Μεσανατολικό: Όλο και απομακρύνονται οι προοπτικές δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Στις 14 Μαΐου 1948, ο Μπέν Γκουριόν, πρώτος πρωθυπουργός του κράτους του Ισραήλ, υπογράφει τη διακήρυξη ίδρυσης ανεξάρτητου κράτους. Καταλυτική ήταν η διακήρυξη Μπάλφουρ (1917) για τη δημιουργία εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό στην Παλαιστίνη. Η Μεγάλη Βρετανία είχε αναλάβει, μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τη διοίκηση ή την κηδεμονία της Παλαιστίνης και η διακήρυξη Μπάλφουρ σηματοδοτούσε την αρχή του εποικισμού της Παλαιστίνης με ομάδες Εβραίων από τις διεσπαρμένες ανά την Ευρώπη και τον κόσμο εβραϊκές κοινότητες.
Το όνειρο του Θεόδωρου Χερτζ για τη δημιουργία μιας εβραϊκής πατρίδας έπαιρνε σάρκα και οστά. Ο αραβικός πληθυσμός της περιοχής αντιδρούσε στη συνεχή άφιξη νέων κυμάτων Εβραίων, αλλά δεν μπορούσε να τα ανακόψει. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και το Ολοκαύτωμα συνετέλεσαν αποφασιστικά στην αύξηση των Εβραίων που συνέρρεαν στην Παλαιστίνη. Το 1974, ο ΟΗΕ, ο οποίος διαδέχθηκε την Κοινωνία των Εθνών ως διεθνής οργανισμός, αναγνωρίζει το Ισραήλ ως ανεξάρτητο κράτος και σηματοδοτεί την αποχώρηση των βρετανικών δυνάμεων, που κατά κάποιον τρόπο λειτουργούσαν προστατευτικά για τους εβραίους αποίκους. Με την αποχώρηση των βρετανικών δυνάμεων σημειώνεται και η πρώτη εισβολή δυνάμεων όμορων αραβικών κρατών, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ο πρώτος αραβοϊσραηλινός πόλεμος.
Μετά την πρώτη εγκατάσταση Εβραίων στην Παλαιστίνη και την παρέλευση, έκτοτε, 80 και πλέον ετών, τι έχει αλλάξει στις σχέσεις μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών; Ουσιαστικά τίποτα. Ούτε η απόφαση των Ηνωμένων Εθνών για τη δημιουργία δύο χωριστών κρατών στην Παλαιστίνη ούτε η Συμφωνία του Όσλο, του 1993, που επιβεβαίωσε την απόφαση του ΟΗΕ, έτυχαν ολοκλήρωσης. Το Ισραήλ παραμένει το μόνο υπαρκτό και με διεθνή αναγνώριση κράτος, με τους Παλαιστινίους και τα άλλα αραβοϊσλαμικά κράτη να αμφισβητούν την ύπαρξή του. Το έτος 1967, με τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, σημειώνεται ο πρώτος γενικευμένος αραβοϊσραηλινός πόλεμος, που επιβεβαίωσε την ανωτερότητα των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων όπως και την αποφασιστικότητα του Ισραήλ να υπερασπίσει τα εδάφη και την ύπαρξή του. Ο συνασπισμός Αιγύπτου, Ιορδανίας και Συρίας υπέστη βαριά ήττα, η οποία επηρέασε και σημάδεψε όλη τη μετέπειτα περίοδο.
Πρόσφατα, και συγκεκριμένα στις 7 Οκτωβρίου 2024, συμπληρώθηκε ένας χρόνος από το ακατανόητο τρομοκρατικό χτύπημα της Χαμάς σε περιοχή της Γάζας που έχει καταληφθεί από το Ισραήλ, όπου διεξαγόταν καλλιτεχνικό φεστιβάλ νέων, με δεκάδες θύματα, κυρίως νεαρούς αλλά και απλούς θεατές και ανυποψίαστους πολίτες. Στη συνέχεια, δυνάμεις της τρομοκρατικής οργάνωσης εισέβαλαν στο ισραηλινό έδαφος, όπου, εκτός των υλικών καταστροφών που προκάλεσαν, συνέλαβαν δεκάδες άμαχους πολίτες, ανεξαρτήτως ηλικίας, τους οποίους έσυραν στο έδαφος της Γάζας προκειμένου να τους χρησιμοποιήσουν ως ομήρους. Έκτοτε, με εξαίρεση λίγους δεκάδες, που ανταλλάχθηκαν, κατόπιν συμφωνίας, με παλαιστίνιους κρατούμενους στο Ισραήλ, οι οποίοι κατηγορούνταν για τρομοκρατικές πράξεις, αγνοείται η τύχη τους, καθώς κανείς δεν ξέρει αν ζουν και σε ποια φυσική και ψυχική κατάσταση βρίσκονται. Η ομηρία αμάχων είναι καταδικαστέα και απαράδεκτη ενέργεια, που απάδει στις αρχές και στις αξίες των σημερινών κοινωνιών.
