Για ποιο λόγο η Τουρκία ανεβάζει τώρα τους τόνους; – Γράφει ο ΛΑΖΑΡΟΣ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ
Του
ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ*
Αντιστράτηγου ε.α.
Μια σειρά από ενέργειες της Άγκυρας το τελευταίο διάστημα στο πολιτικό αλλά και στο επιχειρησιακό πεδίο προκαλούν προβληματισμό στην Αθήνα. Πέραν των τουρκικών απειλών με αφορμή τα θαλάσσια πάρκα, το επεισόδιο στην Κάσο, τις δεσμεύσεις εκτεταμένων περιοχών στο Αιγαίο κ.ά., εντύπωση προκαλεί η ανακοίνωση ίδρυσης νέων στρατιωτικών σχηματισμών και διοικήσεων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο παράλληλα με τις τελευταίες προκλητικές και επιθετικές δηλώσεις του τούρκου Προέδρου, ενώ η Αθήνα προσπαθεί να κρατήσει ζωντανή τη Διακήρυξη Φιλίας.
Οι νέοι σχηματισμοί των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ), οι οποίοι ανακοινώθηκαν λίγο πριν από τη διαδικασία προαγωγών, όπως και οι διοικητές τους, είναι η 10η Κύρια Αεροπορική Βάση Αεριωθουμένων στο Ιντσιρλίκ (Άδανα, έναντι της Κύπρου), η 16η Κύρια Αεροπορική Βάση Αεριωθουμένων στο Ντάλαμαν (έναντι της Ρόδου), η 2η Ταξιαρχία Πεζοναυτών, η οποία, αν και αρχικά ανακοινώθηκε ότι θα έχει έδρα το Ακσάζ, θα εδρεύει στην Αλεξανδρέττα (έναντι της Κύπρου), το Αμφίβιο Σώμα Στρατού στην περιοχή Νάρα του Τσανάκαλε, στο οποίο θα υπαχθούν οι Ταξιαρχίες Πεζοναυτών (1η και 2η, αλλά και η 3η, η οποία αναμένεται να συγκροτηθεί) και τέλος η νέα Ταξιαρχία Καταδρομών Στρατοχωροφυλακής στο Χατάι (έναντι της Κύπρου).
Η ίδρυση αυτών των διοικήσεων δείχνει ότι η Τουρκία επιλέγει έναν επιθετικότερο προσανατολισμό στην εφαρμογή της στρατηγικής της, με στόχο κυρίως το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή την εφαρμογή του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας». Τουρκικές πηγές που πρόσκεινται στον Ερντογάν τόνισαν ότι οι νέες στρατιωτικές διοικήσεις έχουν άμεση σχέση με την Ελλάδα, την Κύπρο, τις ΗΠΑ αλλά και το Ισραήλ. Η Άγκυρα το τελευταίο διάστημα δηλώνει ανοιχτά ότι ενοχλείται από την αμερικανική παρουσία στην περιοχή, ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται και η τουρκική επιχειρησιακή διάταξη έναντι του Ισραήλ, μετά την ανταλλαγή απειλών μεταξύ Άγκυρας και Τελ Αβίβ, με αφορμή την τουρκική στήριξη στη Χαμάς.
Η συνέχιση του προγράμματος πρόσληψης μεγάλου αριθμού συμβασιούχων οπλιτών από τις ΤΕΔ αλλά και του εξοπλιστικού προγράμματος της Τουρκίας αποσκοπεί στην αύξηση κυρίως των αεροναυτικών στοιχείων, εστιάζοντας στις αποβατικές αλλά και στις αερομεταφερόμενες δυνατότητες για κατάληψη νησιωτικού εδάφους, καθώς και στην ταχεία μεταφορά μονάδων ειδικών δυνάμεων και σε μεγάλες αποστάσεις.
Η τουρκική πλευρά εκμεταλλεύεται και επικοινωνιακά το θέμα, με υπερπροβολή αυτών των νέων σχηματισμών, χωρίς, όμως, ουσιαστικό αντίκρισμα, αφού πολλοί από τους νέους σχηματισμούς δεν είναι έτοιμοι και θα απαιτηθεί μεγάλο χρονικό διάστημα για την ίδρυση αλλά και την επιχειρησιακή τους ετοιμότητα. Ως παράδειγμα αναφέρεται η ανακοίνωση της ίδρυσης της 16ης Κύριας Αεροπορικής Βάσης Αεριωθουμένων στο Ντάλαμαν (έναντι της Ρόδου), αφού η Τουρκία δεν διαθέτει νέα αεροσκάφη, αλλά γίνεται λόγος για αεροπορικά μέσα τα οποία θα αποκτηθούν στο μέλλον. Επίσης, επικοινωνιακό χαρακτήρα έχει και η ανακοίνωση ίδρυσης του νέου Αμφίβιου Σώματος Στρατού με διοικητή υποναύαρχο, καθώς στο Πολεμικό Ναυτικό υφίσταται η Διοίκηση Ομάδας Αμφίβιας Αποστολής με έδρα τη Φώκαια, με διοικητή επίσης υποναύαρχο, στην οποία ήδη υπάγονται η 1η και η 2η Ταξιαρχία Πεζοναυτών.
