Φόβοι για άνοδο της τιμής του πετρελαίου μετά την κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή

October 7, 2024 στις κατηγορίες ΕΙΔΗΣΕΙΣ,ΤΟ ΘΕΜΑ,

Ο χειμώνας είναι προ των πυλών, τα κρύα πλησιάζουν και κρύος ιδρώτας έχει πιάσει τους καταναλωτές από τη σκέψη και μόνο ότι μπορεί η επέκταση του πολέμου στη Μέση Ανατολή να σημάνει και την άνοδο της τιμής του πετρελαίου, τώρα που είπαμε «δόξα τω Θεώ», επειδή έπεσε η τιμή του.

Ο φόβος αυτός φαίνεται ότι επιβεβαιώνεται, καθώς από την προηγούμενη Τρίτη, μετά την πυραυλική επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ, η τιμή του πετρελαίου δείχνει σημάδια ζωηρής ανάκαμψης.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η τιμή του αργού την Τετάρτη το πρωί, με το άνοιγμα των διεθνών χρηματαγορών της Ασίας, παρουσίασε άνοδο της τάξης του 3%, η οποία συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες.

Διεθνείς αναλυτές εκτιμούν ότι, αν η σύγκρουση δεν κλιμακωθεί, ο αντίκτυπος δεν θα είναι μεγάλος, όμως, αν η σύγκρουση κλιμακωθεί σε περιφερειακό πόλεμο, τότε τα πράγματα θα είναι πολύ δύσκολα, δεδομένου ότι μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά και σε πρωτόγνωρες καταστάσεις. Ο λόγος είναι ότι το Ιράν, πέρα από παραγωγός πετρελαίου, είναι και η χώρα που ελέγχει τα στενά του Ορμούζ, από τα οποία διακινείται το ένα τρίτο της παγκόσμιας κατανάλωσης φυσικού αερίου και το ένα έκτο της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου. Αν η διακίνηση περιοριστεί, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πόσο μπορεί να ανέβει η τιμή του μαύρου χρυσού και του φυσικού αερίου, και μάλιστα πολύ σύντομα.

Η ενδεχόμενη αυτή εξέλιξη είναι βέβαιο ότι δεν θα βρει την Ευρώπη απροετοίμαστη, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία. Η Ευρώπη έπαθε κι έμαθε. Πήρε μέτρα, άλλαξε ρότα, βρήκε λύση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άρχισε την απεξάρτηση από το πετρέλαιο.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη-μέλη μείωσαν συλλογικά κατά σχεδόν 20% την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά την προετοιμασία για τον περασμένο χειμώνα, με τη βιομηχανία να επιβραδύνει την παραγωγή και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να παίζουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο στην ηλεκτροπαραγωγή. Παρά ταύτα, η κατανάλωση αυξήθηκε στην πραγματικότητα τον Οκτώβριο για πρώτη φορά από την έναρξη του πολέμου, σε μια πρώτη ένδειξη ότι οι επιχειρήσεις προσπαθούν δειλά δειλά να αποκαταστήσουν τη χαμένη παραγωγικότητα.

Οι δεξαμενές αποθήκευσης της «Γηραιάς Ηπείρου» παραμένουν πλήρεις, όμως οι τιμές διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα – αν και θεαματικά χαμηλότερα σε σχέση με το καλοκαίρι του 2022. Αυτό πάντως σημαίνει ότι υπάρχουν μικρότερα περιθώρια απορρόφησης της όποιας διαταραχής, αφού οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου θα αυξηθούν κάθετα, αν συνεχιστούν οι πολεμικές επιχειρήσεις στη Γάζα και, ακόμη χειρότερα, αν εμπλακούν πιο ενεργά και άλλες χώρες, ιδιαίτερα οι ΗΠΑ και το Ιράν.

Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, η σημερινή κατάσταση συγκρίνεται με την εξέλιξη των τιμών του πετρελαίου που προέκυψε μετά τη δεκαετία του 1970, ενώ εξετάζονται τρία πιθανά σενάρια, ανάλογα με την τροπή που μπορεί να λάβουν οι συγκρούσεις:

1) Αν η ημερήσια παραγωγή μειωθεί κατά 0,5 – 2 εκατομμύρια βαρέλια, όπως έγινε με τον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη το 2011, η τιμή του αργού πετρελαίου θα κυμανθεί στα επίπεδα των 95 – 102 δολαρίων ανά βαρέλι.

