Το τέλος της Ευρώπης όπως την ξέραμε

Του
ΒΑΣΙΛΗ ΤΑΛΑΜΑΓΚΑ

Η επιλογή που υιοθετήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για τη δημιουργία σχέσεων πολιτικού και οικονομικού περιεχομένου μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών κατέληξε, μερικές δεκαετίες μετά, στη σημερινή μορφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επρόκειτο για πολλαπλό εγχείρημα, καθώς αποσκοπούσε στην ένωση λαών με διαφορετικές παραδόσεις με τρόπο ώστε και η ένωση να αποκτά χαρακτηριστικά πολιτείας, χωρίς τα κράτη-μέλη να χάνουν τα εθνικά χαρακτηριστικά, αν και μειώνεται η κυριαρχία τους. Η αδιαφανής ωφέλεια είναι ότι οι χθεσινοί εχθροί και αντίπαλοι βρίσκονται σε ειρήνη και, ακόμα περισσότερο, υποχρεούνται να συνεργάζονται προκειμένου να διασφαλίζεται η ενιαία έκφραση της ΕΕ ως υπερκρατικής και υπερεθνικής οντότητας.

Από την αρχική διαδικασία ίδρυσης των τριών ευρωπαϊκών κοινοτήτων μέχρι τη σημερινή διαμόρφωση της ΕΕ χρειάστηκαν συζητήσεις και σχέδια, δράσεις και ενέργειες εκ μέρους των κρατών-μελών. Η διαδικασία ενοποίησης της ΕΕ δέχθηκε ισχυρό πλήγμα με την πρόσφατη έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και προηγουμένως, το 2005, όταν το σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος, το οποίο έπρεπε να εγκριθεί σε ξεχωριστά δημοψηφίσματα από τους λαούς των κρατών-μελών, καταψηφίστηκε από τους Γάλλους και ακολούθως από τους Ολλανδούς.

Η Ευρώπη βασίστηκε στο κράτος πρόνοιας με τη συνταγματική μορφή του κοινωνικού κράτους δικαίου, με τρόπο ώστε να συνδυάζει τις ατομικές και τις πολιτικές ελευθερίες με τα κοινωνικά δικαιώματα, την ελευθερία και την κοινωνικοοικονομική σταθερότητα. Ωστόσο, σήμερα διέρχεται περίοδο όχι μόνο θεσμικής αλλά και κοινωνικής αβεβαιότητας, που διαπερνά το οικοδόμημα της ΕΕ αλλά και μεγάλα τμήματα των κοινωνιών των κρατών-μελών της ΕΕ.

Τα κράτη-μέλη είναι κράτη χρέους, το κέντρο της ΕΕ στις Βρυξέλλες συχνά δείχνει να αποπροσανατολίζεται ως προς τις προτεραιότητες και την τήρηση των αξιών ταυτόχρονα με τα συμφέροντα, η δημοκρατία δεν μπορεί να λειτουργεί αποκλειστικά και μόνο ως πλαίσιο χειραφέτησης των μειοψηφιών, η απροθυμία ή η καθυστέρηση αντίδρασης συνοδεύεται από αναποτελεσματικότητα. Οι ανισότητες μεταξύ των Ευρωπαίων υφίστανται, χωρίς να μειώνονται, αντιθέτως μερικές φορές αυξάνουν.

Οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών περιορίζονται στη χάραξη πολιτικών τις οποίες πολλές φορές δεν εφαρμόζουν, οι Βρυξέλλες σχεδιάζουν και ασκούν πολιτικές χωρίς όμως τη χάραξη ευρωπαϊκής πολιτικής. Δεν προκαλεί καμία έκπληξη το ότι η ΕΕ συνοδεύεται από το λεγόμενο «δημοκρατικό έλλειμμα» ή τις «βουλές της νομεκλατούρας».

Μπορεί αυτή η Ευρώπη να έχει μέλλον;

Ασφαλώς και όχι. Άλλωστε, οι πολιτικές δυνάμεις που ανέρχονται από τις εκλογές, όπου και αν γίνονται, διέπονται από αντιευρωπαϊκά χαρακτηριστικά. Η Ευρώπη όπως την ξέραμε μάλλον μας τελείωσε…

ΤΟ ΠΑΡΟΝ