Προβληματισμός και ανησυχία από τις δηλώσεις και τις αποφάσεις του νέου Προέδρου των ΗΠΑ

Η ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΕΙ ΤΙΣ ΥΠΕΡΑΠΛΟΥΣΤΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

Με το τέλος του χρόνου που πέρασε, ευχή όλων ήταν το νέο έτος να αποτελέσει την απαρχή ομαλοποίησης της διεθνούς κατάστασης, με τον τερματισμό των περιφερειακών πολέμων και την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων και συνεργασίας μεταξύ των λαών.

Γενεσιουργός αιτία της διεθνούς ρευστότητας δεν ήταν μόνο οι περιφερειακοί πόλεμοι και συγκρούσεις. Η παγκόσμια οικονομία επηρεαζόταν και θα εξακολουθήσει να επηρεάζεται στο άμεσο μέλλον από πολλούς παράγοντες, όπως οι τεχνολογικές καινοτομίες, οι γεωπολιτικοί, εμπορικοί και ενεργειακοί ανταγωνισμοί καθώς και οι σημειούμενες κλιματολογικές αλλαγές. Οι διαταράξεις που σημειώνονταν σε διεθνή κλίμακα θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν ή να μετριασθούν με την επέμβαση των διεθνών οργανισμών, που βρίθουν. Απλώς, αποδείχθηκε η αδυναμία τους. Και τούτο γιατί οι διεθνείς οργανισμοί και οι αποφάσεις τους και κατ’ επέκταση η αποτελεσματικότητα των οργάνων τους επηρεάζονται από τις πολιτικές των μεγάλων χωρών-μελών, που στην παρούσα συγκυρία βρίσκονται σε διαμάχη και διαρκή ανταγωνιστικότητα.

Με αυτό το σκηνικό, η προσοχή πολλών χωρών στράφηκε, τελευταίως, προς τις ΗΠΑ και στις αναμενόμενες εξαγγελίες του 47ου Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ανέλαβε τη διακυβέρνηση της ισχυρότερης χώρα στον πλανήτη την 20ή Ιανουαρίου. Τα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης, κυρίως τα τηλεοπτικά, συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών, κάλυψαν, ίσως καθ’ υπερβολήν, την τελετή ανάληψη της εξουσίας, την οποία θα ζήλευαν και οι πλέον φιλόδοξοι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. Ο λόγος που εκφώνησε ο νέος Πρόεδρος προφανώς ικανοποίησε και ενθουσίασε πολλούς, συγχρόνως, όμως, απογοήτευσε κάποιους άλλους. Ήταν, κυρίως, αμερικανοκεντρικός. Εστίασε στην ισχύ και το μέλλον της χώρας του. Τόνισε ότι για τις Αμερική αρχίζει ένας νέος «χρυσός αιώνας» και ότι θα την καταστήσει «εκ νέου μεγάλη». Ουδέν ή ελάχιστα ανέφερε για τη συνεισφορά των ΗΠΑ στην εδραίωση της παγκόσμιας ειρήνης και συνεργασίας. Συγχρόνως, υπέγραψε διατάγματα για απέλαση εκατομμυρίων παράνομων οικονομικών μεταναστών και την ενίσχυση των νοτίων συνόρων της χώρας.

Περιορισμένη έως ελάχιστη ήταν η αναφορά του στην αντιμετώπιση των περιφερειακών πολέμων, κυρίως του ρωσοουκρανικού, με έμμεση, ισχνή, αναφορά για τον ειρηνοποιό ρόλο των ΗΠΑ με τη φράση ότι «θα κριθούμε και από τους πολέμους που θα σταματήσουμε».

Δυσμενή απήχηση στη διεθνή κοινή γνώμη είχε η αναγγελία της αποχώρησης των ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) όπως και τη Συνθήκη των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή. Για την αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ΠΟΥ επικαλέστηκε το γεγονός της δυσανάλογης και υπερβολικής οικονομικής συνεισφοράς των ΗΠΑ, ενώ τόνισε ότι ο ΠΟΥ δεν ανταποκρίνεται στην αποστολή του. Η αποχώρηση αυτή σχολιάστηκε δυσμενώς και αποδόθηκε σε σκοπιμότητες στρεφόμενες κατά του διεθνούς οργανισμού, που δεν κατήγγειλε την Κίνα όσον αφορά τις ευθύνες της για τη διαρροή από τα εργαστήρια ιών όπως ο Covid. Ως προς την αποχώρηση από τη Συμφωνία των Παρισίων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, οι πραγματικοί λόγοι αφορούσαν την απαλλαγή από την υποχρέωση λήψης δραστικών μέτρων για τη μείωση των ρυπογόνων αιτιών που συνδέονται με τη εκμετάλλευση αποθεμάτων αερίου από σχιστόλιθο. Σημειώνεται ότι οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ινδία είναι υπεύθυνες σε ποσοστό 55% για τη ρύπανση του περιβάλλοντος σε παγκόσμιο επίπεδο. Την ίδια στιγμή, η Ευρώπη είναι υπεύθυνη σε ποσοστό 15%, με την Ελλάδα να είναι υπεύθυνη σε ποσοστό κάτω του 1%.

