Κυρ. Μητσοτάκης: Αν κ. Ανδρουλάκη έχετε κάποιο μαγικό τρόπο να μειώσετε το κόστος ενέργειας για τους αγρότες μετακομίστε στα έδρανα του ΣΥΡΙΖΑ

O πρωθυπουργός χαρακτήρισε «λίγο υποκριτική» την εκτίμηση ότι η «κυβέρνηση έχει τελείως “ανύπαρκτες” πολιτικές στον πρωτογενή τομέα» και απαρίθμησε σειρά κυβερνητικών μέτρων.

“Λοιπόν, νομίζω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε επί της αρχής στη βασική διάγνωση, ωστόσο νομίζω ότι είναι λίγο υποκριτικό, ξέρετε, από πλευράς αξιωματικής αντιπολίτευσης, να υποστηρίζει -όπως διαβάζω εδώ στην ερώτησή σας- ότι η κυβέρνηση έχει τελείως «ανύπαρκτες» πολιτικές στον πρωτογενή τομέα ή ότι τάχα σκοπός μας είναι να «απαξιώσουμε» τον αγροτικό κόσμο, ότι η περιφέρεια σήμερα έχει «εικόνα εγκατάλειψης».

Όλα αυτά, κ. Ανδρουλάκη, δεν είναι παρά μηδενιστικά συνθήματα διαμαρτυρίας. Τα διαψεύδει η ίδια η πραγματικότητα, μια πραγματικότητα που δεν κρύβει τις δυσκολίες -και θα μιλήσω με ειλικρίνεια γι’ αυτές. Περιγράφει, όμως, και τα «αναχώματα» τα οποία η κυβέρνησή μας έχει υψώσει απέναντι σε αυτές τις δυσκολίες, αλλά και το σχέδιό μας για το πώς θα πρέπει να κάνουμε αυτή τη μεγάλη εξυγίανση και μετατροπή του πρωτογενούς μας τομέα σε έναν τομέα ο οποίος να είναι πραγματικά ανταγωνιστικός και να εκμεταλλεύεται τα εγγενή συγκριτικά μας πλεονεκτήματα.” ανέφερε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης απαντώντας στο πλαίσιο της «Ώρας του πρωθυπουργού» σε επίκαιρη ερώτηση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Νίκου Ανδρουλάκη για τον πρωτογενή τομέα.

Αναλυτικά στην ομιλία του ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ανέφερε:

H δευτερολογία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη σε απάντηση επίκαιρης ερώτησης του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ Νίκου Ανδρουλάκη για τον πρωτογενή τομέα, στο πλαίσιο της «Ώρας του Πρωθυπουργού»:

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κ. Πρόεδρε, καταρχάς να σας ευχηθώ κι εγώ με τη σειρά μου καλή επιτυχία στην άσκηση των καθηκόντων σας.

Ξεκινώ την πρώτη μου παρέμβαση στη Βουλή για το 2025 με την ευχή, κ. Ανδρουλάκη, να έχουμε πιο γόνιμες αντιπαραθέσεις, με στόχο τη σύνθεση. Και, από την άποψη αυτή, πιστεύω ότι είναι εξαιρετικά καλοδεχούμενη η ερώτηση την οποία κάνατε, γιατί μας δίνει μία ευκαιρία -και στην πρωτολογία μου και στη δευτερολογία μου- να μιλήσουμε με ειλικρίνεια για όσα απασχολούν σήμερα τον Έλληνα αγρότη, συνολικά για την πολιτική της κυβέρνησής μας στον πρωτογενή τομέα, αλλά και για τις νέες προκλήσεις και προσαρμογές που ήδη φέρνει η κλιματική κρίση. Κυρίως, όμως, για τη μεγάλη πρόκληση, τη μεγάλη δυσκολία να διαμορφώσουμε ένα νέο μοντέλο οικονομικής δραστηριότητας των καλλιεργητών και των κτηνοτρόφων μας.

Είναι ξεκάθαρο ότι ζούμε σε μία νέα πραγματικότητα, ιδίως στη Μεσόγειο, και από τη δυνατότητά μας να μπορέσουμε να γίνουμε ανθεκτικότεροι θα εξαρτηθεί τελικά αν η χώρα θα μπορέσει να βαδίσει σε αυτή τη νέα εποχή.

Διαφορετικά, θα επικρατήσει η ανασφάλεια των φυσικών καταστροφών, ενώ ο μοναδικός ως προς τα εγγενή συγκριτικά του πλεονεκτήματα αγροδιατροφικός τομέας θα υποχωρεί μπροστά στον ανταγωνισμό των ξένων προϊόντων, κάτι το οποίο θα συντηρούν, προφανώς, διαχρονικές εθνικές παθογένειες. Δεν είναι αυτά ζητήματα τα οποία προέκυψαν τα τελευταία πέντε χρόνια, από τον μικρό κλήρο μέχρι τις πιέσεις που υπάρχουν στο κόστος παραγωγής, τα παλιά αγροτικά χρέη από συνεταιρισμούς-«φαντάσματα».

Θα επανέλθω στον τρόπο με τον οποίον η κυβέρνησή μας σκοπεύει να αντιμετωπίσει την πρόκληση αυτή, αλλά δεν μπορώ να μην σχολιάσω το γεγονός ότι οι πρακτικές, κ. Ανδρουλάκη, της άκρατης χρηματοδότησης συνεταιρισμών στη λογική του «δανεικά και αγύριστα», μάλλον επί δικών σας ημερών ξεκίνησαν.

Λοιπόν, νομίζω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε επί της αρχής στη βασική διάγνωση, ωστόσο νομίζω ότι είναι λίγο υποκριτικό, ξέρετε, από πλευράς αξιωματικής αντιπολίτευσης, να υποστηρίζει -όπως διαβάζω εδώ στην ερώτησή σας- ότι η κυβέρνηση έχει τελείως «ανύπαρκτες» πολιτικές στον πρωτογενή τομέα ή ότι τάχα σκοπός μας είναι να «απαξιώσουμε» τον αγροτικό κόσμο, ότι η περιφέρεια σήμερα έχει «εικόνα εγκατάλειψης».

Όλα αυτά, κ. Ανδρουλάκη, δεν είναι παρά μηδενιστικά συνθήματα διαμαρτυρίας. Τα διαψεύδει η ίδια η πραγματικότητα, μια πραγματικότητα που δεν κρύβει τις δυσκολίες -και θα μιλήσω με ειλικρίνεια γι’ αυτές. Περιγράφει, όμως, και τα «αναχώματα» τα οποία η κυβέρνησή μας έχει υψώσει απέναντι σε αυτές τις δυσκολίες, αλλά και το σχέδιό μας για το πώς θα πρέπει να κάνουμε αυτή τη μεγάλη εξυγίανση και μετατροπή του πρωτογενούς μας τομέα σε έναν τομέα ο οποίος να είναι πραγματικά ανταγωνιστικός και να εκμεταλλεύεται τα εγγενή συγκριτικά μας πλεονεκτήματα.

Θέλω να θυμίσω, λοιπόν, ότι από αυτή την κυβέρνηση οι αγρότες φορολογούνται με συντελεστή 9% και μειωμένα κατά 50% για όλες τις ενώσεις παραγωγών, καθώς και για τα σχήματα συμβολαιακής παραγωγής.

Και αυτή είναι η κυβέρνηση η οποία «έριξε» τον ΦΠΑ στα λιπάσματα και στις ζωοτροφές από το 13% στο 6%, στα αγροτικά μηχανήματα από το 24% στο 13%. Αυτή είναι η κυβέρνηση -θα επανέλθω στη συνέχεια στο πλαίσιο των στηρίξεων που έχουμε δώσει όλα αυτά τα χρόνια- η οποία άκουσε τα αιτήματα των παραγωγών όταν, καλή ώρα τέτοια εποχή πέρυσι, θυμάστε, είχαν βγει στους δρόμους, στα μπλόκα, κάτι το οποίο αποτελεί περίπου, θα έλεγα, ένα εθιμικό δικαίωμα των αγροτών κάθε Ιανουάριο.

Τους φώναξα, όμως, κ. Ανδρουλάκη, στο Μέγαρο Μαξίμου και άκουσα τα αιτήματά τους. Και άκουσα δύο συν ένα αιτήματα πρωτίστως. Με αυτά κατέβηκαν οι αγρότες στα μπλόκα πέρυσι.

Ποια ήταν τα αιτήματα; Η μονιμοποίηση της επιστροφής του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο πετρέλαιο. Έγινε από αυτή την κυβέρνηση και εφαρμόζεται το 2025.

Αν κατάλαβα καλά, αυτό το οποίο είπατε είναι ο αγρότης να παίρνει το πετρέλαιο αφορολόγητο στην αντλία. Έτσι δεν είναι; Αυτό είπατε ουσιαστικά. Ναι, να παίρνει όσο θέλει, δηλαδή. Να αγοράζει όσο θέλει. Εντάξει, λοιπόν, αυτό είναι η συνταγή για να εκτοξευθεί το λαθρεμπόριο και το ξέρετε πολύ καλά.

