Οι 16χρονοι έλληνες μαθητές, πρώτοι στην Ευρώπη στον ηλεκτρονικό τζόγο!

Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΑ ΤΥΧΕΡΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

–Ο εθισμός των εφήβων συνυπάρχει με παραπτωματικότητα, κατάθλιψη, αυτοκτονικότητα και χρήση ουσιών

Του
ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ

Πρώτοι στην Ευρώπη «σκοράρουν» οι 16χρονοι έλληνες μαθητές στη συχνότητα ηλεκτρονικού τζόγου. Σε κάποιους, μάλιστα, από αυτούς η ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια παίρνει παθολογικές διαστάσεις, ενώ μπορεί να συνυπάρχει με παραπτωματικότητα, κατάθλιψη, αυτοκτονικότητα και χρήση ουσιών. Παρά την απαγόρευση εμπλοκής τους σε τυχερά παιχνίδια, οι ανήλικοι βρίσκουν τρόπους πρόσβασης.

Το άρρεν φύλο, το χαρτζιλίκι και οι γονείς που έχουν παρόμοια ενασχόληση αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες. Τα στοιχεία παρουσίασε η Μινέρβα – Μελπομένη Μαλλιώρη, ομότιμη καθηγήτρια Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κατά τη διάρκεια των εργασιών της 12ης Πανελλήνιας Συνάντησης «AIDS, Ηπατίτιδες, Αναδυόμενα Νοσήματα & Εξαρτήσεις», που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Αθήνα.

Η Συνάντηση διοργανώθηκε, μεταξύ άλλων, από την Α’ Παθολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών του ΓΝΑ Λαϊκό, τη Γαστρεντερολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών του ΓΝΑ Λαϊκό, τη Β’ Παθολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών του ΓΝΑ Ιπποκράτειο, τη Δ’ Παθολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών του ΠΓΝ Αττικόν, την A’ Κλινική Αφροδισίων & Δερματικών Νόσων του Πανεπιστημίου Αθηνών του Νοσοκομείου Ανδρέας Συγγρός, το Εργαστήριο Πρόληψης, Τμήμα Νοσηλευτικής της Σχολής Επιστημών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, την Παθολογική Κλινική – Τμήμα Λοιμώξεων του Πανεπιστημίου Πατρών του ΓΝ Πάτρας και το Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας & Ιατρικής Στατιστικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Καταλυτικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια έπαιξαν οι συνεργαζόμενοι φορείς της Συνάντησης και συγκεκριμένα η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος, η Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Έρευνας AIDS, Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων και Αναδυόμενων Νοσημάτων, η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης & Αντιμετώπισης του AIDS, η Επιστημονική Εταιρεία Φοιτητών Ελλάδος, ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος «Προμηθέας», ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή» και η ΜΚΟ «Praksis», o ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ, οι Γιατροί του Κόσμου και η Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδος.

Φέτος, αναλύθηκαν για πρώτη φορά σημαντικά ζητήματα που αφορούν τόσο την κοινωνική όσο και την ιατρική διάσταση των εξαρτήσεων που σχετίζονται με τα τυχερά παιχνίδια.

Όπως επισήμανε η κ. Μαλλιώρη, η σημερινή γενιά των νέων και των πολιτών γενικότερα είναι εκτεθειμένη σε ένα περιβάλλον όπου τα τυχερά παιχνίδια είναι ευρέως διαδεδομένα, νόμιμα, κοινωνικά αποδεκτά, διαφημιζόμενα και ευνοημένα από την κρατική πολιτική. Διεθνείς μελέτες δείχνουν πως οι έφηβοι ξεκινούν να παίζουν τυχερά παιχνίδια πριν πειραματιστούν με τον καπνό, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και το σεξ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Ελέγχου και Εποπτείας Παιγνίων (ΕΕΕΠ), το 2023 παίχτηκαν στην Ελλάδα, σε κάθε μορφή τζόγου, 36 δισ. ευρώ. Ο διαδικτυακός τζόγος κέρδισε έδαφος και γιγαντώθηκε την περίοδο της πανδημίας, όταν χιλιάδες Έλληνες, κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων, στράφηκαν σε αυτόν. Υπάρχει, επίσης, παράνομος διαδικτυακός τζόγος, στον οποίο το 2023 παίχτηκαν 1,7 δισ. ευρώ.

Αν και υπάρχει Εθνικό Κανονιστικό Πλαίσιο, αυτό που μετράει είναι η εφαρμογή του. Γιατί στην πράξη έχουμε ανεξέλεγκτη και αρρύθμιστη αγορά, με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να διαφημίζουν τα τυχερά παιχνίδια χωρίς ποσοτικό έλεγχο ή έλεγχο στα ωράρια της διαφήμισης, ώστε να μην τη βλέπουν οι ανήλικοι. Το μήνυμα «Παίξε Υπεύθυνα» όχι μόνο μεταφέρει την ευθύνη από την επιχείρηση στον πολίτη, αλλά παράλληλα υποβαθμίζει την έννοια της πρόληψης και της προφύλαξης, κατέληξε η κ. Μαλλιώρη.

Και οι γυναίκες επιρρεπείς στην εξάρτηση από τυχερά παιχνίδια
Στο μεταξύ, στην ίδια Συνάντηση, η νομική σύμβουλος Πολιτικής Υγείας Χριστίνα Γκόλνα παρουσίασε δεδομένα από την παγκόσμια αγορά στοιχηματισμού, η οποία ενισχύεται με ιδιαίτερα υψηλό σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης, ιδίως στη διαδικτυακή μορφή του παιχνιδιού. Είναι ενδεικτικό ότι διεθνώς ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης εκτιμάται σε 5,6% για το σύνολο της αγοράς και 11,8% για το διαδικτυακό στοίχημα έως το 2030. Ειδικά στην Ελλάδα, το 2023 ο μεικτός κύκλος εργασιών της αγοράς του στοιχηματισμού σημείωσε αύξηση 23,35% σε σχέση με το 2022.

