Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η κρίση και οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές

–Ένα πολύ επικίνδυνο μείγμα

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Η ιμπεριαλιστική αντιπαράθεση ΗΠΑ – Ρωσίας στο έδαφος της Ουκρανίας μπαίνει σε μια νέα, πολύπλοκη και επικίνδυνη φάση.

Ο πόλεμος είναι από τους παραδοσιακότερους τρόπους αντιμετώπισης των καπιταλιστικών κρίσεων. Όσοι ασχολούμαστε με τα οικονομικά και ιδιαίτερα με την κλασική / μαρξιστική πολιτική οικονομία έχουμε δει την πτωτική τάση του αμερικανικού ποσοστού κέρδους να αναστρέφεται το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1960 λόγω του Πολέμου του Βιετνάμ. Όπως είχε γράψει κάποιος στις αρχές της κρίσης του 2008, «ο πόλεμος είναι μια ιδιαίτερη μορφή κοινωνικής κινητοποίησης, που αυξάνει την παραγωγή και την απασχόληση».

Η προεδρία Μπάιντεν θεώρησε ότι με την υπόθαλψη του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας είχε προκαλέσει τον ιδανικό πόλεμο. Στο οικονομικό πεδίο, ο πόλεμος προσέφερε κρατικά επιδοτούμενες πωλήσεις πολεμικού υλικού και σημαντικές πωλήσεις ορυκτών καυσίμων στην Ευρώπη, σε εξαιρετικές τιμές. Στο γεωστρατηγικό πεδίο, ο πόλεμος εξασφάλισε την πλήρη κυριαρχία των Αμερικανών στη «Γηραιά Ήπειρο». Και όλα αυτά χωρίς να εμπλακούν οι ΗΠΑ στρατιωτικά και να αντιμετωπίσουν ανθρώπινες απώλειες.

Υπάρχει, όμως, πρόβλημα στο πολεμικό – πολιτικό πεδίο. Οι Ρώσοι, μετά από αρκετά μπρος – πίσω, κατάφεραν να κυριαρχήσουν στις ρωσοκρατούμενες περιοχές της Ουκρανίας (Ντονμπάς, Χερσώνα, Λουγκάνσκ και Ζαπορίζια) και να περιορίσουν τους Ουκρανούς στο δυτικό τμήμα της χώρας. Από γεωστρατηγική σκοπιά, αυτό δεν σημαίνει τίποτα για τους Αμερικανούς, ιδιαίτερα όσο ο πόλεμος και τα οικονομικά του οφέλη συνεχίζονται.

Πολιτικά, όμως, το σχήμα αυτό δεν βγαίνει. Μια πιθανή στρατιωτική επικράτηση των Ρώσων θα σημάνει την αναβάθμιση της χώρας, τόσο γεωστρατηγικά όσο και οικονομικά, ενώ θα προσφέρει τεράστια ενίσχυση στο καθεστώς Πούτιν, που αντιμετώπιζε ουκ ολίγα προβλήματα στο εσωτερικό πριν από το ξέσπασμα της σύρραξης.

Αντίθετα, για τους Αμερικανούς η όλη εξέλιξη καταγράφεται ως ήττα, κάτι που έπαιξε ρόλο στην απόσυρση του Μπάιντεν από τις προεδρικές εκλογές και στην αντικατάστασή του από την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις. Οι περισσότεροι Αμερικανοί θεωρούν ότι τα 100 δισ. που έχει ξοδέψει το Αμερικανικό Δημόσιο για τον πόλεμο είναι πεταμένα λεφτά, κι ας έχουν καταλήξει τα περισσότερα στις τσέπες αμερικανικών εταιρειών, και κυρίως εταιρειών όπλων. Έτσι, δεν είναι λίγες οι φωνές στο Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ που ζητούν κλιμάκωση του πολέμου.
Στην κατεύθυνση αυτή, αρκετοί σε ΗΠΑ και Ευρώπη επιχειρούν να δημιουργήσουν κλίμα νίκης για τον Ζελένσκι με αφορμή την εισβολή ουκρανικών δυνάμεων σε βάθος 25 χιλιομέτρων εντός του ρωσικού εδάφους, στην περιοχή του Κουρσκ. Μια κίνηση που δεν έχει καμία στρατηγική σημασία, αλλά έγινε καθαρά για λόγους εντυπώσεων.

Επιπλέον, μπορεί ο πόλεμος να έχει καθυστερήσει την ύφεση στις ΗΠΑ, δεν συμβαίνει το ίδιο, όμως, και στην Ευρώπη. Η Γαλλία, η Γερμανία αλλά και η Ευρωζώνη στο σύνολό της βρίσκονται σε ύφεση. Την ίδια ώρα, ο λεγόμενος γαλλογερμανικός άξονας έχει εναποθέσει τις ελπίδες του για ανάκαμψη στις πωλήσεις πολεμικού υλικού, είτε προς την Ουκρανία είτε προς τις υπόλοιπες χώρες-μέλη της ΕΕ. Κοντολογίς, και στην Ευρώπη υπάρχουν φωνές που ζητούν από τους Αμερικανούς να κλιμακώσουν τον πόλεμο.

Οι φωνές των πολεμοκάπηλων και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι η μεγαλύτερη απειλή και για τους εμπόλεμους και για την ανθρωπότητα ολόκληρη. Χαρακτηριστικά, ένα άρθρο στο Project Syndicate (Άντερς Άσλουντ, 13/8/2024) καλεί την Κάμαλα Χάρις να αλλάξει γραμμή πλεύσης και, αντίθετα από τον Πρόεδρο Μπάιντεν, να ποντάρει στην ουκρανική νίκη. Τη ίδια ώρα, αρκετοί σε Παρίσι και Βόννη, έχοντας χάσει κάθε έννοια του μέτρου, ζητούν την εμπλοκή χερσαίων δυνάμεων χωρών-μελών της ΕΕ στο πλευρό των Ουκρανών. Είναι τουλάχιστον ύβρις γερμανικές χερσαίες δυνάμεις να αναπτυχθούν σε ουκρανικό έδαφος 83 χρόνια μετά την «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα».

Η γνώμη μου είναι ότι η όλη συζήτηση γύρω από τον ουκρανικό πόλεμο έχει σκοπό απλώς να συντηρήσει τις εχθροπραξίες για όσο περισσότερο χρόνο γίνεται. Πρέπει, όμως, να έχουμε στον νου μας ότι τα πράγματα μπορεί να ξεφύγουν. Είναι απαραίτητη η ενεργητική παρέμβαση των λαών απέναντι σε Ρώσους, Ουκρανούς και Αμερικανούς.

Οι γαλλικές βουλευτικές εκλογές είναι ένα τέτοιο παράδειγμα, αφού η επικράτηση της Αριστεράς σε αυτές έκοψε την όρεξη στον Μακρόν και στους ομοίους του. Η αποδυνάμωση των κυβερνήσεων σε ΗΠΑ και Ευρώπη είναι πλέον μονόδρομος για την ειρήνη και την ασφάλεια στον κόσμο.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: @EPA/ROMAN PILIPEY