Και το προτείνετε με τόσο μεγάλη άνεση, όταν ο μηχανισμός επιστροφής του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης, όπως έχει σχεδιαστεί από την κυβέρνηση, έγινε σε συνεννόηση με τους εκπροσώπους του πρωτογενούς τομέα ώστε να είναι πραγματικά ένας δίκαιος τρόπος για να μην επιβαρύνονται με αυτή την έκτακτη φορολόγηση, η οποία και τους επιστρέφεται. Άρα, το πρώτο αίτημα ικανοποιήθηκε.

Το δεύτερο αίτημα των αγροτών ήταν να τους βοηθήσουμε με το κόστος ενέργειας. Ήρθαμε, λοιπόν, και δρομολογήσαμε το πρόγραμμα της ΔΕΗ «Γαία», ένα πρόγραμμα το οποίο δίνει πολύ ανταγωνιστικές τιμές στους αγρότες, από τα 9 λεπτά έως και τα 11. Και, επειδή είδαμε ότι οι αγρότες δεν είχαν ενημερωθεί γι’ αυτό, βάλαμε όλους τους αγρότες στο πρόγραμμα αυτό, με εξασφαλισμένες και προβλέψιμες τιμές για μία δεκαετία.

Και επειδή μας κάνατε ολόκληρη ανάλυση, λες και πιστεύετε πραγματικά ότι εδώ ο κάθε αγρότης μπορεί να φτιάξει από ένα αιολικό και ένα φωτοβολταϊκό και με αυτόν τον τρόπο να έχει πάμφθηνες τιμές ενέργειας, δεν γνωρίζετε, κ. Ανδρουλάκη, ότι το πρόγραμμα αυτό από πλευράς ΔΕΗ είναι «κουμπωμένο» σε ένα ΡΡΑ; Άρα, έχουμε εξασφαλίσει ηλεκτρικό χώρο τον οποίο δώσαμε με σκοπό να χρηματοδοτήσουμε αυτό ακριβώς το πρόγραμμα.

Αν εσείς τώρα έχετε κάποιο μαγικό τρόπο, αν έχετε κάποιο μαγικό τρόπο να μειώσετε την τιμή στα 5 λεπτά, στα 3 λεπτά, γιατί δεν το δίνετε και τζάμπα; Μετακομίστε και στα έδρανα του ΣΥΡΙΖΑ για να πιστοποιήσετε αυτό το οποίο σας λέω, ότι δεν είστε τίποτα άλλο από τον «πράσινο ΣΥΡΙΖΑ».

Tο τρίτο αίτημα ήταν ένα αίτημα αποζημίωσης -λογικό ήταν-, ειδικά στο ζήτημα της Θεσσαλίας. Θέλω εδώ να δώσω κάποια στοιχεία. Μετά τις καταστροφές του «Daniel»: 100% αποζημίωση σε ζημιές από φυτικό, ζωικό και πάγιο κεφάλαιο. Μόνο ο ΕΛΓΑ έχει καταβάλλει 294 εκατομμύρια σε 24.000 αγρότες και κτηνοτρόφους, με ειδική μέριμνα για τους αγρότες οι οποίοι είδαν τα χωράφια τους να βυθίζονται στη λίμνη Κάρλα και με προκαταβολές οι οποίες ήταν εξαιρετικά ασυνήθιστες για τα δεδομένα του ΕΛΓΑ.

Aς μιλήσουμε εδώ με ειλικρίνεια αν επί άλλων εποχών ο ΕΛΓΑ έκανε καταβολές αποζημιώσεων με την ταχύτητα με την οποία έγιναν επί δικής μας κυβέρνησης.

Πώς λοιπόν, αναρωτιέμαι, στην ερώτησή σας ισχυρίζεστε ότι η κυβέρνηση αδρανεί, ότι ο αγρότης είναι «απροστάτευτος» απέναντι στην κλιματική κρίση;

Σας θυμίζω ότι λίγο μετά τον «Daniel» πήγα προσωπικά στο Στρασβούργο και εξασφάλισα από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι όλα τα υπόλοιπα του ΕΣΠΑ, τα οποία ενδεχομένως να χάνονταν, καθώς και πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, θα πήγαιναν στην ανοικοδόμηση της Θεσσαλίας.

Αυτό δείχνει περιφρόνηση; Δείχνει αδιαφορία, κ. Ανδρουλάκη, για τον πρωτογενή τομέα και για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης;

Διαβάζω στο κείμενό σας ότι δεν έχει γίνει, λέει, «καμία ενέργεια», έτσι γράφετε, «για τη σύσταση Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Προσαρμογής στις Κλιματικές Μεταβολές».

Αλήθεια; Πού τα ακούσατε αυτά; Δεν γνωρίζετε ότι στον Προϋπολογισμό έχουμε εγγράψει 600 εκατομμύρια ευρώ, αυξημένα κατά 300 εκατομμύρια ευρώ, για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών σε ετήσια βάση; Το γνωρίζετε αυτό ή δεν το γνωρίζετε, κ. Ανδρουλάκη; Ε, να το μάθετε αν δεν το γνωρίζετε και να μην γράφετε τέτοια πράγματα σε ερωτήσεις.

Να ξέρετε, επίσης, ότι αυτό χρηματοδοτείται πράγματι από το τέλος ανθεκτικότητας, το οποίο επιβάλαμε και στους επισκέπτες οι οποίοι έρχονται από το εξωτερικό, διότι χρειαζόμαστε πρόσθετους πόρους για να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.

Και πριν από έναν χρόνο, η Ελλάδα πρότεινε, στο πλαίσιο της αναθεωρημένης ΚΑΠ, τη σύσταση ενός Ειδικού Ταμείου για τις φυσικές καταστροφές, το οποίο θα αναλαμβάνει σχετικές αποζημιώσεις, γιατί η αλήθεια είναι ότι σήμερα το ταμείο αυτό, το ευρωπαϊκό -το έχουμε θίξει πάρα πολλές φορές-, είναι εξαιρετικά περιορισμένο.

Σε κάθε παρουσία μου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, κ. Ανδρουλάκη, μνημονεύω ότι στα ζητήματα της κλιματικής κρίσης η Ευρώπη δεν έχει κάνει αρκετά για να αντιμετωπίσει τα ζητήματα προσαρμογής. Και έρχεστε και λέτε εδώ ότι «δεν έχουμε κάνει απολύτως τίποτα και δεν ασχολούμαστε με το θέμα αυτό».

Λυπάμαι. Ή εσείς είστε ανενημέρωτος ή επιλέγετε να παρουσιάζετε μία εικόνα η οποία δεν ανταποκρίνεται σήμερα στην πραγματικότητα και στις δράσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης για τα ζητήματα αυτά.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, εκεί που νομίζω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης -θα διαφωνήσουμε λίγο στον τρόπο με τον οποίον αντιμετωπίζουμε τα υπαρκτά προβλήματα-, είναι ότι δεν μπορούμε να συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα του πρωτογενούς τομέα, την αγροτική παραγωγή κυρίως, με όρους άλλης εποχής, εστιάζοντας, δηλαδή, πότε στις επιδοτήσεις, πότε σε έκτακτες ρυθμίσεις. Ούτε θα έχουμε διαφορετικά αποτελέσματα αν επιμείνουμε στις ίδιες μεθόδους.

Ο σκοπός μας πιστεύω ότι πρέπει να είναι ένας και κοινός: να αυξηθεί η παραγωγικότητα και η προστιθέμενη αξία των προϊόντων μας. Και πιστεύω ότι αυτό πρέπει να γίνει σε πολιτικές που θα ξεδιπλώνονται σε πολλά διαφορετικά επίπεδα.

Τι θέλουμε πρώτα και πάνω απ’ όλα: η καλλιέργεια της γης, η εκτροφή των ζώων να προσφέρει ένα καλό εισόδημα και μία καλή ζωή, σε αναγεννημένα χωριά, στους συμπολίτες μας οι οποίοι επιλέγουν σήμερα να ζουν στην ύπαιθρο.

Αλλά από την άλλη, πρέπει να «χτίσουμε» μία αγροτική οικονομία τριών σταθμών, θα έλεγα: από τις εξαιρετικές πρώτες ύλες της ελληνικής γης, στην ανταγωνιστική βιομηχανία τροφίμων και στη μεταποίηση και στην είσοδο στις μεγάλες αγορές, πρωτίστως του εξωτερικού, εκεί που ήδη έχουμε κάνει σημαντικά βήματα προόδου.

Αυτό το οποίο παλιά ονομάζαμε «αγροτιά», πρέπει να γίνει σήμερα ένας σύγχρονος παραγωγικός πυλώνας. Ναι, πρέπει να είναι συνδεδεμένος με τον τουρισμό και ναι, προφανώς πρέπει να δίνει πολύ μεγάλη έμφαση στις εξαγωγές.

Και είναι αλήθεια ότι σήμερα γίνονται προσπάθειες σε κεντρικό επίπεδο, όπως γίνονται και πολλές προσπάθειες από τους ίδιους τους παραγωγούς, από αγρότες, από κτηνοτρόφους, σε ολόκληρη την επικράτεια. Τους συναντώ τακτικά, φαντάζομαι ότι κι εσείς τους συναντάτε, κ. Ανδρουλάκη. Δεν είναι η εικόνα του πρωτογενούς τομέα αυτή η εικόνα απόλυτης καταστροφής και μαυρίλας την οποία παρουσιάσατε. Και αν επιμείνετε σε αυτή τη λογική θα αδικείτε τις προσπάθειες χιλιάδων νέων αγροτών, οι οποίοι προσπαθούν σήμερα να καινοτομήσουν.

