1981 – 2024: 43 χρόνια τραγωδία και άρες, μάρες, κουκουνάρες – Του Ν. Στραβελάκη

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Οι αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών έγιναν ορατές διά γυμνού οφθαλμού τον Αύγουστο του 1981. Τότε, ο κρατικός μηχανισμός αιφνιδιάσθηκε απόλυτα από μια φωτιά που ξεκίνησε από την Πολιτεία και πέρασε λόγω των ισχυρών ανέμων στον Κοκκιναρά, στην Κηφισιά, στο Μαρούσι και στο Δάσος Συγγρού, καίγοντας δασικές εκτάσεις και σπίτια. Από εκείνη την τραγωδία στους περισσότερους ανθρώπους της ηλικίας μου (ήμουν τότε 15 ετών) έχει μείνει η εικόνα τού τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Ράλλη να κατηγορεί τις κουκουνάρες των πεύκων για τη μετάδοση της πυρκαγιάς.

Παρά τα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει, η στάση των κυβερνήσεων δεν έχει αλλάξει σημαντικά από εκείνη την Τρίτη 4 Αυγούστου 1981. Έχουμε ακούσει για τον «στρατηγό άνεμο», την «αυθαίρετη δόμηση», την «κλιματική κρίση», τους «εμπρηστές», «τις πολλές εστίες» και άλλα τέτοια. Περιέργως, από τη συζήτηση απουσιάζει συστηματικά ο εξοπλισμός και η στελέχωση του Πυροσβεστικού Σώματος. Κι αυτό παρότι σε μεγάλο μέρος της δεκαετίας του 1980 αλλά και από το 1995 μέχρι το 2005 η καλά στελεχωμένη τότε Πυροσβεστική Υπηρεσία κατέγραψε στο ενεργητικό της σημαντικές επιτυχίες στην αντιμετώπιση και στον περιορισμό των πυρκαγιών.

Βέβαια, την εποχή εκείνη η πυρόσβεση υποστηριζόταν από μια πολύ απλή νομοθετική διάταξη, που απαγόρευε συλλήβδην την αλλαγή χρήσης γαιών. Δηλαδή, ακόμα κι αν καιγόταν ολοσχερώς μια δασική έκταση, δεν θα μπορούσε να αλλάξει χρήση και να γίνει αστική, αγροτική, βοσκοτόπι ή οτιδήποτε άλλο.

Δυστυχώς, στα χρόνια που ακολούθησαν, και ιδιαίτερα στα χρόνια των Μνημονίων, αμφότερες οι παράμετροι άλλαξαν, με τραγικές συνέπειες. Στην τραγωδία στο Μάτι γίναμε μάρτυρες μιας Πυροσβεστικής που δεν μπορούσε όχι μόνο να αντιμετωπίσει τη φωτιά αλλά ούτε και να κατευθύνει τους πολίτες σε ασφαλείς εξόδους. Το αποτέλεσμα ήταν μια τραγωδία με 104 νεκρούς.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, όμως, διατήρησε την ηγεσία του Πυροσβεστικού Σώματος στη θέση της. Η πολιτική που ακολούθησε στη συνέχεια ήταν η αναβάθμιση ενός τηλεφωνικού κέντρου, του «112», με σκοπό να περιορίσει τις ανθρώπινες απώλειες από τις φωτιές, χωρίς να ασχολείται ιδιαίτερα με την αντιμετώπιση των πυρκαγιών αυτών καθαυτών. Η Πυροσβεστική συνέχισε να χάνει καθημερινά προσωπικό, να διαθέτει περιορισμένο και απαρχαιωμένο εξοπλισμό και να εναποθέτει τις ελπίδες της στη βοήθεια που θα στείλουν άλλες χώρες σε επίγεια και εναέρια πυροσβεστικά μέσα και προσωπικό. Φέτος, μάλιστα, δεν προχώρησε ούτε στην απασχόληση εποχικών πυροσβεστών πενταετούς σύμβασης και τους αντικατέστησε με 500 δασοκομάντος και εθελοντές. Με τη διαδικασία αυτή, πάνω από 3.500 οργανικές θέσεις πυροσβεστών παρέμειναν κενές.

