Έρευνα και τοποθέτηση υποβρύχιων καλωδίων ηλεκτρικής διασύνδεσης και σωληναγωγών στην υφαλοκρηπίδα – Του Εμμ. Γούναρη

–Συνεχίζεται η παράνομη τακτική της Τουρκίας για την πόντιση καλωδίου μεταξύ Κρήτης και Κύπρου

Του
Δρος ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΟΥΝΑΡΗ
Εμπειρογνώμονος, Πρεσβευτού ε.τ.,
Διδάκτορος του Πανεπιστημίου του Βερολίνου (FU Berlin)

Σύμφωνα με το άρθρο 79 παρ. 1 της Σύμβασης Δικαίου Θαλάσσης των Ηνωμένων Εθνών στο Montego Bay της Τζαμάικας στις 10/12/1982 (UNCLOS), όλα τα κράτη έχουν το δικαίωμα να τοποθετούν υποβρύχια καλώδια και σωληναγωγούς στην υφαλοκρηπίδα τους.

Με την επιφύλαξη του δικαιώματος του παράκτιου κράτους να πραγματοποιεί, εντός λογικών πλαισίων, την έρευνα στην υφαλοκρηπίδα και την εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων και να μεριμνά για την πρόληψη της μείωσης και του ελέγχου της ρύπανσης από τους σωληναγωγούς, το παράκτιο κράτος δεν μπορεί να παρεμποδίζει την τοποθέτηση ή τη συντήρηση των εν λόγω καλωδίων ή σωληναγωγών. Η χάραξη της πορείας των σωληναγωγών που τοποθετούνται στην υφαλοκρηπίδα υπόκειται στη συγκατάθεση του παράκτιου κράτους.

Καμία διάταξη του παρόντος μέρους δεν θίγει το δικαίωμα του παράκτιου κράτους να θέτει όρους που εφαρμόζονται σε καλώδια και σωληναγωγούς που διασχίζουν το έδαφός του ή την αιγιαλίτιδα ζώνη του ούτε τη δικαιοδοσία του επί των καλωδίων και σωληναγωγών που τοποθετούνται ή χρησιμοποιούνται για την έρευνα της υφαλοκρηπίδος του ή την εγκατάσταση τεχνητών νησιών, εγκαταστάσεων ή κατασκευών που υπόκεινται στη δικαιοδοσία του.

Όταν τα κράτη τοποθετούν υποβρύχια καλώδια ή σωληναγωγούς, λαμβάνουν δεόντως υπόψη τους τα καλώδια και τους σωληναγωγούς που έχουν ήδη τοποθετηθεί. Τα κράτη φροντίζουν ειδικότερα να μην παρακωλύουν τη δυνατότητα επισκευής αυτών. Ομοίως, η Σύμβαση της Γενεύης του 1958 στο άρθρο 4 ορίζει για την υφαλοκρηπίδα ότι το παράκτιο κράτος δεν πρέπει να εμποδίζει την τοποθέτηση των καλωδίων και των σωληναγωγών στην υφαλοκρηπίδα, το δε δικαίωμά του να λάβει ορισμένα μέτρα για την εξερεύνηση των φυσικών πόρων αυτής παραμένει εν ισχύι. Άλλωστε η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ παραμένουν τμήματα της ανοιχτής θάλασσας.

Σύμφωνα με το άρθρο 77 παρ. 3, τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους στην υφαλοκρηπίδα δεν εξαρτώνται από πραγματική ή πλασματική κατοχή ή από οποιαδήποτε άλλη ρητή διακήρυξη, κάτι που συμβαίνει για την ΑΟΖ, όπου το παράκτιο κράτος οφείλει ρητά να προβεί στη διακήρυξη αυτής. Το παράκτιο κράτος στην υφαλοκρηπίδα του οποίου θα τοποθετηθούν καλώδια ηλεκτρικής διασύνδεσης ως και σωληναγωγοί, σύμφωνα με τα αναφερθέντα, ναι μεν δεν μπορεί να απαγορεύσει την τοποθέτηση αυτών, πλην όμως έχει κάθε δικαίωμα να λάβει γνώση της έρευνας και της τοποθέτησης αυτών στην υφαλοκρηπίδα του, προκειμένου να μην υπάρξει οποιαδήποτε διατάραξη των κυριαρχικών του δικαιωμάτων στην υφαλοκρηπίδα του και στην ΑΟΖ του.

Η τοποθέτηση των ανωτέρω υποβρυχίων καλωδίων επιτρέπεται πέραν της υφαλοκρηπίδος των 200 ν.μ. ή και πέραν των 350 ν.μ., όταν κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις η υφαλοκρηπίδα ενός παράκτιου κράτους φτάνει τα 350 ν.μ. από τις γραμμές βάσεως όπου μετράται η αιγιαλίτιδα ζώνη του. Καλό είναι το κράτος που διαθέτει τα υποβρύχια καλώδια να ειδοποιεί πριν από την έρευνα και την τοποθέτηση καλωδίων τη Διεθνή Αρχή της Τζαμάικας. Όσον αφορά την τοποθέτηση υποβρυχίων καλωδίων στην Ανταρκτική, η οποία είναι «no mans land», οφείλει να ειδοποιεί τη Γραμματεία της Ανταρκτικής, που έχει την έδρα της στο Μπουένος Άιρες και είναι αρμόδια για όλα τα θέματα που αφορούν την Ανταρκτική.