Προφανώς ζητούν περισσότερη στήριξη και λογικό είναι αυτό, αλλά υπάρχει σήμερα ένας κρυμμένος δυναμισμός στον πρωτογενή τομέα. Είναι πολλά τα παραδείγματα, δεν θα ήθελα να επεκταθώ σε αυτά, από αγρότες στην Κρήτη που φυτεύουν πια ψυχανθή ανάμεσα στα ελαιόδεντρα, πειραματικά υπερτροπικά φυτά, στροφή σε γηγενή φυτά τα οποία έχουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, όπως τα φραγκόσυκα, η χαρουπιά. Δεκάδες παραδείγματα αγροτών και κτηνοτρόφων οι οποίοι πραγματικά καινοτομούν και βρίσκουν σήμερα θέση στις ελληνικές και στις διεθνείς αγορές, με προϊόντα προστιθέμενης αξίας, τα οποία μπορούν να δικαιολογήσουν προφανώς και υψηλότερη τιμή.

Αυτό πρέπει να είναι το ζητούμενο, αλλά προφανώς πρέπει να πείσουμε και τους αγρότες μας ότι εδώ χρειάζεται μια συνολική αλλαγή, για την οποία θα απαιτηθούν σημαντικά κονδύλια και σημαντικές επενδύσεις.

Κι εμείς έχουμε αναλάβει τέτοιες πρωτοβουλίες. Η μία από αυτές, για την οποία είχα την ευκαιρία να μιλήσω και στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, είναι μία μεγάλη στροφή των καλλιεργειών μας προς τα θερμοκήπια, 600 εκατομμύρια ευρώ συνολικό κονδύλι, σε συνδυασμό με σύμπραξη με μία από τις τέσσερις μεγάλες συστημικές τράπεζες, έτσι ώστε να μπορούμε να επιδοτήσουμε κατά 50% αγρότες, συνεργατικά σχήματα, αγροτικές επιχειρήσεις που θα ήθελαν να δράσουν σε συγκεκριμένα πεδία.

Είναι μια κρατική χρηματοδότηση που πηγαίνει από τις 30.000 ευρώ εώς το 1 εκατομμύριο, θα θέλαμε να είναι και παραπάνω από το 1 εκατομμύριο για να ενθαρρύνουμε ακόμα μεγαλύτερα θερμοκήπια, αλλά σήμερα έχουμε ευρωπαϊκό όριο. Ενδεχομένως να αναζητήσουμε άλλο χρηματοδοτικό εργαλείο για να το κάνουμε αυτό.

Φαντάζομαι ότι συμφωνείτε με αυτή την πρωτοβουλία, καθώς η παραγωγικότητα των θερμοκηπίων αλλά και οι ανάγκες τους, πρωτίστως σε νερό, δεν μπορούν να συγκριθούν με τις κλασικές παραγωγές οι οποίες δεν γίνονται σε στεγασμένο χώρο.

Η προσπάθεια την οποία δώσαμε με τα σχέδια των Νέων Αγροτών είναι μια πρώτη «μαγιά», κάτι παραπάνω από 40.000 ευρώ για τον βασικό τους εξοπλισμό, δίνοντας όμως έμφαση και στη γνώση μέσω ειδικών προγραμμάτων του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ.

Έχουμε πράγματι ένα πρόβλημα σήμερα στην Ελλάδα: αν δούμε τα ποσοστά κατάρτισης των αγροτών μας, είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και ο αγρότης σήμερα χρειάζεται τεχνογνωσία σε όλα τα επίπεδα, όχι μόνο γεωπονική αλλά και τεχνολογική γνώση, καθώς η ίδια η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα για σημαντικότατη αύξηση της παραγωγικότητας.

Αυτά τα προγράμματα πρέπει να μπορούμε να τα δώσουμε στους αγρότες. Ιδρύσαμε 6 νέα Δημόσια Αγροτικά ΙΕΚ με 7 ειδικότητες, διότι, θα το ξαναπώ, στις μέρες μας ο σύγχρονος παραγωγός και κτηνοτρόφος πρέπει να είναι εξειδικευμένος επαγγελματίας και ευέλικτος επιχειρηματίας. Αυτοί είναι οι όροι του παιχνιδιού σήμερα.

Και βέβαια, να επιμείνω σε κάτι το οποίο έχω πολλές φορές, στην ανάγκη να έχουμε περισσότερα συνεργατικά σχήματα. Γίνονται βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Ο μόνος αγρότης, όμως, δύσκολα μπορεί να επιβιώσει και να έχει ανταγωνιστικές τιμές σε ένα περιβάλλον αυξημένου ανταγωνισμού.

Ακριβώς αυτή ήταν και η πολιτική η οποία μας οδήγησε στο να δώσουμε γενναία φορολογικά σχήματα στους αγρότες οι οποίοι συνεργάζονται. Και έχει αυξηθεί ο αριθμός των αγροτών που συμμετέχουν σε τέτοια σχήματα. Αυτό είναι το μοντέλο το οποίο ακολουθούν οι πιο ανταγωνιστικές χώρες στην Ευρώπη σήμερα ως προς την πρωτογενή παραγωγή. Εκεί πρέπει να πάμε και εμείς.

Αναφερθήκατε στις μετακλήσεις αγροτών και στο ζήτημα το οποίο έχει προκύψει με τα αγροτικά χέρια. Και, πράγματι, η αλήθεια είναι ότι οι συμπολίτες μας, παρά το γεγονός ότι έχουμε κάνει και πολύ καινοτόμα προγράμματα για να δώσουμε κίνητρα να εργαστούν στα χωράφια, δεν φαίνεται να έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τέτοιου είδους εργασίες.

Αλλά εδώ οφείλω να επισημάνω και ένα οξύμωρο: δεν μπορεί ταυτόχρονα να ισχυρίζεστε ότι καταρρέει ο αγροτικός τομέας και να λέτε ότι υπάρχουν ελλείψεις εργατικών χεριών. Δεν γίνεται, δεν πηγαίνουν και τα δύο. Και τα δύο μαζί δεν μπορούν να πάνε, δεν το καταλαβαίνετε αυτό; Αν έχουμε ελλείψεις εργατικών χεριών, σημαίνει ότι αυξάνεται η παραγωγή μας, δεν μειώνεται.

Έχουμε, λοιπόν, δρομολογήσει -και το ξέρετε φαντάζομαι αυτό, δεν αναφερθήκατε στην ερώτησή σας- προγράμματα πέραν των κλασικών μετακλήσεων, οργανωμένων συνεργασιών με χώρες όπως είναι η Αίγυπτος. Έχουμε ήδη τους πρώτους 5.000 Αιγύπτιους οι οποίοι είναι εγκεκριμένοι από την ίδια την Αίγυπτο και με γρήγορες διαδικασίες θα μπορούσαν να έρθουν και να προσφέρουν εργατικές υπηρεσίες στην πατρίδα μας. Το ίδιο ισχύει και για το Μπαγκλαντές. Και, πράγματι, είναι μια κατεύθυνση την οποία έχουμε δώσει και στο Υπουργείο Εξωτερικών, να μπορούμε να απλοποιήσουμε και με γρήγορο τρόπο να γίνονται αυτές οι μετακλήσεις, για εκεί που έχουμε ανάγκη σε εργατικά χέρια.

Προφανώς αυτό δεν περιορίζεται, κ. Ανδρουλάκη, μόνο στον πρωτογενή τομέα. Μπορεί να έχουμε τέτοια ζητήματα και στις κατασκευές, ενδεχομένως να έχουμε τέτοια ζητήματα και στον τομέα των υπηρεσιών και τον τουρισμό. Πρέπει να έχουμε μια γρήγορη διαδικασία, απλή διαδικασία, η οποία με ασφάλεια να δημιουργεί νόμιμους διαύλους μετανάστευσης και εργασίας στην πατρίδα μας. Αυτή είναι και η κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρώπης συνολικά. Ακριβώς σε αυτή την κατεύθυνση θέλουμε να κινηθούμε.

Πρέπει να στηρίξουμε περισσότερο τη μεταποίηση. Έχουμε αυτή τη στιγμή ένα νέο πρόγραμμα 135 εκατομμυρίων ευρώ το οποίο χρηματοδοτεί τη δημιουργία, την επέκταση, τον εκσυγχρονισμό μονάδων σε όλο το φάσμα: τα οινοποιεία μας, τα τυροκομεία μας, ελαιοτριβεία, χώρους τυποποίησης μελιού.

Στο ελληνικό κρασί συντελείται μια επανάσταση σήμερα, με πάρα πολλούς οινοποιούς -μικρούς, μεσαίους, μεγαλύτερους- οι οποίοι καταφέρνουν και παράγουν εξαιρετικό κρασί, το οποίο αρχίζει πια να εξάγεται, να αναγνωρίζεται από τους διεθνείς κριτές και προφανώς να συνδέεται και με το ιδιαίτερο τουριστικό προϊόν της κάθε περιοχής.

