα τελευταία δύο χρόνια.
• Μόλις 3 στους 10 ερωτηθέντες χαρακτηρίζουν «καλό» ή «πολύ καλό» το επίπεδο προσβασιμότητας στις δημόσιες δομές υγείας, ενώ τα μεγαλύτερα ποσοστά αρνητικών κρίσεων για το επίπεδο προσβασιμότητας των δημόσιων νοσοκομείων καταγράφηκαν από τα άτομα με εγκεφαλική παράλυση, σπάνιες παθήσεις, νευρολογικά νοσήματα, ρευματικά νοσήματα, τύφλωση, νευρομυϊκές παθήσεις και κινητική αναπηρία.
• Η γενική εικόνα που προκύπτει από τις αξιολογήσεις των διαφόρων κατηγοριών παροχών και υπηρεσιών του ΕΟΠΥΥ καταδεικνύει χαμηλά ποσοστά ικανοποίησης στην πλειονότητα των παραμέτρων που αξιολογήθηκαν. Ο γενικός μέσος όρος αξιολόγησης των παροχών και των υπηρεσιών του ΕΟΠΥΥ βρίσκεται στο 5,2 / 10.
• Ιδιαίτερα υψηλά είναι τα ποσοστά ατόμων με νοητική αναπηρία (73%) και εγκεφαλική παράλυση (70,5%) που χρειάστηκε να λάβουν φροντίδα από τους οικείους τους ή να επωμιστούν οι ίδιοι το κόστος αποκλειστικής φροντίδας κατά τη διάρκεια νοσηλείας σε δημόσιο νοσοκομείο. Τα 6 στα 10 άτομα με νευρομυϊκές παθήσεις, σπάνιες παθήσεις, τύφλωση, κινητική αναπηρία και παθήσεις του αναπνευστικού επίσης χρειάστηκε να λάβουν φροντίδα από τους οικείους τους ή από αποκλειστική/ό νοσηλεύτρια/ή.
Είναι αναγκαία, λοιπόν, η λήψη άμεσων μέτρων, όπως η μείωση του ΦΠΑ στον χαμηλότερο συντελεστή για τα απαραίτητα τεχνικά βοηθήματα, η επαναφορά του άρθρου 18 του ν. 4172/2013, που προέβλεπε μείωση φόρου από ιατρικές δαπάνες για τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους, καθώς και η διεύρυνση αυτού, αλλά και η μακροπρόθεσμη ενίσχυση και στήριξη του Δημόσιου Συστήματος Υγείας, προκειμένου να μπορεί να ανταποκριθεί με επάρκεια στις ανάγκες υγείας των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις, καθώς και των ανασφάλιστων ατόμων.
Καταλήγοντας στην έκθεσή του, το «Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας» τονίζει: «Σε μια εποχή που η φτώχεια λαμβάνει τα ακραία χαρακτηριστικά της στεγαστικής κρίσης και της ενεργειακής φτώχειας, είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί η στεγαστική και ενεργειακή ασφάλεια των ευάλωτων πολιτών που βρίσκονται στον μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας. Τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν υπερβολική επιβάρυνση από το κόστος στέγασης, σε ποσοστό που είναι επίσης το υψηλότερο μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Είναι άμεσα αναγκαίο να διασφαλιστεί η προστασία τους από τους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας, να διευρυνθεί το μέτρο απαλλαγής από τον ΕΝΦΙΑ για την πρώτη κατοικία σε όλα τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή / και σπάνιες παθήσεις με ποσοστό αναπηρίας 50% και άνω αλλά και να εξασφαλιστεί διευρυμένη πρόσβαση στα κοινωνικά τιμολόγια ενέργειας».
![](https://www.paron.gr/wp-content/uploads/2018/09/toparon-logo-e1593230521673.jpg)
ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Φωτο: 🆓 Use at your Ease 👌🏼 από το Pixabay
- ΠΑΣ Γιάννινα – Εσπερίδες Καλλιθέας: LIVE STREAMING – ΟΠΑΠ Final 4 Κυπέλλου Γυναικών (ΕΡΤ3)
- Αθλητικές τηλεοπτικές μεταδόσεις – ΣΑΒΒΑΤΟ (15/02)
- Διαβάστε στο «ΠΑΡΟΝ»: ΑΔΙΑΦΑΝΕΙΑ, σήψη και συγκάλυψη
- Τρίτο πανελλήνιο ρεκόρ μέσα στο 2025 για τον Καραλή, πέταξε στα 5,94 μ. στο Βερολίνο (video)
- VIΠ Καλά Γεράματα – Επεισόδιο 16: «Οι πενήντα αποχρώσεις της Ζανέτ» ταράζουν… τα νερά στη Μονάδα