2) Αν η παραγωγή πετρελαίου μειωθεί κατά 3 – 5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, όπως έγινε με τον πόλεμο στο Ιράκ το 2003, η τιμή θα φτάσει στα επίπεδα των 109 – 121 δολαρίων ανά βαρέλι.

3) Αν εμπλακούν πιο άμεσα στον πόλεμο και άλλες χώρες και η ημερήσια παραγωγή μειωθεί κατά 6 – 8 εκατομμύρια βαρέλια, όπως έγινε μετά την επιβολή του αραβικού εμπάργκο το 1973, η τιμή μπορεί να φτάσει στα 140 – 157 δολάρια το βαρέλι.

Εξάλλου, με βάση τα προγνωστικά της Bank of America, αν στον πόλεμο εμπλακεί το Ιράν, οι τιμές του πετρελαίου θα σκαρφαλώσουν στα 120 – 130 δολάρια το βαρέλι. Αν οι ποσότητες μειωθούν κατά 2 εκατομμύρια βαρέλια, η τιμή θα φτάσει στα 150 δολάρια το βαρέλι.

Μεγάλα προβλήματα μπορεί να προκύψουν και στις διεθνείς αγορές του φυσικού αερίου, αν το Ισραήλ σταματήσει την παραγωγή από το κοίτασμα «Ταμάρ», απ’ όπου, μέσω Αιγύπτου, γίνεται τροφοδοσία με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) προς την ευρωπαϊκή αγορά, και αν το Ιράν κλείσει τα στενά του Ορμούζ, από τα οποία διέρχονται τα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν το 25% – 30% της παγκόσμιας προσφοράς LNG.

Στη Σύνοδο της Σαουδικής Αραβίας, οικονομολόγοι της Wall Street ανέφεραν ότι η συνέχιση του πολέμου θα επιφέρει ισχυρό πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία και ότι θα επηρεαστούν αρνητικά ο τουρισμός, οι επενδύσεις και η ασφάλιση των μεταφορών, ενώ θα διογκωθούν οι προσφυγικές ροές.

Η μεγαλύτερη εμπλοκή των ΗΠΑ και του Ιράν θα δημιουργήσει νέα προβλήματα, σε παγκόσμια κλίμακα. Τα πετρελαϊκά σοκ των δεκαετιών 1970 και 1980 ήταν μία από τις κυριότερες αιτίες του παρατεταμένου στασιμοπληθωρισμού στις δυτικές χώρες. Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ αναγκάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 να αυξήσει τα επιτόκια μέχρι 20% και αυτό είχε ως αποτέλεσμα ύφεση και ανεργία. Η πραγματικότητα από τότε μέχρι σήμερα έχει αλλάξει σημαντικά.

Οι ΗΠΑ πλέον καλύπτουν τις ανάγκες τους από δικές τους εξορύξεις, με τη βοήθεια του σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως, και το Ηνωμένο Βασίλειο εξαρτώνται από τις εισαγωγές υδρογονανθράκων. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της σημερινής κατάστασης είναι η διόγκωση του δημοσίου χρέους πολλών χωρών και οι αυξήσεις των επιτοκίων μπορεί να οδηγήσουν σε νέο κύμα χρεοκοπιών.

Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η άνοδος των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα οδηγήσει σε αύξηση των εσόδων των χωρών που παράγουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο και δεν εμπλέκονται στον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, αλλά αυτό δεν συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις. Η αύξηση των τιμών των υδρογονανθράκων μπορεί να οδηγεί στη μείωση της ζήτησης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.

Το 2022, οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου οδήγησαν σε κλείσιμο ενεργοβόρων εργοστασίων, ιδιαίτερα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αρκετοί ατμοηλεκτρικοί σταθμοί (ΑΗΣ) μείωσαν την κατανάλωση φυσικού αερίου και αύξησαν την καύση άνθρακα και άλλων «βρώμικων» καυσίμων. Τα νοικοκυριά μείωσαν τις ποσότητες φυσικού αερίου για θέρμανση και στράφηκαν ακόμη και στην καύση ξύλων.