Και είναι πολύ αφοριστικό, ξέρετε, για όλους τους ανθρώπους οι οποίοι προσπαθούν, να έρχεστε σήμερα εδώ και να περιγράφετε μια εικόνα απόλυτης καταστροφής και απόλυτης εγκατάλειψης.

Αλλά αντιλαμβάνομαι μερικές φορές ότι αυτό το σχήμα ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση, προσαρμογής στις νέες καλλιέργειες, εκπαιδευμένο δυναμικό και σύγχρονη μεταποίηση, ίσως μπορεί να ακούγεται σε κάποιους ως τεχνοκρατικό, σύνθετο. Αποτελεί, ωστόσο, έναν μονόδρομο για την αγροτική πολιτική, η οποία θα διεκδικεί το ζωντάνεμα της ελληνικής περιφέρειας, ταυτόχρονα με την ανάδειξη του πρωτογενούς τομέα σε έναν κρίσιμο μοχλό ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας.

Προφανώς αυτές οι αλλαγές προϋποθέτουν και χρόνο και επιμονή, πολύ περισσότερο όταν μιλάμε για έναν χώρο ο οποίος έχει καθυστερήσει πολύ. Όμως, η αρχή γίνεται και τα επόμενα βήματα θα έρθουν με μεγαλύτερη ταχύτητα.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, γνωρίζω καλά τα προβλήματα του πρωτογενούς τομέα. Συναντιέμαι, άλλωστε, τακτικά με εκπροσώπους των αγροτών μας, των κτηνοτρόφων μας στις περιοδείες σε όλη την Ελλάδα. Γνωρίζω τις αγωνίες τους και γνωρίζουν και αυτοί ότι, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, θα είμαστε δίπλα τους νιώθοντας τους κόπους αλλά και τα εμπόδια τα οποία προκαλούν συχνά οι απρόβλεπτες συγκυρίες.

Όμως ξέρω και κάτι ακόμα. Ξέρω τις δεδομένες αντοχές της πατρίδας μας και αυτές δεν μου επιτρέπουν να τους κοροϊδεύω με ψεύτικες υποσχέσεις του τύπου «όλα τα λεφτά, όλα τα κιλά».

Αντίθετα, εγώ πάντα εννοώ ό,τι λέω και πάντα θα κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ. Τα «ωραία χρόνια», «ΠΑΣΟΚ, ωραία χρόνια», λέτε ε; Και θυμάμαι που αφήσατε συντρίμμια τους συνεταιρισμούς, κ. Ανδρουλάκη, και «γυμνούς» τους παραγωγούς. Όχι, εκεί δεν θα γυρίσουμε.

Και βέβαια, πρέπει να σας πω ότι από τις τοποθετήσεις σας προσπάθησα να συγκρατήσω, πέραν των γενικών διακηρύξεων στις οποίες όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε, αν υπήρχε ένα συγκεκριμένο μέτρο στο οποίο αναφερθήκατε. Το μόνο το οποίο συγκράτησα, κ. Ανδρουλάκη, είναι το πλαφόν. Αλήθεια; Πλαφόν στα λιπάσματα και στις ζωοτροφές, αυτό εισηγείστε; Θα το ξαναπείτε μετά να το εξηγήσετε λίγο; Και όταν ξεμείνουμε, γιατί αυτά είναι διεθνή προϊόντα, όταν ξεμείνουμε από τέτοια προϊόντα, ελάτε να εξηγήσετε μετά στους παραγωγούς την πλήρη αποτυχία της πολιτικής σας. Ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τα λέει αυτά. Ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ.

Ας μιλήσουμε, όμως, λίγο για ένα κρίσιμο ζήτημα, γιατί πράγματι αναφερθήκατε στα αγροτικά δάνεια και στις επιπτώσεις πολιτικών που εσείς ήσασταν οι πρώτοι διδάξαντες: χρεοκοπημένοι συνεταιρισμοί, λογική των δανεικών και αγύριστων, που εγκλώβισαν όμως πραγματικούς παραγωγούς, πραγματικούς αγρότες σε δάνεια, τα οποία εδώ και πάρα πολλά χρόνια ουσιαστικά δεν τους επιτρέπουν να μπορέσουν να συνεχίσουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την παραγωγική τους δραστηριότητα. Αναφέρομαι πρωτίστως στα παλιά «κακά» δάνεια της Αγροτικής Τράπεζας, ένα σημαντικό χαρτοφυλάκιο κάποιων δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ερχόμαστε, λοιπόν, σήμερα, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, με διάταξη την οποία θέτουμε σήμερα στη δημόσια διαβούλευση, να δώσουμε επιτέλους μία λύση ρύθμισης στα «κόκκινα» δάνεια 700 συνεταιρισμών και 21.000 αγροτών.

Δεν χαρίζουμε δάνεια, θέλω να είμαι σαφής εδώ, αλλά δίνουμε τη δυνατότητα για γενναίες ρυθμίσεις, που θα συμπεριλαμβάνουν και «κουρέματα», με ταυτόχρονη δυνατότητα αναχρηματοδότησης εκείνων των περιουσιακών στοιχείων και εκείνων των οικονομικών δραστηριοτήτων που μπορούν στην πορεία να είναι βιώσιμα και να ξαναζωντανέψει η παραγωγή, αξιοποιώντας περιουσιακά στοιχεία τα οποία εδώ και πάρα πολλά χρόνια είναι ουσιαστικά παντελώς αδρανή.

Και βέβαια, θα ήθελα, όταν έρθει η ρύθμιση στη Βουλή, να ακούσω και την άποψή σας γύρω από το σχετικό ζήτημα, γιατί για πρώτη φορά η κυβέρνηση με θάρρος αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα το οποίο χρονίζει και κανείς δεν τολμούσε μέχρι σήμερα να το ακουμπήσει.

Αναφερθήκατε στα ζητήματα του ΟΠΕΚΕΠΕ και δεν έχω λόγο να κρυφτώ, έχουν εντοπιστεί «σκιές». Δεν θα μπορώ να επεκταθώ καθώς η έρευνα είναι σε εξέλιξη. Κάνουμε μια μεγάλη προσπάθεια, δύσκολη προσπάθεια -θα κάνω την αυτοκριτική μου εδώ- μετασχηματισμού ενός οργανισμού ο οποίος, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, δυστυχώς δεν είχε αποκτήσει ποτέ ο ίδιος την τεχνολογική αυτάρκεια να μπορεί να χειρίζεται τα δεδομένα έτσι ώστε να μπορεί να κάνει τις πληρωμές χωρίς την ανάγκη να καταφεύγει σε τρίτους παρόχους, κι αυτό είναι ένα δομικό πρόβλημα το οποίο πιστεύω ότι το γνωρίζετε καλά. Χρειάζεται, λοιπόν, μία σημαντική αλλαγή ως προς την ψηφιοποίηση και τη δυνατότητα του ίδιου του οργανισμού να μπορεί να κάνει σωστές πληρωμές έγκαιρα.

Όμως, ο οργανισμός όσο εξυγιαίνεται πρέπει να συνεχίσει τη λειτουργία του και προφανώς δεν τίθεται σε αμφιβολία καμία ενίσχυση. Το 2024 αυτός ο ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα προβλήματα τα οποία έχει, πραγματοποίησε πληρωμές ύψους 2,8 δισ. ευρώ, ολοκλήρωσε καταβολές του 2023, έκλεισε πολλές εκκρεμότητες οι οποίες ήρθαν από το παρελθόν.

Όσο για την ενίσχυση των νησιωτών κτηνοτρόφων, η οποία όντως έχει αργήσει, θα καταβληθεί άμεσα. Είναι τα 10,6 εκατομμύρια του προγράμματος «Αμάλθεια», τα ανακοίνωσε ο Υπουργός στην Κρήτη λίγο πριν καταθέσετε την ερώτησή σας.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η σημερινή συζήτηση μας οδηγεί στην υποχρέωση να πούμε κάποιες αλήθειες. Αλήθειες τις οποίες τις οφείλουμε στον κόσμο της υπαίθρου. Το ψέμα και ο εμπαιγμός, εξάλλου, έχει αποδειχθεί ότι έχουν κοντά ποδάρια. Το ξέρουν και οι ίδιοι οι αγρότες, οι οποίοι δεν θυσιάζουν την αξιοπρέπειά τους στον βωμό της κομματικής κολακείας.

Έχει περάσει ο καιρός των λόγων, έχει φτάσει η ώρα της πράξης, και θέλω να είμαι απολύτως ειλικρινής για να περιγράψουμε την πραγματικότητα την οποία έχουμε μπροστά μας.

