Η ώρα της κρίσης για τα ελληνοτουρκικά στη Νέα Υόρκη
–Επίθεση της Άγκυρας στον Νίκο Δένδια, με «απαγορευτικό» για επισκέψεις στο Καστελλόριζο
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Τη στιγμή που η Τουρκία επιτίθεται στον έλληνα υπουργό Άμυνας Νίκο Δένδια επειδή… τόλμησε να επισκεφθεί το Καστελλόριζο, και μάλιστα να μιλήσει για την ανάγκη εξοπλισμών της Ελλάδας προκειμένου να αντιμετωπισθεί η τουρκική απειλή και να προειδοποιήσει ότι το Καστελλόριζο είναι και θα παραμείνει αναπόσπαστο τμήμα της Δωδεκανήσου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης ετοιμάζονται για κρίσιμες συναντήσεις με τον τούρκο ηγέτη Ταγίπ Ερντογάν και τον Χακάν Φιντάν.
Η Τουρκία έχει διαμορφώσει την ατζέντα του ελληνοτουρκικού διαλόγου, εντάσσοντας σε αυτή όλη τις διεκδικήσεις της, ώστε η ελληνική πλευρά να είναι υποχρεωμένη να την αποδεχθεί υπό την απειλή της διατάραξης της διαδικασίας προσέγγισης και της επιστροφής στις εντάσεις… Εξάλλου η φιλοσοφία αυτή εκφράζεται συχνά από στελέχη της κυβέρνησης με το αφελές και επικίνδυνο ερώτημα «μα, θέλετε να έχουμε και πάλι εντάσεις ή να κάνουμε πόλεμο»;
Δυστυχώς, όμως, η προστασία της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας δεν μπορεί να μπαίνει στη ζυγαριά με τέτοια ερωτήματα. Το έχουμε επαναλάβει πολλές φορές τους τελευταίους μήνες: Η Διακήρυξη των Αθηνών, που αποτελεί κατά κάποιον τρόπο το θεσμικό πλαίσιο αυτής της προσέγγισης, είναι ετεροβαρής, καθώς δίνει στην Τουρκία τη δυνατότητα να υποστηρίζει ότι ο όρος που έχει αποδεχθεί η Ελλάδα είναι το πάγωμα της άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων της, ώστε να εξασφαλίζει τη διακοπή των υπερπτήσεων και των παραβιάσεων των τουρκικών μαχητικών.
Η Άγκυρα εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση εναντίον του ΥΕΘΑ Νίκου Δένδια για την επίσκεψή του στο Καστελλόριζο, θέλοντας να σπείρει δαιμόνια στο εσωτερικό της κυβέρνησης, καθώς και από τις διμερείς επαφές έχει αντιληφθεί ότι το κλίμα μεταξύ του υπουργείου Άμυνας και του Μεγάρου Μαξίμου αλλά και του υπουργείου Εξωτερικών είναι στο ναδίρ. Συγχρόνως, όμως, θέλουν να καλλιεργήσουν την αντίληψη ότι όποιος ομιλεί για την τουρκική επιθετικότητα και απειλή, για την ανάγκη θωράκισης της χώρας και απορρίπτει την κάθε υποχώρηση από τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, όπως προβλέπονται από το Δίκαιο της Θάλασσας, υπονομεύει την ελληνοτουρκική προσέγγιση. Η απάντηση από την Αθήνα δυστυχώς ήταν χλιαρή και περιορίστηκε στην απάντηση του κυβερνητικού εκπροσώπου σε ερώτηση η οποία τέθηκε από δημοσιογράφο.
Το προσεχές διάστημα η κυβέρνηση θα έχει την ευκαιρία να ακυρώσει, εφόσον το επιλέξει, αυτήν την τουρκική αντίληψη είτε με τη δρομολόγηση του σχεδιασμού των θαλάσσιων πάρκων (για τα οποία έβγαλε απαγορευτικό η Τουρκία, επικαλούμενη τις «γκρίζες ζώνες») είτε με τη συνέχιση των εργασιών για το ηλεκτρικό καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου, χωρίς βεβαίως να υποχρεωθεί το ιταλικό πλοίο να ζητήσει και πάλι την έκδοση αναγγελίας από τις Τουρκικές Αρχές για έρευνες που θα γίνουν στην ελληνική ΑΟΖ. Διαφορετικά, θα πρόκειται για σιωπηρή αποδοχή του βέτο της Τουρκίας στην άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας.
Στη Νέα Υόρκη μένει να αποδειχθεί εάν θα επιβεβαιωθεί η αισιοδοξία του Γιώργου Γεραπετρίτη, ο οποίος γνωρίζει φυσικά από πρώτο χέρι την προετοιμασία της συνάντησης, καθώς ο ίδιος έχει την εποπτεία, ενώ κάνει και τις εμπιστευτικές συναντήσεις με τον Χακάν Φιντάν, με τους δύο ηγέτες να δίνουν το σύνθημα για την έναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Και εάν ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εκμεταλλευόμενος την απουσία αντιπολίτευσης, θα αποδεχθεί την έναρξη ενός τέτοιου διαλόγου, στον οποίο η Τουρκία θα θέσει όλη τη διεκδικητική ατζέντα της.
