Ο καθαγιασμός Σημίτη και οι «πρόθυμοι ηλίθιοι» του ΠΑΣΟΚ – Του Ν. Στραβελάκη
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Μεγάλη εντύπωση έχει προκαλέσει η προσπάθεια αγιοποίησης του πρόσφατα μεταστάντος πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη. Η πιο ενδιαφέρουσα πτυχή της όλης συζήτησης είναι το ότι οι διθύραμβοι για τον βίο και την πολιτεία Σημίτη δεν ξεκίνησαν από το κόμμα του, το ΠΑΣΟΚ, αλλά από κύκλους προσκείμενους στη Νέα Δημοκρατία, και πιο συγκεκριμένα στον κ. Μητσοτάκη. Το ζήτημα έχει ενδιαφέρον τόσο για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας όσο και για την ανάδειξη των επιδιώξεων αυτής της επικοινωνιακής εκστρατείας. Ας τα πάρουμε με τη σειρά.
Ο Κώστας Σημίτης ήταν ανέκαθεν στην ομάδα των ηγετικών στελεχών του ΠΑΣΟΚ. Ήρθε, όμως, στο πολιτικό προσκήνιο ως υπουργός Οικονομικών το 1985, όταν εφάρμοσε το ομώνυμο σταθεροποιητικό πρόγραμμα, το οποίο περιλάμβανε υποτίμηση της δραχμής το 1985 και παράλληλη προσπάθεια ελέγχου των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Η υποτίμηση είχε ένα αρχικό επεκτατικό αποτέλεσμα, όμως γρήγορα η οικονομία επέστρεψε στην ύφεση (1987). Χαρακτηριστικά, οι πραγματικοί μισθοί και τα μεροκάματα μειώθηκαν σωρευτικά κατά 10% τη διετία 1986 – 1987.
Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν αρχικά στη διάσπαση της ΠΑΣΚΕ στη ΓΣΕΕ. Οι αποχωρήσαντες ΠΑΣΚίτες μαζί με τους συνδικαλιστές του ΚΚΕ σχημάτισαν προεδρείο στη Συνομοσπονδία και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αντιμετώπισε μεγάλες εργατικές κινητοποιήσεις. Η αντίδραση του κυβερνώντος κόμματος ήταν διπλή: Από τη μια, φρόντισε (μέσω συνδικαλιστικών φερεφώνων) να διορίσει μέσω Πρωτοδικείου διοίκηση στη ΓΣΕΕ και, από την άλλη, ο Ανδρέας Παπανδρέου απομάκρυνε τον Σημίτη από τη θέση του υπουργού Οικονομικών.
Ακολούθησε ένα διάστημα κατά το οποίο ο Σημίτης απομακρύνθηκε από το Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ, ενώ δεν έλαβε καμία κυβερνητική θέση. Μάλιστα, το ίδιο διάστημα αποστασιοποιήθηκε ξεκάθαρα από τις πολιτικές του Ανδρέα Παπανδρέου, λειτουργώντας στο πλαίσιο ενός φόρουμ ιδεών που είχε ιδρύσει.
Μάλιστα, κράτησε, ιδιαίτερα επιδεικτικά, αποστάσεις το διάστημα που ο Παπανδρέου περνούσε από Ειδικό Δικαστήριο. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι σφύριζε αδιάφορα, περιμένοντας να δει προς τα πού θα έγερνε η πλάστιγγα ώστε να σχεδιάσει τις επόμενες κινήσεις του.
Ουσιαστικά, ο Σημίτης επανήλθε στο ΠΑΣΟΚ μετά την εμφατική νίκη του Ανδρέα Παπανδρέου απέναντι στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στις εκλογές του 1993. Σε εκείνες τις συνθήκες και με δεδομένη την εύθραυστη υγεία του Παπανδρέου, πλασαρίστηκε ως δελφίνος του κόμματος. Έτσι, έφτασε να γίνει πρωθυπουργός μετά την παραίτηση του Παπανδρέου το 1996.