Αναφερθήκατε στις ευρωπαϊκές ενισχύσεις. Πράγματι, αυτή η κυβέρνηση και εγώ προσωπικά ήμουν αυτός που διασφάλισε ότι δεν θα είχαμε ουσιαστικά μείωση στην τρέχουσα ΚΑΠ των συνολικών αγροτικών πόρων για την ελληνική οικονομία. Όμως αυτό δεν είναι κάτι το οποίο μπορούμε να το θεωρούμε δεδομένο από εδώ και στο εξής. Αλλά ξέρουμε, επίσης, πολύ καλά ότι σημαντικοί πόροι έχουν μεταφερθεί από τον πρώτο στον δεύτερο πυλώνα και συνδέονται σήμερα με την προσαρμογή στην κλιματική κρίση, την καινοτομία και την τεχνολογία.

Εμείς καταφέραμε και εξασφαλίσαμε τα ίδια χρήματα, σε άλλα κράτη μειώθηκαν 10% έως 15%, το ξέρετε καλά. Δεν ξέρουμε όμως τι θα γίνει από εδώ και στο εξής, γι’ αυτό και η επόμενη διαπραγμάτευση για την επόμενη ΚΑΠ έχει πολύ μεγάλη σημασία.

Αλλά ένα είναι βέβαιο, και ας το πούμε με ειλικρίνεια στους αγρότες μας: ότι η δια βίου, για πάντα υποστήριξη καλλιεργειών που δεν μπορούν να είναι καθόλου ανταγωνιστικές δεν δίνει λύση στο πρόβλημά τους. Πρέπει να πούμε κάποιες αλήθειες, διότι αλλιώς θα αναγκαστούμε να τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις με μεγάλη καθυστέρηση και τότε ενδεχομένως να είναι αργά.

Μιλήσατε εκτενώς για τις αποζημιώσεις και για τον ΕΛΓΑ. Εγώ θέλω να συγχαρώ και το Υπουργείο αλλά και την διοίκηση του ΕΛΓΑ, διότι πράγματι σε όλες τις μεγάλες καταστροφές οι οποίες μας έπληξαν τα τελευταία πέντε χρόνια, ο ΕΛΓΑ κινήθηκε, αντικειμενικά, με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα απ’ ό,τι στο παρελθόν.

Να πούμε και κάτι ακόμα, κ. Ανδρουλάκη: από τα 1,6 δισεκατομμύρια των συνολικών αποζημιώσεων που έχουν καταβληθεί την τελευταία πενταετία, παραπάνω από τα 800 εκατομμύρια, τα μισά δηλαδή ήταν ποσά που προέρχονται από τον κρατικό Προϋπολογισμό, ως αποτέλεσμα της πορείας της ελληνικής οικονομίας που μας επέτρεψε να μπορούμε να στηρίξουμε τους αγρότες μας.

Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ένα νέο Κανονισμό. Και πράγματι, μας έχει παιδέψει πολύ το ζήτημα αυτό, γιατί δεν είναι μια εύκολη εξίσωση την οποία πρέπει να λύσουμε. Το σχήμα πρέπει να είναι ανταποδοτικό, ένα σχήμα το οποίο θα δίνει μεγαλύτερη σιγουριά στους αγρότες και στους κτηνοτρόφους.

Όμως, ας κοιτάξουμε και ας κοιταχτούμε όλοι μας με ειλικρίνεια στα μάτια. Αυξημένες καλύψεις θα σημαίνει και αυξημένες εισφορές. Έτσι δεν είναι; Δεν μπορείς να ζητάς ασφάλιση για αυξημένο κίνδυνο, να πληρώνεις ακριβώς τα ίδια και να περιμένεις μετά πάντα να έρχεται το κράτος, όπως το κάναμε μέχρι σήμερα, να αποζημιώνει για όλες τις καταστροφές.

Και να δούμε λίγο και τις στρεβλώσεις οι οποίες μπορεί να υπάρχουν σήμερα στον ΕΛΓΑ, διότι πράγματι, όταν βλέπω τις αποζημιώσεις οι οποίες καταβάλλονται, διαπιστώνω ότι σε δυο Περιφερειακές Ενότητες της χώρας, δεν θα τις μνημονεύσω, καταβάλλονται οι μισές συνολικά αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ. Δεν θέλουμε, φαντάζομαι, αγρότες ή παραγωγούς οι οποίοι κατά σύστημα να επιδιώκουν τις καταστροφές ώστε να μπορούν να παίρνουν χρήματα αποζημιώσεων.

Άρα, αυτή η συζήτηση, την οποία σας προσκαλώ για την αναμόρφωση του κανονισμού του ΕΛΓΑ, να την κάνουμε μαζί, άμα θέλετε. Να την κάνουμε μαζί και να πάμε σε έναν καινούργιο Κανονισμό, δίκαιο, ο οποίος θα δίνει στους αγρότες μεγαλύτερη προβλεψιμότητα. Αν θέλεις μεγαλύτερη κάλυψη θα πρέπει με κάποιο τρόπο να την πληρώνεις, δεν θα αδικεί αγρότες οι οποίοι θα συνεισφέρουν στο κοινό ταμείο, απλά για να μπορούν κάποιοι λίγοι να καρπώνονται τις αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ.

Ελάτε, λοιπόν, να κάνουμε αυτή την συζήτηση μαζί. Σε κάθε περίπτωση, εμείς θα έρθουμε πολύ σύντομα με πρόταση για την αναμόρφωση του ΕΛΓΑ. Και αν υπάρχουν καλύτερες ιδέες από αυτές τις οποίες εμείς έχουμε, στις οποίες εμείς έχουμε καταλήξει, εδώ είμαστε να τις συζητήσουμε.

Να πω και κάτι ευρύτερο όμως, κ. Ανδρουλάκη. Το ζήτημα της ασφάλισης έναντι φυσικών καταστροφών είναι τεράστιο αυτή τη στιγμή. Είναι τεράστιο παγκόσμιο πρόβλημα. Είδατε τι έγινε στην Καλιφόρνια. Και δυστυχώς, υπάρχουν ήδη -γι’ αυτό μιλάμε για σχήματα τα οποία δεν έχουν κρατική συμμετοχή, εμείς ευτυχώς δεν είμαστε σε αυτή την κατάσταση εδώ γιατί έχουμε, ουσιαστικά, μια κρατική εγγύηση, σε ένα βαθμό, γι’ αυτές τις ασφαλιστικές καλύψεις-, αλλά θα υπάρχουν φυσικές καταστροφές οι οποίες απλά δεν θα ασφαλίζονται από την ιδιωτική αγορά.

Αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα, παγκόσμιο πρόβλημα. Δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Τα θέματα αυτά είναι πολύ σύνθετα και σίγουρα δεν προσφέρονται για απλοϊκές αναλύσεις και για εύκολα «τσιτάτα».

Σας προσκαλώ λοιπόν και πάλι, αυτή τη συζήτηση να την κάνουμε από κοινού, όταν θα φέρουμε την σχετική πρόταση και μακάρι να καταλήξουμε και σε ένα μοντέλο το οποίο θα εκσυγχρονίζει ουσιαστικά τον κανονισμό του ΕΛΓΑ, λαμβάνοντας υπόψη τη νέα πραγματικότητα της κλιματικής κρίσης.

Τώρα, για τα ζητήματα των υδάτων. Κοιτάξτε να δείτε, εμείς ήμασταν αυτοί οι οποίοι δημιουργήσαμε τον Οργανισμό Διαχείρισης των Υδάτων της Θεσσαλίας. Γιατί το κάναμε αυτό; Διότι διαπιστώσαμε κάτι το οποίο ήταν κοινός τόπος, απλά κανείς δεν τολμούσε να το «ακουμπήσει»: ότι υπήρχε μια πανσπερμία οργανισμών, ΤΟΕΒ, ΓΟΕΒ, ο καθένας είχε τη δική του ατζέντα, κάποιοι λειτουργούσαν, κάποιοι δεν λειτουργούσαν. Είναι σαφές ότι σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας ή τουλάχιστον λεκάνης απορροής -στη Θεσσαλία σε ένα βαθμό αυτά τα δύο ταυτίζονται- χρειάζεται μια συνολική διαχείριση των υδάτων και για σκοπούς άρδευσης αλλά και για σημαντικά αντιπλημμυρικά έργα.

Τα έχουμε ανακοινώσει τα σημαντικά αντιπλημμυρικά έργα τα οποία δρομολογούμε στη Θεσσαλία. Τα ξέρετε, δεν χρειάζεται να τα επαναλάβω, αλλά γνωρίζετε πολύ καλά -χαμογελάτε και έχετε δίκιο- ότι αυτά είναι έργα τα οποία θα χρειαστούν πέντε και δέκα χρόνια για να γίνουν. Αν εσείς έχετε κάποιο μαγικό τρόπο να φτιάξετε ένα φράγμα σε ένα χρόνο, ελάτε να μου το πείτε, αλλά δεν είναι απλά έργα. Είναι έργα τα οποία χρειάζονται πολύ χρόνο για να μπορέσουν να υλοποιηθούν.

Και πράγματι, εμείς αυτή τη στιγμή έχουμε συνολικά 4 δισ. για σημαντικά αρδευτικά έργα σε όλη την επικράτεια. Και κάτι στο οποίο θα σας δώσω δίκιο, είναι ότι πρέπει να ξεκινήσουμε από έργα τα οποία είχαν εξ αρχής σχεδιαστεί «κολοβά», μισοτελειωμένα έργα. Έχουμε αρκετά τέτοια, μισοτελειωμένα φράγματα, φράγματα τα οποία είναι γεμάτα και δεν έχουν σήμερα αρδευτικά δίκτυα.

