Η ρετσινιά του… πατριωτισμού

Δεν χρειάζεται, δα, και πολύ μυαλό για να καταλάβει κανείς (κατόπιν εορτής, βέβαια) πώς απώθησε ο Έλληνας την έννοια του πατριωτισμού.
Πέραν των (πλέον) προφανών, όπως η απομάκρυνση από σύμβολα – έννοιες – ηρωικές μορφές, η εκπαίδευση με επίκεντρο το εγώ και τον παγκοσμιοποιημένο πολίτη, η ματαίωση της συλλογικής ιστορικής μνήμης, καταλυτικό ρόλο –θεωρώ– έπαιξε η αντικατάσταση της έννοιας του πατριωτισμού με αυτήν που τη συμπεριλαμβάνει: τον εθνικισμό.

Με έναν πολύ απλό και… θλιβερό τρόπο, η «(άδολη) αγάπη και η αφοσίωση στην πατρίδα» –κάτι που, μεταξύ μας, ακούγεται απολύτως… παλιακό– αντικαταστάθηκε από μια έννοια που κομίζει τον φανατισμό, το μίσος (για τις ξένες πατρίδες) και ό,τι αρνητικό έπεται αυτών…
Κάπως έτσι, ο Έλληνας έχασε το δικαίωμα να αγαπά την πατρίδα του χωρίς… να περιμένει αντάλλαγμα γι’ αυτό. Κυρίως, όμως, χωρίς οι άλλοι να στέκονται προκαταβολικά, τουλάχιστον καχύποπτα, απέναντι σε αυτό το δικαίωμα…
Κάπως έτσι, κάποιες λέξεις, όπως η πατριδοκαπηλία ή (για να το φέρουμε στα σύγχρονα και πεζά μας μέτρα) το πατριδεμπόριο, αμαυρώνουν, πνίγουν και καταφέρνουν να ταυτιστούν με την αρχική έννοια – εκπαραθυρώνοντάς την, στην καλύτερη περίπτωση…

Θα συμφωνήσουμε ότι η λέξη «πατριώτης» δεν μπορεί να αποτελεί τίτλο που φέρει ή, ακόμα χειρότερα, περιφέρει κάποιος. Δεν αποτελεί ιδιότητα ή ένα ιδιότυπο… soft skill, για να συμπεριληφθεί σε κάποιο βιογραφικό σημείωμα είτε απλού εργαζομένου είτε αξιωματούχου…
Θεωρητικά, αποτελεί μια… ομολογία, που οφείλει να τεκμηριώνεται συνεχώς με εκείνα τα χαρακτηριστικά που οι πολιτικοί αγαπούν να προβάλλουν στα επετειακά τους μηνύματα: αγάπη, τιμή, θυσία…

Κάποτε, ο εκδότης μιας επαρχιακής εφημερίδας με τίτλο «Η Πατρίδα», μεταξύ αστείου και σοβαρού, υπογράμμιζε πως «εκδίδει… την πατρίδα». Επρόκειτο για εκείνες τις φωτεινές στιγμές, κατά την άποψή μου, που ο άνθρωπος κάνει την αυτοκριτική του, ελέγχει σκέψεις και πράξεις, τσεκάροντας τα αληθινά κίνητρα και επιζητώντας εσωτερικά και υποσυνείδητα την αντικειμενική αξιολόγησή του. Μια επίπονη διαδικασία, που έχει όμως έναν ιερό σκοπό: να διορθώσει λάθη ή παραλείψεις να παραμείνει στον αρχικό και υγιή στόχο να αγγίξει την αυτοπραγμάτωση.
Διαδικασία στην οποία δύσκολα υποβάλλεται ο σύγχρονος Έλληνας, ο οποίος, αντιθέτως, προτιμά να προωθεί την ύπαρξή του, ως προϊόν, ακόμα και στον… ίδιο του τον εαυτό.
Ακούγοντας τον πρωθυπουργό από το βήμα της Βουλής να χρησιμοποιεί το απόφθεγμα του άγγλου συγγραφέα Σάμιουελ Τζόνσον «Patriotism is the last refuge of a scoundrel» (όπου «scoundrel» τοποθετήστε τις λέξεις «αχρείος», «παλιάνθρωπος», «κάθαρμα», «παλιοτόμαρο» – άντε και την… ήπια μετάφραση που διάλεξε εκείνος: «απατεώνας») για να απαντήσει (όπως φαίνεται) στους εσωκομματικούς επικριτές του, δεν είναι δύσκολο να αναρωτηθεί κανείς (με τρόμο ίσως) ποιο παιδί ή νέος παρακολουθεί το συγκεκριμένο στιγμιότυπο, αποτυπώνοντάς το, ποιος… σύγχρονος γονιός δεν αυτοθαυμάζεται, ύστερα από μια τόσο… επίσημη –θεσμική– επικύρωση των συγκεκριμένων επιλογών του, ποιο σχολείο δεν θάβει αμετάκλητα και τις λιγοστές ανησυχίες ή τους προβληματισμούς σχετικά με το έργο που επιτελεί, στο πλαίσιο του μοντέλου εκπαίδευσης που καλείται να ακολουθήσει…