Με τις αλλαγές αυτές, η Άγκυρα επιθυμεί να ασκήσει πίεση στην Αθήνα για άμεσα και απτά αποτελέσματα στις σχετικές διαπραγματεύσεις αλλά και όσον αφορά την Κύπρο, εν όψει της νέας πρωτοβουλίας του ΟΗΕ για το Κυπριακό, καθώς και την ακύρωση κάθε σχεδίου από πλευράς Ελλάδας και Κύπρου για τη στρατιωτική αναβάθμιση της νήσου, καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα περιόριζε την ελευθερία των τουρκικών ελιγμών για αποκλειστική κυριαρχία στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Επιπρόσθετα, με την άσκηση πίεσης στην ελληνική πλευρά η τουρκική πλευρά επιδιώκει την ακύρωση κάθε προγράμματος ανανέωσης πολεμικού υλικού, ιδιαίτερα αμερικανικής προέλευσης, στα νησιά του Αιγαίου αλλά και την εξασφάλιση της επιχειρησιακής πρωτοβουλίας έναντι της Ελλάδας στην ευαίσθητη περιοχή του Νοτίου Αιγαίου, με ταυτόχρονη μείωση της στρατηγικής σημασίας της Κρήτης.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι η χρονική συγκυρία κατά την οποία η Τουρκία ανακοίνωσε τη νέα επιθετική διάταξη, ενώ η Αθήνα επιμένει στην τήρηση της Διακήρυξη Φιλίας. Η Άγκυρα ασκεί πίεση στην παρούσα χρονική συγκυρία, καθώς βλέπει ότι η Διακήρυξη Φιλίας δεν της διασφαλίζει, στον βαθμό και στον χρόνο που θα επιθυμούσε, την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου.
Επίσης, η τουρκική πλευρά ενοχλείται από κάποιες φωνές στην Ελλάδα οι οποίες δεν συμφωνούν με τις ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις και θεωρεί ότι με την επίδειξη ισχύος και την υπερπροβολή των δυνατοτήτων των ΤΕΔ θα πετύχει την απομόνωση των διαφωνούντων, ασκώντας παράλληλα και ψυχολογική πίεση, με σκοπό τη μείωση των αντανακλαστικών του ελληνικού λαού, ο οποίος στο δίλημμα «πόλεμος ή διαπραγματεύσεις-υποχώρηση» θα προτιμήσει την ηρεμία. Στο θέμα αυτό συμβάλλουν, άθελά τους, και όσοι στην Ελλάδα αναπαράγουν το δίλημμα αυτό με τον δημόσιο λόγο τους.
Η Τουρκία επιδιώκει να απαντήσει στην ανακοίνωση Ελλάδας και Κύπρου για ίδρυση ναυτικής βάσης στο Μαρί της Κύπρου, η οποία θα αποτελεί απειλή για την τουρκική αποκλειστική κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα επιδιώκει να κερδίσει έδαφος εν όψει των αμερικανικών εκλογών, ώστε η επόμενη ημέρα να βρει την τουρκική πλευρά σε πλεονεκτικότερη θέση, μιας και η αμερικανική πλευρά ασκεί πίεση για διαπραγματεύσεις και δρομολόγηση της επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Η τουρκική πλευρά οδηγείται σε επαναπροσανατολισμό της διάταξης των ΤΕΔ με γνώμονα και την ισραηλινή απειλή, έτσι όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά την 7η Οκτωβρίου 2023 και την ανοιχτή στήριξη της Χαμάς από την Άγκυρα.
Η Ελλάδα καλείται να επανεξετάσει τη στάση της και κυρίως την εμμονή της στην πεποίθηση ότι αποτελεί επιτυχία η πρόσκαιρη ηρεμία στο Αιγαίο, τηρώντας μονομερώς τη Διακήρυξη Φιλίας, ενώ η Άγκυρα προωθεί την αναθεωρητική της ατζέντα.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι Απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, Κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε Μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995 – 1999 και Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα, με παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού, την περίοδο 2013 – 2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου Αναλύσεων «Defense & Foreign Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο του 2022.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Υπουργείο Εθνικής Άμυνας Τουρκίας