Πριν, λοιπόν, σχεδιάσουμε καινούργια έργα -και αυτή είναι η κατεύθυνση που έχω δώσει και στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αλλά και στο Υπουργείο Υποδομών, το οποίο έχει αναλάβει ένα σημαντικό κομμάτι του έργου κατασκευής τέτοιων φραγμάτων-, ας πάμε να κάνουμε μια αποτύπωση ποια είναι τα έργα τα οποία ήταν κακά σχεδιασμένα, προφανώς όχι από αυτή την κυβέρνηση, τα κληρονομήσαμε, και τα οποία χρειάζονται συμπληρωματικά έργα προκειμένου να μπορέσουν να γίνουν απολύτως λειτουργικά.

Κλείνω γιατί κάνουμε μια προσπάθεια -θα επανέλθω στη δευτερολογία μου, αν υπάρχουν άλλα θέματα- με τον κ. Πρόεδρο να κρατήσουμε αυτήν την «Ώρα του Πρωθυπουργού» στοιχειωδώς εντός των ορίων του Κανονισμού για να είναι και πιο διαδραστική η συζήτηση, με δυο θετικά νέα, τα οποία νομίζω ότι αξίζει να τα αναφέρω διότι αποτυπώνουν συνολικά, σε επίπεδο εθνικών αριθμών , την πραγματικότητα στον πρωτογενή τομέα.

Μας είπατε, κ. Ανδρουλάκη, ότι αυξήθηκαν οι εισαγωγές των αγροτικών προϊόντων. Έτσι δεν είναι; Από τα 7,3 δισεκατομμύρια το 2019, δεν μετράω τη χρονιά του Covid, στα 10,4 δισεκατομμύρια το 2023. Σωστά.

Οι εξαγωγές τι έκαναν; Για πάμε να δούμε τι έκαναν οι εξαγωγές. Εξαγωγές 6,6 δισ. ευρώ το 2019, εξαγωγές 10,8 δισ. Αυτό σας δίνει εικόνα εγκατάλειψης του πρωτογενούς τομέα; Πώς πήγαν οι εξαγωγές από τα 6,6 στα 10,8; Άρα η μισή αλήθεια είναι μερικές φορές χειρότερη, κ. Ανδρουλάκη, από ένα ολόκληρο ψέμα.

Και κάτι τελευταίο, επειδή μιλάμε συχνά, όντως υπάρχουν περιοχές της χώρας, ας μην κοροϊδευόμαστε, όπου η εικόνα αυτή την οποία περιγράψατε, από χωριά τα οποία εγκαταλείπονται, σε ένα βαθμό είναι πραγματική. Δεν οφείλεται μόνο στην εγκατάλειψη του πρωτογενούς τομέα. Θέλω να θυμίσω ότι η ελληνική ύπαιθρος, ουσιαστικά σε μεγάλο βαθμό και από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένα μεγάλο κομμάτι της έχει εγκαταλειφθεί, εξ ου έχουμε και το πρόβλημα των δασωμένων αγρών, που ήταν αγροτικές εκτάσεις οι οποίες δασώθηκαν από την ίδια τη φύση.

Αλλά για πάμε να δούμε, λοιπόν, πόσοι εργάζονται στον πρωτογενή τομέα; Λοιπόν, από το 2000 στο 2023 έχουμε 66.000 περισσότερους απασχολούμενους στον πρωτογενή τομέα, με τη μεγαλύτερη συμβολή να την έχουν οι νέοι οι οποίοι αυξήθηκαν κατά 37%.

Είναι μία απόδειξη ότι οι επιλογές μας, παρά τις δυσκολίες που αναντίρρητα υπάρχουν και τις οποίες δεν έχω καμία δυσκολία ο ίδιος να αναγνωρίσω, γίνονται σημαντικά βήματα στη σωστή κατεύθυνση. Και θα εξακολουθούμε να είμαστε εδώ, να στηρίζουμε τον πρωτογενή τομέα, ώστε να γίνει πραγματικά αυτό που του αξίζει, μία «ατμομηχανή», μια κρίσιμη συνιστώσα της διατηρήσιμης αναπτυξιακής δυναμικής της ελληνικής οικονομίας.

Σας ευχαριστώ.

---

---

H δευτερολογία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη σε απάντηση επίκαιρης ερώτησης του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ Νίκου Ανδρουλάκη για τον πρωτογενή τομέα, στο πλαίσιο της «Ώρας του Πρωθυπουργού»:

Επιτρέψτε μου να χωρίσω, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τη δευτερολογία μου σε δύο σκέλη. Να τοποθετηθώ επί του αντικειμένου της ερώτησης του αξιότιμου αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά να κάνω και κάποιες γενικότερες πολιτικές παρατηρήσεις, μιας και επιλέξατε, κ. Ανδρουλάκη, να σχολιάσετε και άλλα θέματα εκτός της ημερήσιας διάταξης.

Εξακολουθώ να διαπιστώνω ότι στις δευτερολογίες σας, ωσάν να μην έχετε ακούσει τι έχω πει εγώ στην πρωτολογία μου, να μην απαντάτε επί συγκεκριμένων στοιχείων αλλά και επιχειρημάτων τα οποία είχα τη δυνατότητα να παραθέσω.

Το βασικό σας επιχείρημα σε όλη τη διάρκεια της πρώτης σας τοποθέτησης, αυτό διαπνέει όμως ουσιαστικά και τον πυρήνα της ερώτησής σας, είναι ότι «η αγροτική παραγωγή στη χώρα μας περίπου καταρρέει». Αυτό ήταν το βασικό σας επιχείρημα.

Στο επιχείρημα, λοιπόν, το οποίο αντέταξα εγώ, πώς είναι δυνατόν να καταρρέει όταν από αρνητικό ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών πήγαμε σε θετικό ισοζύγιο, δεν δώσατε καμία απολύτως απάντηση.

Διότι, σήμερα, πράγματι, χάρη όχι στις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, αλλά χάρη στις προσπάθειες δεκάδων χιλιάδων, εκατοντάδων χιλιάδων αγροτών και κτηνοτρόφων μας, έχουμε τη δυνατότητα να μπορούμε να είμαστε σε μια σειρά από προϊόντα πιο ανταγωνιστικοί και γι’ αυτόν τον λόγο να μπορούμε να πετυχαίνουμε αυτά τα αποτελέσματα ως προς τις εξαγωγές μας. Διότι αν δεν είσαι ανταγωνιστικός στις αγορές του εξωτερικού, δεν μπορείς να σταθείς.

Ακριβώς αυτό το μοντέλο μετασχηματισμού του πρωτογενούς μας τομέα, από τον αγρότη τον παραδοσιακό, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό στηριζόταν στην ενίσχυση της επιδότησης, σε έναν σύγχρονο επιχειρηματία, ο οποίος θα αξιοποιεί την επιδότηση για να βελτιώσει την παραγωγικότητά του, ουσιαστικά πιστεύω ότι μόνο εμείς έχουμε σήμερα ένα συγκροτημένο σχέδιο για το πώς αυτή η δύσκολη μετάβαση μπορεί να γίνει πραγματικότητα.

Αναφερθήκατε για ακόμα μία φορά στα θέματα της ενέργειας. Σημείωσα ορισμένα τα οποία νομίζω ότι αξίζουν να σχολιαστούν.

Πράγματι, το πρόγραμμα της ΔΕΗ είναι δύο συν οκτώ χρόνια. Γιατί είναι δύο συν οκτώ χρόνια, κύριε Ανδρουλάκη -με εγγυημένη τιμή μόνο για το 1/3; Διότι ακριβώς επειδή έχουμε κάνει μια μεγάλη προσπάθεια διείσδυσης των ΑΠΕ στο συνολικό μείγμα παραγωγής, προσδοκούμε ότι συνολικά οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας θα βαίνουν μειούμενες. Αν εσείς θέλετε να δεσμεύσετε κάποιον σε ένα δεκαετές συμβόλαιο με υψηλές τιμές, μπορείτε να το κάνετε. Εμείς τους δίνουμε τη δυνατότητα σε κάθε περίπτωση να διαλέξουν και διαφορετικό προμηθευτή.

Έχουμε δεσμεύσει αρκετό ηλεκτρικό χώρο και για μικρούς παραγωγούς. Δεν έχω αυτή τη στιγμή εύκαιρα τα στοιχεία, γιατί δεν τα έχω τυπωμένα, μπορώ να σας τα στείλω, όμως. Αλλά αν έχετε ενστάσεις συνολικά για την ενεργειακή πολιτική της κυβέρνησης, θα ενδιέφερε πάρα πολύ να κάνουμε μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση για τα θέματα αυτά.

Διότι σήμερα η Ελλάδα, μετά την απόλυτη παράλυση της τετραετίας ΣΥΡΙΖΑ, έχει πετύχει έναν ρυθμό διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή της χώρας που ξεπερνάει το 50%. Ήλιος, άνεμος και λίγα υδροηλεκτρικά. Είμαστε από τους πρωταγωνιστές στην Ευρώπη.