Μπορεί ο πρωθυπουργός να στόχευε και να πέτυχε μια νίκη στην πολιτική ή εσωκομματική μάχη, ουσιαστικά, όμως, κατάφερε να… συντονιστεί (τουλάχιστον) με την πεποίθηση ότι ο πατριωτισμός (και όχι ο εθνικισμός) είναι μια προκατάληψη, ένα αρνητικό πεδίο, από το οποίο ο… έντιμος, ηθικός και νομοταγής πολίτης οφείλει να απομακρυνθεί, συμβάλλοντας έτσι στην εξάλειψή του…
Αυτή η… απόκοσμη αντίληψη, η οποία στηρίζεται απόλυτα σε… παρανόηση και η οποία δημιουργεί μια… νέα προκατάληψη είναι, λογικά, η νέα κατεύθυνση…

Ευτυχώς, όμως, που, όπως είπε ο… ίδιος Σάμιουελ Τζόνσον, «υπάρχουν, σε κάθε εποχή, νέα λάθη που πρέπει να διορθωθούν και νέες προκαταλήψεις που πρέπει να καταπολεμηθούν».
Αρκεί βεβαίως να ξεμπερδεύει κανείς με τα παλιότερα και, κυρίως, να έχει συναίσθηση των λαθών και των προκαταλήψεων…

Όλα καλά και… σ(h)οκολατένια

Ο έλληνας ΥΠΕΞ πέρασε το… τεστ των 28 (;), τελικά, βουλευτών της ΝΔ που ζήτησαν ενημέρωση για τα ελληνοτουρκικά, με αφορμή και την επικείμενη συνάντησή του με τον τούρκο ομόλογό του στην Αθήνα.
Σύμφωνα με το αθηναϊκό ρεπορτάζ, ο κ. Γεραπετρίτης φέρεται να καθησύχασε τους βουλευτές όσον αφορά τα θέματα που θα τεθούν στη συνάντηση. Συγκεκριμένα είπε: «Με τον Φιντάν έχουμε να συμφωνήσουμε μόνο δύο θέματα. Ότι η μόνη διαφορά μας είναι η ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα και τίποτε άλλο και το πλαίσιο που μπορεί να λυθεί αυτή η διαφορά είναι του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου Θάλασσας. Εμείς έχουμε μια θέση Α και η Τουρκία έχει μια θέση -Α. Δεν υπάρχει μέση οδός. Πρέπει κάποιος να υποχωρήσει και να είστε σίγουροι ότι αυτός δεν θα είναι η Ελλάδα. Αλλιώς σταματάει ο διάλογος γι’ αυτό το θέμα».
Μάλιστα, ο έλληνας ΥΠΕΞ φαίνεται να διαφωνεί και με το ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό και τις προεκτάσεις που αυτό ενδεχομένως μπορεί να έχει για την αναγνώριση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας σε βραχονησίδες και νησιά που δεν έχουν οικονομική δραστηριότητα. «Έχω σοβαρές αντιρρήσεις. Θα επανεξεταστούν. Δεν μπορούν να περάσουν έτσι», είπε.
Πάντως, δεν μπορεί, στο κλίμα ευφορίας θα πρέπει να συνέβαλαν τα μέγιστα και τα… σοκολατάκια της κ. Μπακογιάννη…

Παρέμβαση Στυλιανίδη

Πάντως, μεταξύ των βουλευτών που ενημερώθηκαν ήταν και ο βουλευτής Ροδόπης και πρώην υπουργός Ευριπίδης Στυλιανίδης. Σε δηλώσεις του σε εφημερίδα της Κομοτηνής («Φωνή της Ροδόπης») ο κ. Στυλιανίδης τόνισε ότι σε καταληκτική του «ερώτηση για το εάν έχουμε μετατοπιστεί είτε ως προς την ουσία είτε ως προς την τακτική με την οποία διεκδικούμε τα εθνικά ζητήματα, η απάντηση ήταν ‘‘όχι, εμμένουμε στη στρατηγική που ακολουθούν διακομματικά οι κυβερνήσεις από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή μέχρι σήμερα’’». Και πρόσθεσε: «Η καταληκτική απάντηση του αρμόδιου υπουργού με διαβεβαίωσε ότι παραμένουμε στην ίδια τακτική, στην ίδια στρατηγική και στην ίδια ουσία διεκδίκησης των εθνικών θεμάτων».

Έλλη Μητακίδου

ΤΟ ΠΑΡΟΝ