Παράλληλα, προχώρησε στη σχεδόν πλήρη απελευθέρωση της αλλαγής χρήσης γαιών, ανοίγοντας την όρεξη σε εμπρηστές και οικοπεδοφάγους.

Τα αποτελέσματα είναι τραγικά. Από το 2020 οι πυρκαγιές έχουν εκτοξευθεί. Το καλοκαίρι του 2021 (3 Αυγούστου) είχαμε πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη, που επεκτάθηκε στο Τατόι και στους Θρακομακεδόνες. Στις 5 και 6 Αυγούστου είχαμε νέες πυρκαγιές στη Δροσοπηγή, στο Κρυονέρι, στην Ιπποκράτειο Πολιτεία, στα Άνω Λιόσια, στη Δροσιά και αλλού. Οι πυρκαγιές αυτές, όμως, δεν ήταν οι χειρότερες εκείνου του Αυγούστου. Από τις 3 Αυγούστου και μετά ανεξέλεγκτες πυρκαγιές ξέσπασαν σε διάφορες περιοχές της Εύβοιας. Έκαψαν 600.000 στρέμματα δάσους και σπίτια, αφού μαίνονταν μέχρι την Πέμπτη 12 Αυγούστου, ενώ στις 16 Αυγούστου είχαμε νέα φωτιά στα Βίλια Αττικής. Το χειρότερο είναι ότι 3 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις πυρκαγιές αυτές.

Η κυβέρνηση και οι υπηρεσίες πυρόσβεσης, όμως, δεν έμαθαν και πολλά από αυτή την τραγωδία. Έτσι, τον Ιούλιο του 2022 καινούργιες φωτιές ξέσπασαν στην Πεντέλη και στη Δαδιά (περιοχή Έβρου). Στην Πεντέλη η φωτιά έκαψε 24.000 στρέμματα και δεκάδες σπίτια, αλλά οι καταστροφές ήταν περιορισμένες διότι, απλούστατα, στην περιοχή επιχειρούσαν 120 πυροσβεστικά οχήματα και εκατοντάδες πυροσβέστες. Στη Δαδιά, όμως, η καταστροφή ήταν μεγάλη.

Η αφασία των Αρχών φάνηκε το 2023. Πυρκαγιές που μαίνονταν από τον Ιούλιο μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου αποτέφρωσαν 1,8 εκατομμύρια στρέμματα από τη Ρόδο μέχρι την Κέρκυρα και από την Κέρκυρα μέχρι τον Έβρο, ενώ κόστισαν τη ζωή σε 28 ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων 2 πιλότων πυροσβεστικού αεροπλάνου τύπου Canadair.

Έτσι, φτάνουμε στο 2024, με τις φωτιές να μαίνονται στη Βόρεια Ελλάδα, στη Θεσσαλία και στην Αττική. Στην Αττική, για την οποία έχουμε στοιχεία, η φωτιά έκαψε 700.000 στρέμματα δάσους και κατοικιών, ενώ ο αριθμός των ανθρώπινων απωλειών ποικίλλει.

Το εξοργιστικό είναι ότι η κυβέρνηση και ο φιλικός της Τύπος έχουν πέσει στη συνηθισμένη μανιέρα της επικοινωνιακής διαχείρισης. Στην αρχή τούς έφταιγαν τα «πολλαπλά μέτωπα», ενώ τώρα προσπαθούν να στρέψουν την προσοχή μας στις όποιες αδυναμίες της κριτικής του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ. Σύμπτωση επαναλαμβανόμενη, όμως, παύει να είναι σύμπτωση, κύριε Μητσοτάκη. Η διαχείριση της πυρόσβεσης και της προστασίας των δασών από την κυβέρνησή σας είναι, επιεικώς, τραγική. Από το γεγονός αυτό δεν μπορεί να σας διασώσει καμία επικοινωνιακή τακτική.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