Η κρίση του κομματικού συστήματος στην ΕΕ – Του Ν. Στραβελάκη
–Σκέψεις με αφορμή την έκθεση Ντράγκι
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Η πολιτική επικαιρότητα δείχνει ότι η κρίση οξύνεται στην Ελλάδα τόσο στην Κεντροδεξιά όσο και στην Κεντροαριστερά. Η Κεντροαριστερά βρίσκεται στην περιδίνηση σκληρών εσωκομματικών αντιπαραθέσεων, με διακύβευμα το κατά πόσο τα τρία κόμματα που την απαρτίζουν (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά) θα συνεργαστούν εκλογικά. Ενώ στη Νέα Δημοκρατία, για πρώτη φορά μετά το 2019, υπάρχει ανοιχτή εκ των έσω κριτική στο κυβερνητικό έργο. Συγκεκριμένα, 11 (Καραμανλικοί) βουλευτές προχώρησαν σε ερώτηση-κριτική στον υπουργό Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη αναφορικά με τους χειρισμούς του στο θέμα των «κόκκινων» δανείων, και ιδιαίτερα της εξωδικαστικής τους διευθέτησης.
Βέβαια, δεν είναι μόνο η έξαρση των πλειστηριασμών και των διαταγών πληρωμής που στοιχειώνει την ελληνική κοινωνία. Η ακρίβεια, με αποκορύφωμα τις τρελές τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων και φυσικά των τροφίμων, οδηγεί σε απόγνωση τα νοικοκυριά, που είδαν το πραγματικό τους εισόδημα να μειώνεται και στα πρώτα τρίμηνα του 2024 (βλ. σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ). Η κυβέρνηση δεν μπορεί πλέον να κρύψει ότι η Ελλάδα έχει το ακριβότερο ηλεκτρικό ρεύμα και τα ακριβότερα τρόφιμα σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι, αντί να δει τι θα κάνει, προσπαθεί να μας πείσει ότι όλα οφείλονται σε στρεβλώσεις των αντίστοιχων ευρωπαϊκών αγορών. Αυτό ήταν, άλλωστε, και το περιεχόμενο της επιστολής του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πριν από μερικούς μήνες σχετικά με την ακρίβεια και την τιμολογιακή πολιτική των πολυεθνικών και πρόσφατα για τις στρεβλώσεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
Το τραγικό είναι ότι αρκετοί στην Αθήνα θεωρούν πως η έκθεση Ντράγκι επιβεβαιώνει τη θέση της κυβέρνησης, καθώς προκρίνει επενδύσεις στον τομέα της ψηφιοποίησης, που υποτίθεται ότι αποβλέπουν στην αντιμετώπιση των στρεβλώσεων. Κατ’ αρχάς, η έκθεση δεν κάνει κάποια ευθεία συσχέτιση ανάμεσα στις επενδύσεις ψηφιοποίησης και στις στρεβλώσεις των αγορών τροφίμων ή ενέργειας. Το κυριότερο, όμως, είναι ότι η ενέργεια, και ιδιαίτερα η πράσινη ενέργεια, είναι ένα μη εμπορεύσιμο αγαθό, αφού καταναλώνεται σε κάθε χώρα ξεχωριστά, ενώ το κόστος των τροφίμων στο ράφι επιβαρύνεται από ιδιαίτερα υψηλά ενοίκια, κόστος ενέργειας και μεταφορικό κόστος.
Κοντολογίς, πέρα από τα φαινόμενα αισχροκέρδειας, οι διαφορές στις τιμές ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης οφείλονται σε διαφορές στο κόστος παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων και όχι σε κάποια «στρέβλωση της αγοράς».
Η παραδοχή αυτή εξηγεί γιατί η κρίση του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι νομιζόταν αρχικά. Η κοινή αγορά δεν πρόκειται να φέρει εξίσωση ούτε των ίδιων αγαθών στις χώρες της Ευρωζώνης, αφού η παραγωγή και η διάθεσή τους περιλαμβάνει ένα σύνολο από κόστη μη εμπορεύσιμων αγαθών.
Τα αδιέξοδα φαίνονται στην ίδια την έκθεση Ντράγκι, που αυτό που έχει να προτείνει για την αποκατάσταση ικανοποιητικών ρυθμών μεγέθυνσης στην ΕΕ είναι οι στρατιωτικές δαπάνες. Θέλει να δικαιολογήσει συνολικές στρατιωτικές δαπάνες 500 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια, προσπαθώντας να τις εμφανίσει ως ασφαλή δίοδο για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας στην Ένωση. Προφανώς, όλα αυτά είναι φούμαρα, ενώ με την ψηφιοποίηση η έκθεση προσπαθεί να ντύσει με αναπτυξιακές προσδοκίες κρατικές δαπάνες που το μόνο που θα πετύχουν είναι να κάνουν τις εταιρείες παραγωγής οπλικών συστημάτων πλουσιότερες.
Οι κακές γλώσσες στις Βρυξέλλες λένε ότι τα ευρωομόλογα που προτείνει η έκθεση Ντράγκι έχουν ήδη πεταχτεί στον κάλαθο των αχρήστων από τους Γερμανούς. Το ίδιο ισχύει και για την προσπάθεια της έκθεσης να στρέψει τις επιδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σε επενδύσεις ψηφιοποίησης. Αυτό που θα μας μείνει τελικά είναι οι αμυντικές δαπάνες και οι επενδύσεις της πράσινης μετάβασης, με τα αμφίβολα αποτελέσματά τους.
Το πρόβλημα είναι ότι όλη αυτή η διαδικασία προοιωνίζεται νέες πολιτικές λιτότητας και δημοσιονομικής πειθαρχίας για τις ήδη ταλαιπωρημένες κοινωνίες των χωρών-μελών της ΕΕ, και ιδιαίτερα της Ελλάδας. Το τελευταίο εξηγεί και την κρίση των συστημικών κομμάτων από άκρη σε άκρη της Ένωσης.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