Έλενα Κουντουρά στο “Π”: Η κρυφή πληγή της παιδικής και νεανικής βίας

–Δεν είναι λύση τα κατασταλτικά μέτρα – Απαιτούνται ισχυρές εθνικές πολιτικές πρόληψης και στήριξης των νέων

Της
ΕΛΕΝΑΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑ
Ευρωβουλευτού ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ

Η βία των νέων, όπως και η ενδοοικογενειακή και η έμφυλη βία, είναι μια κρυφή πληγή σε κατακόρυφη έξαρση στην Ελλάδα. Τα κρούσματα νεανικής βίας έχουν γιγαντωθεί στις γειτονιές και στα σχολεία. Είναι καθημερινά πλέον τα περιστατικά εκφοβισμού, διαδικτυακού bullying, επιθέσεων και ξυλοδαρμών σοκαριστικής αγριότητας και εκδικητικότητας, όπως και οι καταγγελίες για βιασμούς και κακοποίηση με θύτες και θύματα ανηλίκους.

Τα ποσοστά εγκληματικότητας των ανηλίκων έχουν εκτοξευθεί. Μόνο το 2024 αυξήθηκαν κατά 46% οι υποθέσεις νεανικής παραβατικότητας και οι συλλήψεις ξεπέρασαν τις 9.000.

Οι αιτίες είναι βαθιά κοινωνικές. Τα παιδιά μεγαλώνουν σε συνθήκες οικονομικής εξαθλίωσης. Η Ελλάδα έχει από τα υψηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ποσοστά φτώχειας και παιδικής φτώχειας, με το βιοτικό επίπεδο να χειροτερεύει διαρκώς, με δυσλειτουργικές σχέσεις μέσα στην οικογένεια και με έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας. Τα παιδιά τραυματίζονται και κινδυνεύουν να αναπαράγουν τη βία είτε ως θύματα είτε ως θύτες.

Ο κοινωνικός αποκλεισμός και οι προκαταλήψεις κατά των παιδιών οικογενειών με χαμηλότερα εισοδήματα, μεταναστών, προσφύγων και μειονοτικών ομάδων έχουν αποτέλεσμα πολλά παιδιά να στοχοποιούνται, να βιώνουν βία ή να την ασκούν.

Υπάρχει ακόμη υπερέκθεση των νέων στη ρητορική μίσους στο διαδίκτυο, στη μουσική και στην κινηματογραφική βιομηχανία, με εικόνες και στίχους που προάγουν την επιθετικότητα και τη βία.

Η σκληρή πραγματικότητα της βίας των νέων επιβάλλει να την αντιμετωπίσουμε δραστικά και συλλογικά, ως κοινωνία, ως γονείς, ως εκπαιδευτικοί, ως εκπρόσωποι φορέων, ως υπεύθυνοι υπηρεσιών και ως διαμορφωτές πολιτικών.

Τα κατασταλτικά μέτρα, με τις ποινικές ευθύνες και τα πρόστιμα σε γονείς και παιδιά, που ανακοινώθηκαν στην Ελλάδα δεν είναι η λύση. Το κουμπί πανικού στα κινητά και η δημιουργία νέων υπηρεσιών, αντίστοιχων εκείνων της ενδοοικογενειακής βίας, στα αστυνομικά τμήματα κινούνται σε θετική κατεύθυνση, αλλά δεν επαρκούν.

Απαιτούνται πολυεπίπεδα μέτρα πέρα από τη νομική αντιμετώπιση.

Λείπει μια ολοκληρωμένη πολιτική, που θα επενδύει στην προστασία και στην πρόοδο του παιδιού σε εθνικό επίπεδο, σε σύνδεση με τις υπόλοιπες πολιτικές για το κοινωνικό κράτος και με λειτουργία μηχανισμών πρόληψης και μηδενικής ανοχής στη βία.

Χρειάζεται πολιτική ουσιαστικής στήριξης από το κράτος στην οικογένεια και στις πιο ευάλωτες ομάδες, για την κάλυψη στοιχειωδών αναγκών ζωής και καθημερινότητας αλλά και για τη δυνατότητα των γονέων να περνούν περισσότερο χρόνο με το παιδί.

Στο σχολικό περιβάλλον, προέχει να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της σιωπής και να ενισχυθεί η κουλτούρα της μη ανοχής απέναντι στο bullying, ώστε οι μαθητές να μη φοβούνται να μιλήσουν όταν οι ίδιοι ή οι συμμαθητές τους έχουν υποστεί εκφοβισμό. Προϋπόθεση είναι η καθιέρωση σαφών κανονισμών κατά του εκφοβισμού, συνδυαστικά με ειδικά προγράμματα και σχολικές συμβουλευτικές υπηρεσίες σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς.

Χρειάζονται ειδικά προγράμματα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, από το δημοτικό έως το πανεπιστήμιο, για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό στον συνάνθρωπο. Όπως, επίσης, δάσκαλοι και καθηγητές πρέπει να ενισχύσουν τον ρόλο τους ως παιδαγωγοί και συγχρόνως με ειδική κατάρτιση να μπορούν να εντοπίζουν τα σημάδια βίαιων συμπεριφορών και να διαχειρίζονται τα περιστατικά, σε συνεργασία με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς.

Προτεραιότητα είναι η ενίσχυση του ερασιτεχνικού αθλητισμού και της ενασχόλησης με δημιουργικές σχολικές δραστηριότητες. Η κυβέρνηση πρέπει να μεριμνήσει για να γεμίσουν τα γήπεδα με νέους, προκειμένου να εξοικειώνονται με την ευγενή άμιλλα και την ομαδικότητα και να διοχετεύουν θετικά την ενέργειά τους στην άθληση.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν αναπτυχθεί πολιτικές, χρηματοδοτικά προγράμματα και διακρατικές πρωτοβουλίες. Υπάρχει το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η Στρατηγική της ΕΕ για τη Νεολαία, δράσεις στη Στρατηγική της ΕΕ για την Ψηφιακή Εκπαίδευση, το Erasmus+ για διακρατικές πρωτοβουλίες συνεργασίας, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά του Σχολικού Εκφοβισμού EAN, το πρόγραμμα «Child Guarantee» και ερευνητικά προγράμματα για τη διαμόρφωση κατάλληλων πολιτικών.

Ωστόσο, η επιτυχία αυτών των προγραμμάτων εξαρτάται από την αποτελεσματική εφαρμογή τους σε εθνικό και τοπικό επίπεδο.

Σε αυτή την κατεύθυνση, ετοιμάζω παρεμβάσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην Κομισιόν για την προστασία του παιδιού, την αντιμετώπιση της βίας των νέων, ένα πιο ισχυρό πλαίσιο στο διαδίκτυο για την καταπολέμηση του bullying και της ρητορικής μίσους, και συνολικά για να πιέσουμε κράτη-μέλη, όπως η Ελλάδα, να δημιουργηθεί ένα πιο ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον για τις νέες και τους νέους.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