Μεγαλύτερη ανησυχία στη διεθνή κοινωνία προκάλεσαν οι θέσεις και οι δηλώσεις του κ. Τραμπ για μετονομασία του Κόλπου του Μεξικού σε «Κόλπο της Αμερικής», όπως και η πρόθεση ανάληψης από τις ΗΠΑ του ελέγχου της Διώρυγας του Παναμά. Η Διώρυγα του Παναμά, μήκους 81,6 χιλιομέτρων, που συνδέει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό, είναι έργο γάλλων μηχανικών και εξακολουθεί να παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα τεχνικά έργα στον κόσμο, ενώ είναι τεράστιας στρατηγικής σημασίας. Η γαλλική κατασκευαστική εταιρεία, για οικονομικούς και άλλους λόγους, που είχαν να κάνουν με κακή διαχείριση, αναγκάστηκε να πωλήσει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης στις ΗΠΑ. Το 1977, οι δύο χώρες υπέγραψαν τη Συνθήκη της Διώρυγας του Παναμά, σύμφωνα με την οποία ο πλήρης έλεγχος της Διώρυγας από το έτος 2000 θα περιερχόταν στο κράτος του Παναμά. Οι θέσεις και οι προθέσεις του νέου Προέδρου των ΗΠΑ για επανάκτηση του ελέγχου της Διώρυγας χαρακτηρίστηκαν από πολλούς αναλυτές ως παραβίαση των αρχών σεβασμού των διεθνών συνθηκών, όπως και των κυριαρχικών δικαιωμάτων μιας χώρας.

Ως προς τους πραγματικούς λόγους για την επανάκτηση του ελέγχου από την Αμερική, αυτοί αποδίδονται σε πολιτικοστρατηγικές τακτικές. Ο κυριότερος εξ αυτών είναι η απομάκρυνση των Κινέζων, που έχουν επιτύχει, με διμερείς συμφωνίες, τον έλεγχο πολλών και σημαντικών λιμένων κατά μήκος της Διώρυγας.

Μερικές σκέψεις για τις μεγαλοστομίες του νέου αμερικανού Προέδρου να καταστήσει την Αμερική «εκ νέου μεγάλη» και ότι η Προεδρία του σηματοδοτεί μια νέα χρυσή εποχή. Θεμιτές οι φιλοδοξίες, ως προς το δεύτερο, όμως, ο χαρακτηρισμός ανήκει στους ιστορικούς του μέλλοντος και κρίνεται από τα γεγονότα. Ο Χρυσός Αιώνας του Περικλή δεν αναγγέλθηκε από τον ίδιο αλλά από τα επιτεύγματα της θητείας του. Όσον αφορά τις αντιδράσεις των ξένων χωρών στις εξαγγελίες του κ. Τραμπ, εκείνο που μπορεί να επισημανθεί είναι η επιφυλακτικότητα και η τήρηση στάσης αναμονής. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιορίστηκε να αντιπαραθέσει τη διάθεση συνεργασίας της ΕΕ, που εμμέσως συνιστά κριτική στις θέσεις του αμερικανού Προέδρου.

Από ελληνικής πλευράς δεν υπήρξε κάποιο ιδιαίτερο σχόλιο, παρά μόνο τονίστηκε το άριστο επίπεδο των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Το ενδιαφέρον της ελληνικής διπλωματίας στρέφεται περισσότερο στη συμπεριφορά της νέας αμερικανικής ηγεσίας έναντι της Τουρκίας και στη στάση που θα τηρήσει στις απειλές της Άγκυρας κατά της Ελλάδος. Να σημειωθεί ότι ο κ Τραμπ έχει επανειλημμένως πλέξει το εγκώμιο του κ. Ερντογάν.

Επίσης, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι μόλις προ εβδομάδων ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, κυβερνητικός εταίρος του τούρκου Προέδρου, επανέλαβε τις γνωστές αναθεωρητικές θέσεις ότι τα Δωδεκάνησα δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς την Τουρκία και ότι κάποτε ανήκαν σε αυτήν. Κάποιος θα έπρεπε να τον ρωτήσει αν έχει γνώση της Ιστορίας και αν γνωρίζει για την καταγωγή του Ιπποκράτη, πατέρα της Ιατρικής, του Πυθαγόρα, της ποιήτριας Σαπφούς και πολλών άλλων θεμελιωτών της δυτικής σκέψης και του δυτικού πολιτισμού.

Επίσης, αν γνωρίζει την προέλευση της ονομασίας της Ικαρίας και του Ικάριου Πελάγους. Ο χρόνος θα δείξει αν θα τύχουν εφαρμογής όσα ανήγγειλε ο νέος αμερικανός Πρόεδρος και ποιες επιπτώσεις θα έχουν σε διεθνές επίπεδο. Θα συμβάλουν στην επαναφορά της ομαλότητας στις διεθνείς σχέσεις ή θα συμβεί το αντίθετο; Θα ενισχύσουν ή θα αποδυναμώσουν τη συνοχή της Δύσης; Περαιτέρω, αν θα αποδειχθεί ότι η πραγματικότητα είναι η άπειρη σκιά του ονείρου, όπως λέει ο ποιητής…

ΤΟ ΠΑΡΟΝ