Μ. Κρανίδης στο “Π”: Καμπανάκι για τις επενδύσεις με εξάρτηση από το real estate

Του
ΜΑΝΟΥ ΚΡΑΝΙΔΗ
Πολιτικού Μηχανικού ΕΜΠ, MSc,
CEO «Krama Property» (www.kramaproperty.com),
Γραμματέα Ενημέρωσης, Μέλους ΔΣ ΠΟΜΙΔΑ,
Προέδρου ΕΝΙΒΟΠΑ, Δημοτικού Συμβούλου Χαλανδρίου
[email protected]

Οι επενδύσεις στην Ελλάδα σημείωσαν αύξηση 53% κατά την περίοδο 2019 – 2024, ωστόσο η χώρα μας εξακολουθεί να υστερεί σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η μεγάλη καθίζηση των επενδύσεων την περίοδο της μεγάλης ύφεσης δεν έχει καλυφθεί ακόμη, παρά το «φαινόμενο του ελατηρίου» μετά το 2016 και την εξασφάλιση της μακροοικονομικής σταθερότητας.

Πράγματι, μετά από μια σημαντική πτώση των επενδύσεων κατά τη διάρκεια της κρίσης, η αύξηση της τελευταίας πενταετίας φαίνεται εντυπωσιακή σε ποσοστιαία βάση. Ωστόσο, παραμένουμε πίσω στην Ευρώπη όσον αφορά το ποσοστό των επενδύσεων σε σχέση με το ΑΕΠ, με 15,2% το 2023 έναντι 21,9% στην Ευρωζώνη και 21,6% στην ΕΕ. Έχουμε ακόμα αρκετό δρόμο να διανύσουμε μέχρι να επιστρέψουμε στα προ κρίσης επίπεδα, όταν οι επενδύσεις αντιπροσώπευαν το 24% του μεγαλύτερου ΑΕΠ της Ελλάδας.

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), η κύρια αιτία της συνολικής πτώσης των επενδύσεων ήταν η μείωση των επενδύσεων στον τομέα των ακινήτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία, παρότι το ποσοστό τους ως προς το ΑΕΠ έχει τετραπλασιαστεί σε σύγκριση με το ιστορικά χαμηλό επίπεδο του 2017, παραμένει τέσσερις με πέντε φορές χαμηλότερο σε σχέση με τα επίπεδα της δεκαετίας του 2000.

Και το 2024 ο τομέας του real estate κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό στις άμεσες ξένες επενδύσεις, αντιπροσωπεύοντας το 62% του συνόλου. Ο ρυθμός αύξησης των επενδύσεων για το 2024 ήταν χαμηλότερος από το 2023, όπως ανακοίνωσε η ΤτΕ, που διαπιστώνει ότι, παρά τη σημαντική βελτίωση της θέσης της Ελλάδας στους παγκόσμιους δείκτες διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας τα τελευταία χρόνια, η απόκλιση σε τομείς όπως η καινοτομία, η τεχνολογία και οι συνολικές παραγωγικές επενδύσεις σε σχέση με το ΑΕΠ παραμένει, διατηρώντας το υφιστάμενο χάσμα ανταγωνιστικότητας σε σύγκριση με τις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες.

Στο πλαίσιο αυτό, οι ξένες άμεσες επενδύσεις (ΞΑΕ) παρουσίασαν σημαντική πτώση το 2024 σε σχέση με το 2023, με μείωση 15% σε ετήσια βάση. Ειδικότερα, ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου –που περιλαμβάνει το σύνολο των επενδύσεων– παρουσίασε αύξηση 2,2% έναντι 9,3% την αντίστοιχη περίοδο του 2023 – στοιχείο ανησυχητικό.

Μάλιστα, έχει σημάνει συναγερμός σχετικά με την πρόοδο των επενδύσεων που χρηματοδοτούνται ειδικά από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η Τράπεζα της Ελλάδος επιβεβαιώνει τις ανησυχίες πολλών αναλυτών καθώς, αν και ο ρυθμός απορρόφησης των κονδυλίων φαίνεται ικανοποιητικός στα χαρτιά, υπάρχουν σοβαρές καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων και στην εκταμίευση των ποσών προς τους τελικούς δικαιούχους. Ο κίνδυνος απώλειας κοινοτικών κονδυλίων είναι πραγματικός, ενώ είναι πιθανό η πλειονότητα των επενδύσεων να υλοποιηθεί προς το τέλος του προγράμματος, κάτι που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα υλοποίησης των έργων. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, το Ελεγκτικό Συνέδριο αναφέρεται σε έκθεσή του στον κίνδυνο «μη αποδοτικής χρήσης των αντίστοιχων κονδυλίων και εμφάνισης παρατυπιών». Με απλά λόγια, επανέρχεται η παλιά, προβληματική νοοτροπία τού «τρέχουμε την τελευταία στιγμή και βλέπουμε», η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει και πάλι προβλήματα, όπως και πριν από το 2010.

Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι το ότι η πλειονότητα των ΞΑΕ αφορά επενδύσεις σε ακίνητα, οι οποίες πλέον φτάνουν στο 62% του συνόλου. Μάλιστα, ενώ οι ΞΑΕ ακολουθούν πτωτική πορεία μετά την εκρηκτική αύξηση του 2022, όταν οι επενδύσεις είχαν φτάσει στα 6,43 δισεκατομμύρια ευρώ το εννιάμηνο, το ποσοστό των επενδύσεων σε ακίνητα συνεχώς αυξάνεται. Στοιχείο θετικό ποσοτικά αλλά προβληματικό ποιοτικά, αφού η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα παγκοσμίως που έχει βιώσει συνεχή συρρίκνωση της παραγωγικής της βάσης από το 2009 έως το 2022, όταν η παραγωγή είναι το σημαντικότερο ζήτημα για τη βιωσιμότητα μιας οικονομίας. Για παράδειγμα, το 2023 το ποσοστό επί του ΑΕΠ των επενδύσεων που αφορούσαν παραγωγικές δραστηριότητες, εκτός από τις κατοικίες, σύμφωνα με στοιχεία του ΚΕΠΕ, ήταν μόλις 12,4%, όταν στην Ευρώπη ανερχόταν στο 16%. Ανισορροπία που επιβεβαιώνει την υπερβολική εξάρτηση των ξένων επενδύσεων από την αγορά ακινήτων. Και καθώς το «Ελντοράντο» του real estate θα αρχίσει φυσιολογικά να περιορίζει τη δυναμική του, η προσγείωση αναμένεται να συνοδευτεί από αναταράξεις.

Παράλληλα, εκτός από την εξέλιξη της κατανομής ποσοτικά των ακαθάριστων επενδύσεων, ένας άλλος βασικός δείκτης για την ανάπτυξη μιας χώρας είναι η πορεία των καθαρών επενδύσεων, δηλαδή η διαφορά μεταξύ του παγίου κεφαλαίου που επενδύεται και εκείνου που αποσύρεται. Στην Ελλάδα, από το 2019 έως το 2023 παρατηρήθηκε συρρίκνωση του παραγωγικού συστήματος, καθώς οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν ήταν χαμηλότερες από το πάγιο κεφάλαιο που αποσύρθηκε λόγω απαξίωσης, είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω τεχνολογικής παλαιότητας. Όταν ήδη η Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα παγκοσμίως που παρουσίασε συνεχή συρρίκνωση της παραγωγικής βάσης της από το 2009 έως το 2022.

Το καμπανάκι για την κυβέρνηση είναι ηχηρό και πρέπει να γίνουν άμεσα ενέργειες, να υλοποιηθούν σημαντικά κίνητρα για τη ραγδαία αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων, ειδικά παγίου κεφαλαίου και τεχνολογίας αλλά και πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής, για τα επόμενα τρία έτη. Προγενέστερη εκτίμηση της Τράπεζας της Ελλάδος ανέφερε ότι οι συνολικές παραγωγικές επενδύσεις θα πρέπει να αυξάνονται κατά 10% ετησίως προκειμένου να φτάσουμε το 2029 στα επίπεδα του καθαρού κεφαλαιακού αποθέματος του 2010. Άρα οφείλουμε να ξεπεράσουμε τον ρυθμό αυτό ώστε να γίνει, επιτέλους, ένα πραγματικό άλμα στην οικονομία, στην κοινωνία και στην ποιότητα των επενδύσεων, στις νέες επιχειρήσεις και τελικά στις θέσεις εργασίας και στο πραγματικό εισόδημα των πολιτών. Για την ώρα, παρά τις βελτιώσεις, ακόμη… τρέχουμε μόνοι μας και τερματίζουμε δεύτεροι, πίσω από την Ελλάδα των προμνημονιακών χρόνων, με την πήλινη οικονομία.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