Αναφερθήκατε, επίσης, σε κάτι το οποίο συγκράτησα: «δεσμεύσαμε», λέει, «τη χώρα στο φυσικό αέριο». Έτσι δεν είπατε; Μισό λεπτό. «Δεσμεύσαμε τη χώρα στο φυσικό αέριο». Μάλιστα. Για πάμε, λοιπόν, να κάνουμε ένα βασικό μάθημα, και συγγνώμη για την ορολογία την οποία χρησιμοποιώ, δεν αναφέρομαι σε εσάς, σε αυτούς που μας ακούν.

Η χώρα χρειάζεται ηλεκτρική ενέργεια βάσης. Τι σημαίνει ηλεκτρική ενέργεια βάσης; Σημαίνει ότι όταν δεν λειτουργούν τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά, πράγμα το οποίο εκ των πραγμάτων συμβαίνει, γιατί θα χρειαστούμε πάρα πολύ χρόνο ακόμα για να προσθέσουμε τις απαραίτητες μπαταρίες για να μπορούμε να αποθηκεύουμε ενέργεια όταν η ηλεκτρική ενέργεια είναι πάρα πολύ φθηνή. Ήδη όλες οι καινούργιες δημοπρασίες αφορούν τέτοια υβριδικά συστήματα.

Όταν, λοιπόν, κ. Ανδρουλάκη, δεν έχουμε άνεμο και ήλιο, τι μπορούμε να έχουμε; Πάμε να δούμε ποιες είναι οι επιλογές μας. Μπορούμε να έχουμε λιγνίτη. Τον θέλετε; Λοιπόν, ο λιγνίτης σήμερα είναι ρυπογόνος και πανάκριβος και ήταν σωστή η επιλογή μας να απεξαρτηθούμε από τον λιγνίτη, απολύτως επιβεβλημένη από την ίδια την αγορά.

Άλλη εναλλακτική η χώρα από το να χρησιμοποιεί φυσικό αέριο, στον βαθμό που δεν διαθέτουμε πυρηνικά -αν θέλετε να κάνουμε την κουβέντα αν η χώρα πρέπει ή δεν πρέπει να έχει πυρηνική ενέργεια εδώ είμαι να την κάνουμε, αλλά αν θέλουμε να κάνουμε αυτή τη συζήτηση θα μιλάμε για 10, 15 χρόνια από τώρα-, αν έχετε, λοιπόν, εσείς κάποια μαγική λύση να παράγετε ηλεκτρική ενέργεια βάσης με άλλο τρόπο, νομίζω ότι δεν θα πρωταγωνιστήσετε απλά στην ελληνική πολιτική αλλά θα κερδίσετε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής και Χημείας μαζί, γιατί κανείς μέχρι σήμερα επιστήμονας δεν έχει καταφέρει να απαντήσει σε αυτό το βασικό ερώτημα.

Γι’ αυτόν τον λόγο, θα το ξεκαθαρίσω και αυτό μιας και μου δώσατε την ευκαιρία να μιλήσω για τα θέματα ενέργειας, γι’ αυτό και η χώρα, εκτός από την γρήγορα διείσδυση των ΑΠΕ, επενδύει ενεργά στη διερεύνηση ύπαρξης φυσικού αερίου εντός ζωνών κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Γι’ αυτό είναι εδώ η Exxon, γι’ αυτό ήρθε η Chevron πριν από λίγες μέρες, και νομίζω ότι…

---

(Ομιλίες εκτός μικροφώνου)

Ναι, αλλά δεν έγιναν επί ημερών σας. Επί ημερών μας έγιναν, κύριε Ανδρουλάκη. Τι να κάνουμε;

Δεν λέω, ο κ. Μανιάτης, ναι, έκανε μια σοβαρή προσπάθεια, την αναγνωρίζω, σοβαρός άνθρωπος είναι. Αλλά επί ημερών μας έγιναν όλα αυτά, εμείς τους φέραμε, εν πάση περιπτώσει, στην Ελλάδα.

Λοιπόν, νομίζω ότι όλοι καταλαβαίνουμε σήμερα, σε αυτό το διαφοροποιημένο γεωπολιτικό περιβάλλον, ότι η παρουσία των δύο μεγαλύτερων αμερικανικών κολοσσών στην Ελλάδα εντός ζωνών άσκησης ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, έχει διπλή σημασία: ενεργειακή και γεωπολιτική.

Και κάτι τελευταίο, πριν έρθω στις γενικές μου παρατηρήσεις. Αναφερθήκατε στα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και είπατε ότι πράγματι απεντάχθηκαν κάποια έργα από το Ταμείο Ανάκαμψης. Γιατί απεντάσσεται, κ. Ανδρουλάκη, ένα έργο από το Ταμείο Ανάκαμψης; Γιατί η κυβέρνηση παίρνει αυτή την απόφαση να το απεντάξει;

Φαντάζομαι ότι γνωρίζετε τους λόγους: διότι υπάρχει πολύ αυστηρό χρονοδιάγραμμα και αν δεν είμαστε σίγουροι ότι ένα έργο μπορεί να ολοκληρωθεί, δεν πρόκειται να το βάλουμε για να μην χρηματοδοτηθεί στη συνέχεια. Προφανές είναι αυτό. Κάνουμε έναν αρχικό σχεδιασμό, διαπιστώνουμε ότι κάποια έργα δεν μπορούν να υλοποιηθούν, όμως για πολλά σημαντικά έργα τα οποία απεντάχθηκαν από το Ταμείο…

(Ομιλίες εκτός μικροφώνου)

Δεν μου λέτε… Τώρα το έχετε «έργα-τίτλοι στο Ταμείο Ανάκαμψης». Μάλιστα. Δεν μου λέτε, όλα τα τμήματα επειγόντων περιστατικών τα οποία ξαναφτιάχνουμε, «τίτλοι» είναι; Τι είναι; Μακέτα είναι; Μακέτες είναι, που λέγατε κάποτε; Λοιπόν, πραγματικά έργα είναι όλα αυτά. Άρα, αφήστε τα τώρα αυτά, γιατί γνωρίζετε, φαντάζομαι, καλά πώς δουλεύει το Ταμείο Ανάκαμψης.

Και, σε κάθε περίπτωση, για κρίσιμα έργα, ειδικά τα οποία αφορούν ύδρευση και άρδευση, έχουμε δεσμευθεί ότι θα βρούμε άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία προκειμένου να μπορέσουμε να τα ολοκληρώσουμε.

Έρχομαι τώρα στα ευρύτερα πολιτικά. Ήλπιζα πραγματικά ότι δεν θα χρειαζόταν να τα σχολιάσω και ότι θα μέναμε εστιασμένοι, αλλά μου δώσατε μια καλή ευκαιρία, μια καλή πάσα, θα έλεγα, να αναφερθώ σε αυτό το οποίο είπατε στην αρχική σας τοποθέτηση περί λαϊκισμού.

Δεν μπορώ να μην σχολιάσω ότι αύριο, 25 Ιανουαρίου, συμπληρώνονται δέκα χρόνια από την αρχή της ολέθριας περιπέτειας του λαϊκισμού στη χώρα μας. «Πρώτη φορά αριστερά», αγκαλιά με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, με αποτελέσματα τα οποία νομίζω ότι όλοι γνωρίζουμε. Λυπάμαι, αλλά σήμερα…

(Ομιλίες εκτός μικροφώνου)

Τώρα ας μην πάμε εκεί την κουβέντα. Θα έρθω και εκεί, αφού με προκαλείτε.

Φοβάμαι, λοιπόν, ότι το μόνο το οποίο κάνετε, κ. Ανδρουλάκη, είναι να επαναφέρετε αυτόν τον λαϊκισμό με ένα διαφορετικό πρόσωπο, να εξακολουθείτε να περιγράφετε μια σκοτεινή εικόνα της χώρας.

Δεν κάνατε μία αναφορά στην πρωτολογία και στη δευτερολογία σας για οτιδήποτε καλό μπορεί να έχει κάνει αυτή η κυβέρνηση. Αυτή η συνταγή δοκιμάστηκε, ξέρετε. Δοκιμάστηκε και από τον ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2019-2023 και είδαμε τα αποτελέσματα. Κάνετε ακριβώς το ίδιο πράγμα.

Γίνατε αξιωματική αντιπολίτευση από καραμπόλα. Έτσι δεν είναι; Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι πρέπει να ακολουθείτε και μία πολιτική καραμπόλας και μάλιστα τυχαίας, που δεν ξέρουμε σε ποια κατεύθυνση θα πάτε.

Διότι εδώ τώρα, μιας και με πήγατε εκεί, κοιτάξτε, τα μισά σας στελέχη σχεδιάζουν συμμαχίες με τον ΣΥΡΙΖΑ, τον κ. Βαρουφάκη, την κα Κωνσταντοπούλου. Μας τα είπε ο κ. Γερουλάνος. Δεν τα είπατε; Τα είπατε πάρα πολύ ωραία, κ. Γερουλάνε. Είστε τώρα εδώ μπροστά και οι δύο αγαπημένοι. Ακριβώς αυτό είπατε: «Προοδευτικό μέτωπο θέλουμε. Προοδευτικό μέτωπο».

