Η ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας μέσω της κρίσης στη Συρία – Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Τη στιγμή που η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει αποτελέσει το μεγαλύτερο πλυντήριο για τον αναθεωρητισμό της Τουρκίας και τον νεοοθωμανισμό του Ταγίπ Ερντογάν, η Τουρκία κάνει σημαντικά βήματα για τη στρατηγική αναβάθμισή της και για την αποδοχή και την ενίσχυση του ρόλου της ως περιφερειακής δύναμης.
Οι εξελίξεις στη Συρία βγάζουν μοναδικό κερδισμένο τον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος, μέσα από ελιγμούς την ύστατη στιγμή, βρέθηκε να εμφανίζεται ως ο προστάτης των δυνάμεων που, ελευθερώνοντας το Χαλέπι, προέλασαν αμαχητί μέχρι τη Δαμασκό, ανατρέποντας το καθεστώς Άσαντ. Είναι ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν που μέχρι πριν από έναν μήνα εκλιπαρούσε τους Ρώσους να του εξασφαλίσουν μια συνάντηση με τον Άσαντ, προκειμένου να ικανοποιήσει τα αιτήματά του για κατάλυση της κουρδικής οντότητας στη Βορειοανατολική Συρία, με αντάλλαγμα τη στήριξή του και την παραμονή του στην εξουσία. Το ίδιο διάστημα αποκαλύπτεται ότι η Τουρκία εξασφάλιζε όπλα και εφόδια (πιθανότατα με τη στήριξη του Κατάρ) για την ισλαμιστική οργάνωση των τζιχαντιστών HTS, η οποία σήμερα έχει το πάνω χέρι στις εξελίξεις στη Συρία, σε συνεργασία με τον SNA, που υποστηρίζεται ανοιχτά από την Άγκυρα.
Έτσι, σήμερα, σε αυτό το τόσο ευαίσθητο και κρίσιμο σημείο καμπής για τις εξελίξεις στη Συρία, που επηρεάζουν όλη τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία εμφανίζεται να είναι η μοναδική χώρα που επηρεάζει τις εξελίξεις.
Είναι προφανές ότι η Άγκυρα και ο Ταγίπ Ερντογάν θα χρησιμοποιήσουν αυτήν τη θέση προκειμένου να προωθήσουν τους δικούς τους στόχους και επιδιώξεις στη Συρία, ενώ θα τη χρησιμοποιήσουν και ως διαπραγματευτικό χαρτί για να ενισχύσουν τις σχέσεις με την ΕΕ και τη νέα αμερικανική κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ. Ήδη η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επικοινώνησε με τον Ερντογάν και θα επισκεφθεί άμεσα την Άγκυρα, ενώ με τον τούρκο ηγέτη επικοινώνησαν ο γερμανός καγκελάριος και η ιταλίδα πρωθυπουργός και στην Άγκυρα έσπευσε και ο αμερικανός ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν.
Οι στόχοι της Τουρκίας στη Συρία είναι ξεκάθαροι: Να καταργηθεί η αυτόνομη οντότητα των Κούρδων στη ΒΑ Συρία, η οποία θεωρούν ότι αποτελεί παρακλάδι του PKK, και να εξοντωθούν οι ένοπλοι πυρήνες, που θεωρεί ότι είναι το μακρύ χέρι του PKK. Η νέα συριακή κυβέρνηση που θα δημιουργηθεί να είναι φιλοτουρκική και κυρίως να ανοίξει ο δρόμος για άμεση και οικειοθελή επιστροφή των 3 εκατομμυρίων προσφύγων που βρίσκονται σε τουρκικό έδαφος και έχουν προκαλέσει μεγάλο πολιτικό κόστος στο κυβερνών κόμμα AKP.
Συγχρόνως, όμως, η Τουρκία αναβαθμίζει σημαντικά τον ρόλο της στην περιοχή, καθώς για πρώτη φορά διεκδικεί άμεσα τον έλεγχο των εξελίξεων σε αραβική χώρα και αποκτά εκ των πραγμάτων έναν ισχυρό μοχλό πίεσης έναντι του Ισραήλ. Αυτό μπορεί, βεβαίως, να της ανοίξει τον δρόμο για συνεννόηση με το Τελ Αβίβ, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξουν απειλές εναντίον του Ισραήλ, μπορεί όμως να οδηγήσει και σε μια ευθεία σύγκρουση, εάν η Άγκυρα σπεύσει να στηρίξει στρατιωτικά το νέο καθεστώς της Δαμασκού στις ισραηλινές επιθέσεις, που έχουν στοχοποιήσει κάθε στρατιωτική εγκατάσταση του διαλυμένου πια Συριακού Στρατού. Η Τουρκία επίσης θα επιχειρήσει να διαπραγματευθεί για λογαριασμό των Ρώσων τη διατήρηση με κάποια μορφή των ρωσικών βάσεων στη Λατάκεια και στην Ταρσό.