Βέβαια, η διαδικασία εκλογής του από την Κοινοβουλευτική Ομάδα ήταν ιδιαζόντως περίεργη. Βουλευτές που επηρεάζονταν από τον Κώστα Λαλιώτη στον πρώτο γύρο ψήφισαν τον Άκη Τσοχατζόπουλο, ώστε να μην περάσει στον δεύτερο γύρο ο Γεράσιμος Αρσένης, ενώ στον δεύτερο γύρο απέσυραν την υποστήριξή τους από τον Τσοχατζόπουλο, υπερψηφίζοντας τον Σημίτη.
Η αιτία πίσω από όλες αυτές τις μανούβρες ήταν η ατζέντα Σημίτη. Μετά την οικτρή αποτυχία επιβολής των νεοφιλελεύθερων πολιτικών από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ήταν δεδομένο ότι η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων / μετοχοποιήσεων των ΔΕΚΟ, της ρευστοποίησης των «προβληματικών», της ιδιωτικοποίησης και της απελευθέρωσης του τραπεζικού συστήματος αλλά και της απορρύθμισης της αγοράς εργασίας περνούσε μέσα από μια νέα συμμαχία. Ήταν η συμμαχία των «διαπλεκόμενων», των ανώτερων μορφωτικών στρωμάτων και του Δημοσίου. Εγγυητής αυτής της ετερόκλητης συμμαχίας ήταν ο Σημίτης.
Οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν παρουσιάστηκαν ως το εισιτήριο της σύγκλισης της ελληνικής οικονομίας με τις οικονομίες της Ευρωζώνης. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό που δημιουργήθηκε ήταν μια οικονομία υπηρεσιών, βασισμένη στο real estate και στον τουρισμό, με μοναδικό παραγωγικό κλάδο τις κατασκευές, κυρίως δημόσιων έργων. Παρά την ενίσχυση της ζήτησης λόγω της εισόδου στο ευρώ και της μείωσης των επιτοκίων, το μοντέλο αυτό εξάντλησε τις δυνατότητές του το 2004. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εκτινάχθηκε και το δημόσιο χρέος ξέφυγε από κάθε έλεγχο. Παρότι ανάμεσα στην αποχώρηση Σημίτη από την πρωθυπουργία και στην προσφυγή στο ΔΝΤ μεσολάβησαν κάπου 6 χρόνια κατά τα οποία κυβέρνησε η ΝΔ υπό τον Κώστα Καραμανλή και το ΠΑΣΟΚ υπό τον διάδοχο του Σημίτη, Γιώργο Παπανδρέου, τα Μνημόνια ήταν η φυσική απόρροια των πολιτικών του Σημιτικού ΠΑΣΟΚ.
Το ερώτημα είναι γιατί το σύστημα έχει τόσο μεγάλη ανάγκη να καθαγιάσει αυτές τις πολιτικές. Γνώμη μου είναι ότι το κάνει γιατί δεν έχει κάτι καλύτερο να προτείνει. Ο ευρωμονόδρομος, όμως, και η ατλαντική υποταγή εν έτει 2025 μοιάζουν περισσότερο με φάρσα μετά την τραγωδία των πολιτικών Σημίτη. Η νέα «φούσκα» των ακινήτων, που εμφανίζεται από την κυβέρνηση Μητσοτάκη ως εισιτήριο για την οικονομική μεγέθυνση, έχει ημερομηνία λήξεως, όπως και η «φούσκα» της περιόδου Σημίτη, που κατέρρευσε το 2004.
Το βασικότερο, όμως, είναι το ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη υποκλίνεται στο Σημιτικό ΠΑΣΟΚ αναζητώντας έναν πρόθυμο εταίρο που θα βάλει υπογραφή σε κάποια συμφωνία με την Τουρκία. Μια συμφωνία που είναι μάλλον πολύ κοντύτερα απ’ ό,τι νομίζουμε. Αν αυτό ισχύει, το ΠΑΣΟΚ δεν θα είναι πρόθυμος εταίρος αλλά μάλλον «πρόθυμος ηλίθιος», που έλεγε και ο Λένιν.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