Τι επιδίωκαν και τι πέτυχαν η Χαμάς και οι υποστηρικτές της με την ακατανόητη ενέργειά τους, που έτυχε παγκόσμιας καταδίκης και αποδοκιμασίας; Προφανώς, να εκφράσουν την αντίδραση των Παλαιστινίων και να αμφισβητήσουν την κατάληψη και την κατοχή από τις ισραηλινές δυνάμεις εδαφών της Γάζας και της Δυτικής Όχθης ή και την ύπαρξη, αυτή καθ’ εαυτή, του κράτους του Ισραήλ. Το Ισραήλ, όπως αναμενόταν, αντέδρασε δυναμικά, με συνεχείς βομβαρδισμούς κατοικήσιμων περιοχών της Γάζας και του Νοτίου Λιβάνου, στο έδαφος του οποίου δραστηριοποιούνται η Χαμάς και η Χεζμπολάχ. Δεν περιορίστηκε μόνο σε πράξεις αντιποίνων αλλά έπληξε και στρατηγικούς στόχους, καταφέρνοντας να εξαρθρώσει και να εξαλείψει ολοκληρωτικά τις εστίες των δύο τρομοκρατικών οργανώσεων.
Σε μία από τις στρατιωτικές επεμβάσεις πέτυχε να προκαλέσει τον θάνατο του ηγέτη της Χεζμπολάχ, όπως προηγουμένως και της Χαμάς, εκπληρώνοντας έναν από τους βασικούς στόχους. Όμως ο θάνατος του ηγέτη μιας τρομοκρατικής οργάνωσης δεν σημαίνει αναγκαστικά και το τέλος της. Παλαιότερα, σχολιάζοντας ανάλογες επιδιώξεις του ισραηλινού πρωθυπουργού, παρατηρούσαμε ότι προφανώς ο κ. Νετανιάχου αγνοεί την ελληνική μυθολογία και ιδιαίτερα το κομμάτι εκείνο που αναφέρεται στη Λερναία Ύδρα, όπου αναφέρεται ότι στη θέση της μίας κεφαλής που απέκοπτε ο μυθικός Ηρακλής φύτρωναν άλλες δύο.
Το Ιράν, ως οικονομικός και ιδεολογικός υποστηρικτής των δύο σιιτικών οργανώσεων, επενέβη και με πυραύλους έπληξε περιοχές εντός του Ισραήλ. Η ιρανική επιχείρηση, εκτός της στρατιωτικής σημασίας της, καθώς κατέρριψε την επικρατούσα εκτίμηση για το απαραβίαστο του ισραηλινού εναέριου και χερσαίου χώρου, είχε και ευρύτερη διάσταση. Στη διαμάχη μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων ενέπλεξε με άμεση ανάμειξη και τρίτες χώρες, με κίνδυνο η κατάσταση να λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις και να μετατραπεί σε ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο. Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι αντιδράσεις και οι απειλές του ισραηλινού πρωθυπουργού για σκληρά αντίποινα, μη αποκλείοντας και τον βομβαρδισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Παρά τις παρεμβάσεις της αμερικανικής διπλωματίας, ακόμη και του ίδιου του Προέδρου Μπάιντεν, ο ισραηλινός πρωθυπουργός δεν έχει αποκλείσει αυτό το ενδεχόμενο.
Η αγωνία και ο κίνδυνος για μια πυρηνική διάχυση παραμένουν και προστίθενται στις αντίστοιχες απειλές της Μόσχας για χρήση του πυρηνικού οπλοστασίου της αν το ΝΑΤΟ αποστείλει δυνάμεις και εμπλακεί άμεσα στο Ουκρανικό. Το Μεσανατολικό διαφέρει ριζικά από το Ουκρανικό. Οφείλεται, κυρίως, στην αρνητική στάση των Παλαιστινίων και των αραβοϊσλαμικών χωρών έναντι του κράτους του Ισραήλ. Από τους παλαιστίνιους ηγέτες εξαίρεση αποτέλεσε ο Γιασέρ Αραφάτ, με τις Συμφωνίες του Όσλο, που όμως δεν έτυχαν εφαρμογής. Σε αυτά τα 80 χρόνια που έχουν παρέλθει από της ιδρύσεως του κράτους του Ισραήλ στην περιοχή της Παλαιστίνης έχουν επέλθει πολλές αλλαγές, ως συνέπεια των κατά καιρούς αραβοϊσραηλινών πολέμων. Μεγάλο μέρος της Λωρίδας της Γάζας και της Δυτικής Όχθης κατέχεται και διοικείται από το Ισραήλ.
Οι Παλαιστίνιοι, συνεπικουρούμενοι από τα όμορα και μη αραβοϊσλαμικά κράτη, δεν φαίνεται να είναι έτοιμοι να αποδεχθούν την ύπαρξη του κράτους του Ισραήλ, όπως και το Ισραήλ δεν είναι έτοιμο να αποδεχθεί ως πρωτεύουσα ενός παλαιστινιακού κράτους την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Ασφαλείς προβλέψεις για το μέλλον δεν μπορούν να γίνουν. Όσο διαρκεί αυτή η κατάσταση, η προοπτική δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους όλο και θα απομακρύνεται, με τους συναφείς κινδύνους για τους δύο λαούς, και όχι μόνο. Οι ιστορικοί του μέλλοντος ίσως διερωτηθούν: Γιατί η διένεξη μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών είχε λάβει τόση μεγάλη έκταση και διάρκεια; Εθνικοφυλετικές και ιστορικές διαφορές ή ευρύτερα συμφέροντα για την περιοχή; Ίσως όλα μαζί, όπως και η μωρία των ανθρώπων.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Φωτό: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ / EUROKINISSI