Σε αυτήν τη συνεχώς αναπτυσσόμενη αγορά, αναδεικνύεται πλέον επιτακτικά η διάσταση της διαταραχής της στοιχηματικής συμπεριφοράς, ή εξάρτησης από τυχερά παιχνίδια. Η διαταραχή στοιχηματισμού προσδιορίζεται από ένα μοτίβο επαναλαμβανόμενου στοιχηματισμού, που συνεχίζεται παρά τη δημιουργία πολλαπλών προβλημάτων σε διάφορους τομείς της ζωής ενός ατόμου. Πρόσφατη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας (Ιούλιος 2024) κατέδειξε ότι διεθνώς το 46,2% των ενηλίκων και το 17,9% των εφήβων είχαν στοιχηματίσει τους τελευταίους 12 μήνες. Μεταξύ των ενηλίκων, το 8,7%, ή περίπου 1 στους 10, χαρακτηρίζεται σε κίνδυνο και το 1,41% με προβληματική ενασχόληση με τον στοιχηματισμό.

Στην Ελλάδα, πάνω από 1 στους 2 έλληνες πολίτες (57,3%) δηλώνουν ότι έχουν παίξει κάποιο τυχερό παιχνίδι τους τελευταίους 12 μήνες (ΕΕΕΠ, 2023). Μεταξύ όσων παίζουν, μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2019 εκτίμησε επιπολασμό της προβληματικής ενασχόλησης 2,4%, ποσοστό που επιβεβαιώθηκε και από την τελευταία έκθεση πεπραγμένων της ΕΕΕΠ (2023).

Μεταξύ των προσδιοριστικών παραγόντων του κινδύνου διαταραχής εξάρτησης, ως κρίσιμος, πλέον, αναδεικνύεται διεθνώς το φύλο, καθώς καταρρίπτεται το στερεότυπο ότι παίζουν μόνο ή κυρίως οι άνδρες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο αριθμός των γυναικών που αναζητούν φρο­ντίδα για διαταραχές στοιχηματισμού υπερδιπλασιάστηκε μέσα σε 5 έτη, με περίπου 1 εκατομμύριο γυναίκες να τελούν σε κίνδυνο βλάβης από τον στοιχηματισμό. Πάνω δε από το 1/3 αυτών θα δίσταζαν να ζητήσουν βοήθεια λόγω του στίγματος. Μάλιστα, το στίγμα αυτό φαίνεται να αυξάνεται όσο αυξάνεται και η βαρύτητα της διαταραχής στοιχηματικής συμπεριφοράς, καθιστώντας δυσχερή την πρόσβαση σε φροντίδα σε εκείνες ακριβώς τις γυναίκες που τη χρειάζονται περισσότερο.

Επιπλέον, η αλληλεπίδραση της στοιχηματικής συμπεριφοράς και του χώρου εργασίας συνιστά αναδυόμενη περιοχή μελέτης και επιτήρησης, με τη φύση της εργασίας (π.χ., επαγγελματίες αθλητές, μάνατζερ, επαγγελματίες του χώρου του στοιχηματισμού και εργαζόμενοι σε χειρωνακτικές εργασίες, χωρίς σταθερότητα στο περιβάλλον) και τη μορφή της απασχόλησης (π.χ., βάρδιες) να επηρεάζουν την πιθανότητα ή να εντείνουν την προβληματική ενασχόληση με τον στοιχηματισμό. Τέλος, τόσο ο χώρος (επίγειο ή διαδικτυακό) όσο και ο τύπος του παιχνιδιού (π.χ., καζίνο ή φρουτάκια) έχουν σχετιστεί με την επικινδυνότητα ανάπτυξης προβληματικής ενασχόλησης με το τυχερό παιχνίδι.

Σύμφωνα με την κ. Γκόλνα, η διαχείριση της διαταραχής στοιχηματισμού προϋποθέτει μια ολιστική προσέγγιση δημόσιας υγείας, με ολοκλήρωση των υπηρεσιών γύρω από τον παίκτη. Η ασφάλεια στο παιχνίδι (μια εξέλιξη από την υπευθυνότητα, που εξέταζε την ατομική παικτική συμπεριφορά) αντικατοπτρίζει αυτήν ακριβώς την προσέγγιση δημόσιας υγείας. Τη μετάβαση, δηλαδή, στην αξιολόγηση του συνόλου των ατομικών, οικογενειακών και κοινωνικών συνθηκών για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος στο οποίο οι παίκτες θα μπορούν με έ­γκυρη, επαρκή και διαφανή ενημέρωση να επιλέγουν να ψυχαγωγηθούν χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο άλλες δραστηριότητές τους ή να προκαλούν βλάβη στον εαυτό τους ή σε άλλους.

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ) δρ Δημήτριος Ντζανάτος, κάνοντας μια σύντομη αναφορά στην έννοια του εθισμού ιστορικά για τη χώρα μας, αναφέρθηκε στα νέα δεδομένα και στις προοπτικές για ένα δυστοπικό μέλλον. Χαρακτηριστικά ανέφερε ότι «ο ελέφαντας στο δωμάτιο είναι τα παράνομα διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια».

ΤΟ ΠΑΡΟΝ