Πάντως, το δεύτερο επιχείρημα για να αναδειχθεί η υποτιθέμενη καλή πρόθεση της Τουρκίας, η υποτιθέμενη συνεργασία στο Μεταναστευτικό, έχει καταρρεύσει μετά τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Frontex. Ενδεικτικό, επίσης, των διαθέσεων της Άγκυρας είναι το ότι συστηματικά πλέον προβάλλονται από τα επίσημα τουρκικά ΜΜΕ οι δήθεν παραβιάσεις των δικαιωμάτων της «τουρκικής μειονότητας» της Θράκης, ώστε να μη νομιμοποιείται πια κανένας τούρκος επίσημος να μη θέσει τέτοιο ζήτημα στην ελληνική πλευρά…
Η κυβέρνηση πάντως θα πρέπει να λάβει υπόψη της και τα νέα δεδομένα, που δημιουργούνται από τα ανοίγματα της Τουρκίας προς την Αίγυπτο και τη συνεχιζόμενη ισχυρή θέση και επιρροή της στη Λιβύη. Ο τούρκος υπουργός Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι η χώρα του είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στην πρόσκληση της Τρίπολης για έρευνες υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές της Λιβύης, ένα σχέδιο το οποίο θα φέρει τουρκικά ερευνητικά και γεωτρύπανα νοτίως της Κρήτης, όπου η Λιβύη αμφισβητεί την ελληνική υφαλοκρηπίδα, στηριζόμενη και στο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Όμως, με την ομαλοποίηση των σχέσεων Άγκυρας – Αιγύπτου υπάρχει ο κίνδυνος το Κάιρο να υποκύψει κάποια στιγμή στις δελεαστικές προτάσεις της Τουρκίας για μεταξύ τους οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, με τρόπο που θα εξαφανίζει την ελληνική υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η συνεργασία Άγκυρας – Καΐρου όμως έχει ως πεδίο εφαρμογής και τη Λιβύη, όπου ήδη εκφράζονται εκτιμήσεις ότι οι δύο χώρες, που έχουν ισχυρή παρουσία στη Λιβύη, μεσολαβούν ώστε να αρθεί το πολιτικό αδιέξοδο στη χώρα. Αυτό, όμως, θα οδηγήσει στην εδραίωση του ισχυρού ρόλου της Τουρκίας στη χώρα, δίνοντάς της τη δυνατότητα να διασώσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Πολλώ δε μάλλον όταν η Αθήνα έχει διακόψει εδώ και δύο τουλάχιστον χρόνια κάθε επαφή όχι μόνο με την κυβέρνηση της Τρίπολης αλλά και με τις δυνάμεις της Ανατολικής Λιβύης, οι οποίες στην κρίση του 2019 είχαν στηρίξει τις ελληνικές θέσεις.
Πάντως, αναμένεται με πολύ ενδιαφέρον και η διεξαγωγή της μεγάλης αεροπορικής άσκησης του ΝΑΤΟ «Ramstein Flag 2024», καθώς θα αποδειχθεί αν η Αθήνα, προκειμένου να μη χάσει αυτήν τη σημαντική άσκηση, υποχρεώθηκε σε παραχωρήσεις προς την Τουρκία, η οποία συστηματικά έβαζε βέτο στη διεξαγωγή νατοϊκών ασκήσεων που συμπεριλάμβαναν στον σχεδιασμό τους νησιά του Αιγαίου, με το επιχείρημα της αποστρατιωτικοποίησης, και δεν αναγνώριζε τα 10 ν.μ. του ελληνικού εναέριου χώρου, ούτε επίσης αποδέχεται να υποβάλει σχέδια πτήσης στις Ελληνικές Αρχές για τα τουρκικά αεροσκάφη που εισέρχονται στο FIR Αθηνών.
Από την εξίσωση της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν δεν μπορεί να εξαιρεθεί το Κυπριακό. Οι συναντήσεις που θα έχει ο Αντόνιο Γκουτιέρες με τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη και τον κατοχικό ηγέτη Ερσίν Τατάρ στη Νέα Υόρκη αυτήν την εβδομάδα θα γίνουν μέσα σε βαρύ κλίμα, το οποίο έχει δημιουργήσει η σκλήρυνση της τουρκικής στάσης αλλά και οι κινήσεις που γίνονται επί του πεδίου για τη δημιουργία τετελεσμένων στην «πράσινη γραμμή», τις οποίες κατήγγειλε με επιστολή στον ΟΗΕ η Κυπριακή Δημοκρατία.
Στην ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής δεν μπορεί να υπάρξει κάποια προσέγγιση όσον αφορά το Κυπριακό, καθώς οι ισχυρισμοί της Τουρκίας ότι η Κύπρος αποτελεί τη βάση για ενίσχυση του Ισραήλ και για επιχειρήσεις εναντίον των Παλαιστινίων και η εχθρική ρητορική για τις αμυντικές συμφωνίες της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις ΗΠΑ βαραίνουν ακόμη περισσότερο το κλίμα. Και εφόσον, βεβαίως, τεθεί θέμα από τον κ. Ερντογάν ότι οι κινήσεις της Κύπρου ως ανεξάρτητου κράτους δήθεν υπονομεύουν την ελληνοτουρκική προσέγγιση και την περιφερειακή ασφάλεια, όπως έχουν υπαινιχθεί οι Τούρκοι, η ελληνική απάντηση θα πρέπει να είναι ξεκάθαρη.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