Περιήλθε, λοιπόν, ο αρχηγός σας σε μία σχετική «αφασία». Λέει «τι είπε τώρα ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος; Πρέπει κάπως να απαντήσω σε αυτό το πράγμα. Αυτόνομη πορεία». Ωραία η αυτόνομη πορεία.

Μετά βγαίνει ο κ. Ανδρουλάκης και λέει το εξής: «όχι», λέει, «δεν θα συνεργαστούμε με τη Νέα Δημοκρατία» -αυτό το καταλαβαίνω-, «αλλά θα συνεργαστούμε», λέει, «με άλλα κόμματα, όχι κατ’ ανάγκη στα αριστερά μας, με άλλα κόμματα».

Κόμματα υπάρχουν ή στα αριστερά ή στα δεξιά. Έτσι δεν είναι; «Δεν θα συνεργαστούμε με τη Νέα Δημοκρατία, αλλά με άλλα κόμματα». Τα κόμματα είναι πολύ συγκεκριμένα.

Λοιπόν, προσέξτε εδώ τι μπορεί να συμβεί. Στη μία περίπτωση, λοιπόν, με τη λογική σας, «όχι Νέα Δημοκρατία»… Το καταλαβαίνω, ούτε εμείς θέλουμε ΠΑΣΟΚ, αλλά εμείς όταν μιλάμε για αυτοδυναμία, έχουμε και κάποια αξιοπιστία, διότι μιλήσαμε για αυτοδυναμία και την κερδίσαμε. Δεν ξέρω τι θα γίνει στις επόμενες εκλογές, αλλά τον έχουμε πετύχει αυτόν τον στόχο δύο φορές.

Εσείς λέτε, λοιπόν, «άλλα κόμματα». Αυτό δεν είπατε ακριβώς; «Με άλλα κόμματα, άλλα μικρότερα κόμματα». Λοιπόν, προσέξτε, τι μπορεί να γίνει: στη μία περίπτωση, λοιπόν, την περίπτωση Γερουλάνου, ψηφίζεις ΠΑΣΟΚ και σου βγαίνει ΣΥΡΙΖΑ. Στη δεύτερη περίπτωση, ψηφίζεις ΠΑΣΟΚ και σου βγαίνει Βελόπουλος. Αυτό είναι «κόμμα – σούπερ μάρκετ» με προσφορές κάθε εβδομάδα, κ. Ανδρουλάκη.

Πώς καταφέρατε, πραγματικά, να μπλέξετε σε αυτή τη συζήτηση με αυτόν τον τρόπο είναι άξιο απορίας. Αλλά κάπου δείχνει αυτή την πραγματική μετάλλαξη σε ένα κόμμα το οποίο δεν έχει προγραμματικό λόγο, το οποίο κάνει αφοριστική αντιπολίτευση και, μάλιστα, ένα κόμμα το οποίο εμπλέκει και ζητήματα… Δεν είχα πρόθεση να μιλήσω γι’ αυτό το θέμα σήμερα, αλλά αναφερθήκατε στο πρόσωπο του τέως Προέδρου της Βουλής και υποψήφιου για την Προεδρία της Δημοκρατίας, του κ. Κωνσταντίνου Τασούλα.

Εδώ θέλω να πω δύο πράγματα, κ. Ανδρουλάκη. Είναι δικαίωμά σας να μην τον ψηφίσετε. Δεν είναι δικαίωμά σας να θεωρείτε ότι προσωπικότητα συναινετική, η οποία μπορεί να υπηρετήσει το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, πρέπει ντε και καλά να προέρχεται από την κεντροαριστερά.

Όχι, έχει και αυτή η παράταξη πρόσωπα τα οποία μπορούν να υπηρετήσουν τον θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας και να είναι συναινετικά. Μπορούν, και το ξέρετε καλά αυτό, ξέρετε καλά ότι ο κ. Τασούλας θα είναι ένας πολύ καλός Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Το γνωρίζετε, γιατί τον ψηφίσατε για Πρόεδρο της Βουλής. Και δεν τον ψηφίσατε μία φορά.

Εγώ καταλαβαίνω γιατί μπορεί να ψηφίσει κανείς έναν Πρόεδρο της Βουλής συναινετικά την πρώτη φορά, την πρώτη φορά που παρουσιάζεται. Mea culpa, έχω ψηφίσει την κα Κωνσταντοπούλου, δεν θα το ξανάκανα ποτέ.

Αλλά εσείς δεν τον ψηφίσατε μία φορά, τον ξαναψηφίσατε και τον ξαναψηφίσατε. Άρα κρίνατε ότι είναι πρόσωπο το οποίο, αν μη τι άλλο, έχει διακομματική αποδοχή και μπορεί να υπηρετήσει έναν πολιτειακό θεσμό στον οποίο η υπερκομματική αποδοχή είναι θετική.

Και να σας πω κάτι; Κάνατε και μια μικρότητα. Εγώ θα πω μόνο αυτό: ήταν πολύ μικρό αυτό το οποίο κάνατε, το οποίο δεν αγκάλιασε και κανένα άλλο κόμμα της αντιπολίτευσης, να σχολιάσετε κάποιες αποφάσεις του Προέδρου της Βουλής για χρηματοδοτήσεις οι οποίες είχαν και τη δική σας έγκριση. Αλλά αυτό το προσπερνώ. Αυτή είναι η επιλογή σας. Μονοπώλιο στη συναίνεση δεν έχετε.

Και όσο τώρα για τη στήριξη στον Τάσο Γιαννίτση, θα ήταν πολύ καλύτερο να του την είχατε δώσει 25 χρόνια πριν. Αργήσατε 25 χρόνια. Και δεν θυμάμαι κιόλας, τώρα που τα λέμε -δεν έχουμε και καλά αρχεία, ξέρετε, να ψάξουμε- δεν θυμάμαι κιόλας τι έλεγε η νεολαία ΠΑΣΟΚ, τότε, της οποίας ήσασταν εξέχον στέλεχος, για τη μεταρρύθμιση Γιαννίτση. Δεν το θυμάμαι. Ίσως μπορείτε να μας διαφωτίσετε. Αλλά δεν φαντάζομαι ότι θα ήταν πολύ υποστηρικτική, έτσι δεν είναι; Τώρα τον θυμηθήκατε.

Και κάτι τελευταίο, κ. Πρόεδρε. Επειδή είπατε να πάμε και πιο πίσω από το 2015, μας είπατε ότι εργαλειοποιούμε τον θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αυτό δεν είπατε; Και επειδή είμαι και από τους παλαιότερους πια στη Βουλή, πού γύρισε η μνήμη μου;

Η μνήμη μου γύρισε στο 2009, όταν ο κ. Παπανδρέου είπε: «εγώ δεν ψηφίζω Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να ρίξω την κυβέρνηση, να προκαλέσω πρόωρες εκλογές», για να έρθει μετά να ψηφίσει τον δικό σας κομματικό υποψήφιο, τον κ. Παπούλια. Έχουμε μνήμη, κ. Ανδρουλάκη, σε αυτή την αίθουσα. Μπορεί να μην ήσασταν, εμείς τα θυμόμαστε, όμως. Οπότε λίγη προσοχή και λίγη, θα έλεγα, αυτογνωσία δεν βλάπτει.

Λοιπόν, είναι δυσάρεστη η αλήθεια, αλλά καθαρή: πράγματι, η Ελλάδα του 2025 χρειάζεται μια σοβαρή και αξιόπιστη αντιπολίτευση. Ούτε καταστροφολογία χρειάζεται, ούτε συνολικό αφορισμό ότι όλα στην Ελλάδα πηγαίνουν χάλια. Χρειαζόμαστε κάτι άλλο. Δεν είναι δική μας δουλειά να σας το υποδείξουμε. Εσείς είστε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, θα πορευτείτε όπως εσείς νομίζετε.

Όμως, εμείς είμαστε εδώ και να σας θυμίζουμε το παρελθόν σας όποτε αυτό απαιτείται -δεν είναι το πρώτο μου μέλημα, αλλά αν επιλέγετε να πηγαίνουμε σε αυτή την κατεύθυνση είμαι εδώ να σας απαντώ-, αλλά κυρίως για να προτάξω το δικό μας όραμα για μια Ελλάδα αυτοπεποίθησης και ευημερίας.

Έχουμε μεγάλες δυσκολίες μπροστά μας, έχουμε παγκόσμιες κρίσεις, έχουμε ένα διαφορετικό γεωπολιτικό περιβάλλον. Μπορεί να υπάρχουν ενστάσεις, μπορεί να υπάρχουν διαφωνίες, εξάλλου αυτή είναι η πεμπτουσία της δημοκρατίας μας, πιστεύω, όμως, ότι και συμπολίτες μας οι οποίοι δεν μας ψηφίζουν γνωρίζουν ότι, αν μη τι άλλο, σήμερα η χώρα πορεύεται με σταθερότητα και με ασφάλεια σε ένα εξαιρετικά αβέβαιο διεθνές περιβάλλον.

Σας ευχαριστώ.

Με πληροφορίες και φωτο απο το @Γραφείο Τύπου Πρωθυπουργού

---