Παραδοσιακή συνταγή για Χριστόψωμο – Τι συμβολίζει
Το Χριστόψωμο είναι ενα καθημερινό ψωμί που φτιάχνουν οι πιστοί με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή προσθέτοντας ξηρούς καρπούς και αρωματικά βότανα. Η παράδοση μας λέει πως το παρασκευάζουν την παραμονή και θεωρείται ευλογημένο, αφού αυτό θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του.
Για το Χριστόψωμο οι Ελληνίδες νοικοκυρές ετοίμαζαν πλούσιο του στολισμό με διάφορα κεντήματα (κεντίδια) ή «πλουμίδια» όπως ονομάζονται.
Ανάλογα την περιοχή, στο μισό της επιφάνειας συναντούμε θέματα από την ιστορία της σπορά ή παραστάσεις με αλέτρι και βόδια κλπ. Στο άλλο μισό της επιφάνειας του Χριστόψωμου βλέπουμε φύλλα αμπέλου και ελιάς και πολλές φορές απεικονίζεται και το σπίτι στο οποίο και θα έρθει η ευτυχία της χρονιάς μια ιδιαίτερη σημασία που τονίζεται και στα κάλαντα:
«Σ΄ αυτό το σπίτι πού ΄ρθαμε πέτρα να μη ραΐσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρόνια να ζήσει»
Ασφαλώς και δεν εννοείται ράγισμα πέτρας αλλά την απευχή του θανάτου που με τους θρήνους και ολοφυρμούς μπορούν να κάνουν και «τις πέτρες να ραΐσουν» γι΄ αυτό και αμέσως μετά η ευχή καμιά συμφορά κι ο νοικοκύρης χίλια χρόνια να ζήσει. Αυτό το ψωμί αφιερώνεται στη Γέννηση του Χριστού που θα στέρξει να μεταβάλει τα «πλουμίδια» σε ευλογημένη πραγμάτωση. Αυτή είναι και η βάση της λατρευτικής ψυχολογίας από πανάρχαιους χρόνους της ελληνικής φυλής που βεβαίως έχει προσαρμοστεί στη νεότερη θρησκεία της.
Για την παραδοσιακή συνταγή Χριστόψωμου θα χρειαστούμε:
1 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις ή τύπου Μ (σκληρό)
2 φακελάκια μαγιά
1/2 κ.γλ. αλάτι, 2 κ.γλ. ζάχαρη
2 κ.σ. γλυκάνισο
3-4 κομματάκια μαστίχα θρυμματισμένη
1/2 κ.γλ. μαχλέπι σκόνη
λίγο σουσάμι, λίγο βούτυρο και αλεύρι για το ταψί μας.
Επί το έργον:
Βράζουμε το γλυκάνισο με δυο φλιτζάνια νερό και κρατάμε το ζουμί. Σε μια λεκάνη ρίχνουμε το αλεύρι και κάνουμε μια λακουβίτσα στο κέντρο. Ρίχνουμε τη μαγιά, το αλάτι και τη ζάχαρη, προσθέτουμε τη μαστίχα και το μαχλέπι και σιγά σιγά το νερό του γλυκάνισου. Ζυμώνουμε απαλά μέχρι να έχουμε μια ζύμη ελαστική, να μην κολλάει στα χέρια. Αν είναι πολύ σφιχτή ίσως χρειαστεί να προσθέσετε λίγο νεράκι ακόμη. Αφήνουμε τη ζύμη μας σε ζεστό μέρος να φουσκώσει.
Στη συνέχεια ξεφουσκώνουμε και ζυμώνουμε ξανά για πολύ λίγο… προσθέτοντας αν θέλουμε καρύδια, βουτυρώνουμε ένα ταψάκι και το αλευρώνουμε τινάζοντας να φύγει η περισσή ποσότητα. Βάζουμε μέσα τη ζύμη μας και με λίγο ζυμάρι που έχουμε κρατήσει φτιάχνουμε δύο κορδόνια τα οποία τοποθετούμε πάνω στο ψωμί σε σχήμα Σταυρού. Στολίζουμε με καρύδια ή αμύγδαλα, πασπαλίζουμε με το σουσάμι και το αφήνουμε να ξεκουραστεί για μισή ώρα.
Τέλος βάζουμε το Χριστόψωμο να ψηθεί σε προθερμασμένο φούρνο στους 180 βαθμούς για περίπου μια ώρα ανάλογα με τη δύναμη του φούρνου σας.
Την ημέρα των Χριστουγέννων, κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού γεύματος, ο νοικοκύρης του σπιτιού παίρνει το χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σε όλη την οικογένεια του και σε όσους παρευρίσκονται στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Πολλοί παρομοιάζουν την διαδικασία αυτή, με το μυστήριο της Θείας κοινωνίας.