Σε σχέση με τη Δύση, η Άγκυρα και ο Ταγίπ Ερντογάν θα εμφανιστούν ως οι ηγέτες που, με τις κινήσεις τους, οδήγησαν στην αλλαγή καθεστώτος στη Συρία και στη δημιουργία συνθηκών για επιστροφή εκατομμυρίων σύρων προσφύγων, που κατακλύζουν όχι μόνο την Τουρκία αλλά και την Ευρώπη. Έτσι, θα προσφέρουν υπηρεσίες σε πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που αισθάνονται την πίεση από το Μεταναστευτικό στις κάλπες, με την άνοδο των ακροδεξιών, ξενοφοβικών κομμάτων.
Επίσης, θα επιχειρήσει να στείλει το μήνυμα στον Ντόναλντ Τραμπ ότι με την πολιτική του στη Συρία οδήγησε στην εξάλειψη ενός αυταρχικού καθεστώτος που αποτελούσε πηγή αστάθειας για όλη τη Μέση Ανατολή και ότι προϋπόθεση για να συνεχιστεί αυτή η ομαλή πορεία είναι να αποσυρθεί η αμερικανική δύναμη από τη χώρα και να εγκαταλειφθούν οι κούρδοι σύμμαχοι των ΗΠΑ, που αποτελούν, σύμφωνα με την Τουρκία, απειλή για την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας. Ο Ντόναλντ Τραμπ επανειλημμένα έχει ταχθεί κατά της εμπλοκής των ΗΠΑ σε «πολέμους που δεν είναι δικοί τους» και έτσι ο Ταγίπ Ερντογάν ελπίζει ότι με την εγκατάλειψη των Κούρδων του SDF από την Ουάσινγκτον θα αποτελέσουν εύκολη λεία για τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις και τις φιλοτουρκικές ισλαμιστικές ομάδες στη Συρία, εξαλείφοντας έτσι μία από τις πιο σημαντικές, κατά το τουρκικό καθεστώς, απειλές ασφάλειας για την Τουρκία.
Οι εξελίξεις αυτές, και εφόσον εμφανιστεί μια επαναστατική κυβέρνηση στη Δαμασκό, προκαλούν ανησυχία και για το ενδεχόμενο η Τουρκία να θελήσει να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία και σε ό,τι αφορά τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Συρία τότε, πιθανότατα υπό τις εντολές της Τουρκίας, θα επιχειρήσει να προωθήσει την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ μιας μη νομιμοποιημένης με δημοκρατικό τρόπο συριακής κυβέρνησης και της παράνομης οντότητας του ψευδοκράτους για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, κίνηση που θα επιχειρήσει να δημιουργήσει τετελεσμένα εις βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας και συγχρόνως θα αποτελέσει έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, είναι προφανές ότι η Τουρκία θα αντιμετωπίσει με διαφορετικό τρόπο τα ελληνοτουρκικά. Πλέον έχει άλλες, μεγάλες, προτεραιότητες και ένα νέο μεγάλο παιχνίδι στο οποίο κινεί τα νήματα. Επομένως, από θέση ισχύος, δεν έχει κανέναν απολύτως λόγο για υποχωρήσεις από τη σκληρή διεκδικητική ατζέντα της έναντι της χώρας μας, όπως ελπίζει ίσως η Αθήνα και ο Γιώργος Γεραπετρίτης.
Αντίθετα, με την ορμή που της δίνει η επιτυχής για την ίδια έκβαση του «φακέλου της Συρίας», η Τουρκία δεν θα ανεχθεί οποιαδήποτε κίνηση που θα την αποσπάσει από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Και αυτό δυσκολεύει κατά πολύ τα περιθώρια χειρισμών της Αθήνας, η οποία δείχνει να αποδέχεται τις τουρκικές απειλές και τα τελεσίγραφα και να παραιτείται σταδιακά και σιωπηλά από την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Φωτό: © Presidency of the Republic of Türkiye