Όσον αφορά την τοποθέτηση καλωδίων και αγωγών στην Αρκτική θα πρέπει να ειδοποιείται το κράτος στη υφαλοκρηπίδα του οποίου θα τοποθετηθούν αυτά. Ως γνωστόν, η Αρκτική στο σύνολό της αποτελείται από αιγιαλίτιδες ζώνες και υφαλοκρηπίδες των κρατών της Αρκτικής, ενδεχομένως και των χωρών του Αρκτικού Συμβουλίου, που έχει έδρα στο Όσλο της Νορβηγίας. Σε περίπτωση ύπαρξης διεθνούς βυθού πέραν της υφαλοκρηπίδος των 200 ν.μ. ή, αναλόγως, των 350 ν.μ., καλό θα ήταν να γνωστοποιούνταν αυτό και στη Διεθνή Αρχή στο Κίνγκστον της Τζαμάικας.

Τον Αύγουστο του παρόντος έτους, η Τουρκία αντέδρασε όταν η Ελλάδα με ιταλικό ερευνητικό σκάφος προσπάθησε να συνδέσει με υποθαλάσσια καλώδια την Κρήτη με την Κύπρο, εντός της υφαλοκρηπίδος που έχουν ορίσει αμφότερα τα δύο αυτά κράτη με βάση τη μέση γραμμή, που τυγχάνει Αρχή του Διεθνούς Δικαίου σύμφωνα με το άρθρο 83 της Σύμβασης Δικαίου Θαλάσσης του 1982 και του άρθρου 38 του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Η οποία Τουρκία, εντελώς παράνομα, οριοθέτησε την ανύπαρκτη υφαλοκρηπίδα της με την υφαλοκρηπίδα της Λιβύης, αδιαφορώντας για την υφαλοκρηπίδα της Κρήτης και άλλων μικρών ελληνικών νήσων και νησίδων. Το άρθρο 83 παρ. 3 της Σύμβασης ΔΘ του 1982 αναφέρει ότι τα κράτη, σε περίπτωση διαφωνίας ως προς την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδος, με πνεύμα κατανόησης και συνεργασίας, πρέπει να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για τη σύναψη προσωρινών διευθετήσεων πρακτικού χαρακτήρος, για να μη θέτουν σε κίνδυνο ή να παρεμποδίζουν τη σύναψη μιας τελικής συμφωνίας. Η Ελλάδα με τον Νόμο Μανιάτη, ήδη έχει υιοθετήσει μονομερώς με βάση την μέση γραμμή για Λιβύη, Αίγυπτο και Κύπρο, τις προσωρινές αυτές διευθετήσεις, τις οποίες βέβαια δεν αναγνωρίζει η Τουρκία, καθώς δεν αναγνωρίζει, κατά παράνομο τρόπο, τη Σύμβαση ΔΘ του 1982, η οποία τυγχάνει πλέον Διεθνές Θετικό Δίκαιο (γραπτό και εθιμικό δίκαιο) ανεξάρτητα από το αν ένα κράτος έχει δεχθεί τη Σύμβαση του ΔΘ του 1982 ή όχι.

Το ιταλικό πλοίο σταμάτησε κάθε έρευνα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, με εξαίρεση ένα μικρό τμήμα της υφαλοκρηπίδος της Κρήτης, δείχνοντας έτσι ότι η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει το παράνομο μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης. Η Τουρκία κατά τη διάρκεια της παρουσίας του ιταλικού ερευνητικού έστειλε πέντε πολεμικά πλοία της στην άνωθεν ανοιχτή θάλασσα της Κάσου (ελληνικής υφαλοκρηπίδας) με σκοπό να εμποδίσει την έρευνα και την πόντιση του καλωδίου, καθώς ισχυρίζεται ότι τα νησιά του Αιγαίου δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και ότι τα νησιά στερούνται δικαιώματος υφαλοκρηπίδος και ΑΟΖ.

Επειδή η Τουρκία δεν πρόκειται ποτέ να αναγνωρίσει τα δικαιώματα των ελληνικών νησιών του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου να έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, η Ελλάδα πλέον θα πρέπει να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο στα 12 ν.μ. χωρίς να φοβάται το casus belli της Τουρκίας. Οποιοδήποτε, δε, τέτοιο νομοσχέδιο του υπουργείου Ενέργειας (βλέπε «ΕΣΤΙΑ», 24/90/224) για απαγόρευση τουριστικής χρήσεως βράχων, νησιών με έκταση μικρότερη των 300 στρεμμάτων, νησίδων που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 10 ν.μ. από τα θαλάσσια σύνορα, δικαιώνει τη θέση της Τουρκίας ότι τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου δεν δικαιούνται ούτε έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Αυτό βέβαια έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 121 παρ. 3 της Σύμβασης ΔΘ του 1982, το οποίο αναφέρει ότι «οι μη κατοικήσιμοι ή στερούμενοι ζωής βράχοι δεν έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη και υφαλοκρηπίδα», κάτι που δεν ισχύει, όμως, για νησιά και νησίδες που μπορούν να δημιουργήσουν οικονομική ζωή και ανάπτυξη.

Σε περίπτωση που το νομοσχέδιο του υπουργείου Ενέργειας έρθει για ψήφιση στη Βουλή ουδέποτε θα τύχει αποδοχής και μάλλον θα γίνει αιτία άλλων καταστάσεων. Ελπίζουμε ότι ο κ. Νίκος Δένδιας, νυν υπουργός Εθνικής Άμυνας και πρώην υπουργός Εξωτερικών, αλλά και η πλειοψηφία όλων των βουλευτών δεν θα δεχθούν την υπερψήφιση αυτού του σχεδίου νόμου, αρκετά επικίνδυνου για την Ελλάδα.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: energypress.gr