Μ. Κρανίδης στο “Π”: Κοινωνική κατοικία και κενά δημόσια ακίνητα: H μεγάλη πρόκληση και η αναγκαία μεταρρύθμιση
Του
ΜΑΝΟΥ ΚΡΑΝΙΔΗ*
Πολιτικού Μηχανικού ΕΜΠ, MSc,
CEO Τεχνική Εταιρεία – Υπηρεσίες Μηχανικών,
Διαχείριση Ακινήτων «Krama Property»
Σήμερα, η στέγη είναι ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά ζητήματα, όχι μόνο σε ελληνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ειδικά στην Ελλάδα, λόγω των υψηλών τιμών των ακινήτων, το πρόβλημα της στέγασης έχει ως κύρια λύση την αξιοποίηση των χιλιάδων κενών δημοσίων ακινήτων με τη μορφή της κοινωνικής κατοικίας. Δηλαδή, να εξασφαλιστεί σε όλους η πρόσβαση σε κατάλληλη, οικονομικά προσιτή και αξιοπρεπή κατοικία, με το συνολικό κόστος στέγασης να αντιστοιχεί σε ένα ανεκτό, λογικό ποσοστό του μηνιαίου εισοδήματος κάθε νοικοκυριού. Η προσιτή στέγη συνιστά θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και μια από τις βασικότερες ανάγκες του ανθρώπου μετά την τροφή.
Για πολλούς σήμερα η στέγη έχει γίνει «είδος πολυτελείας» λόγω της άκρατης ανόδου των τιμών αγοράς και μίσθωσης κατοικίας καλών προδιαγραφών, του κόστους λειτουργίας τους και της μικρής διαθεσιμότητάς τους, δηλαδή της έλλειψης προσφοράς. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, το κόστος στέγασης σε σχέση με το μέσο διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη, σε ποσοστό άνω του 60%. Την ίδια στιγμή, η ακίνητη περιουσία του Δημοσίου, σε όλες τις μορφές και τα επίπεδα, είναι ένας «κρυμμένος θησαυρός» χιλιάδων ακινήτων και απαιτείται να δημιουργηθεί, επιτέλους, ένας αποτελεσματικός, έντιμος μηχανισμός μαζικής αξιοποίησης, με προμετωπίδα την προσιτή κοινωνική κατοικία, που σήμερα στην Ελλάδα είναι στο μηδέν ή πολύ χαμηλά. Ας δούμε συνοπτικά τρεις κύριους τομείς στους οποίους πρέπει να εστιάσει άμεσα μια ολοκληρωμένη πολιτική στέγης από την Πολιτεία και την κυβέρνηση:
Α. Κοινωνική αντιπαροχή. Το στεγαστικό πρόγραμμα για νέους, πολύτεκνους και νέα ζευγάρια αξιοποιεί δεκάδες ώριμα ακίνητα των φορέων του υπουργείου Εργασίας (π.χ., ΔΥΠΑ) και εισάγει τον θεσμό της κοινωνικής αντιπαροχής. Είναι ένας σημαντικός θεσμός, ανύπαρκτος μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, που πρέπει να οργανωθεί ταχύτατα, σωστά και αποτελεσματικά, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των δημοσίων ακινήτων είναι αναξιοποίητη γη. Μπορεί να φανταστεί κανείς τις δυνατότητες αξιοποίησης των χιλιάδων ακινήτων όλων των δημοσίων φορέων που μένουν κενά επί χρόνια για τη στήριξη της κοινωνικής στέγης. Πρέπει να προετοιμαστούν άμεσα και να υλοποιηθούν προγράμματα παρόμοιας λογικής, κυρίως προσφοράς ακινήτων προς μίσθωση με ελάχιστο ενοίκιο ή αγοράς με επιδότηση δανείων. Για παράδειγμα, λείπει ένα συνεκτικό στεγαστικό πρόγραμμα για τη στήριξη της κύριας κατοικίας ευάλωτων οικογενειών (όπως οι τρίτεκνοι και οι πολύτεκνοι) ή για τη στήριξη της φοιτητικής στέγης, σε συνεργασία με τα δημόσια Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα.
Β. Αξιοποίηση των ακινήτων «αγνώστου ιδιοκτήτη», οι ιδιοκτήτες των οποίων δεν τα δήλωσαν εδώ και πάνω από 15 έτη στο Κτηματολόγιο. Στις περιοχές που έχει λήξει η προθεσμία προσφυγής ή ένστασης τα εν λόγω ακίνητα ξεπερνούν τα 30.000, ενώ στις υπόλοιπες περιοχές με Κτηματολόγιο σε λειτουργία ή υπό κτηματογράφηση εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 150.000. Η απλή μεταβίβασή τους στο Ελληνικό Δημόσιο ελλοχεύει, δυστυχώς, τον κίνδυνο πλήρους απαξίωσής τους. Εδώ εστιάζει η πρόταση της ΠΟΜΙΔΑ για την παραχώρηση της χρήσης των ακινήτων αυτών –αφού εξαντληθούν τα μέσα εύρεσης των ιδιοκτητών και αποσαφηνιστούν οι λόγοι μη δήλωσης– απευθείας στους Δήμους – ΟΤΑ ώστε να αξιοποιηθούν άμεσα, με δίκαιες, αντικειμενικές προδιαγραφές, σφιχτά χρονοδιαγράμματα και αποτελεσματικά στεγαστικά προγράμματα, προκειμένου να αναπτυχθεί άμεσα η πολύτιμη κοινωνική στέγη για ευάλωτους συμπολίτες μας (πολύτεκνους, χαμηλών εισοδημάτων κ.λπ.), ενεργά πολιτιστικά – κοινωνικά σωματεία κ.ά., με παραχώρησή τους με εξαιρετικά χαμηλά μισθώματα ή / και δωρεάν.
Γ. Αξιοποίηση του μεγάλου και ποικίλλου χαρτοφυλακίου της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ). Η Πολιτεία οφείλει να λειτουργήσει άμεσα και αποτελεσματικά, δημιουργώντας ένα ρεαλιστικό εθνικό πρόγραμμα άμεσης αξιοποίησής τους για την κάλυψη μαζικών στεγαστικών, αναπτυξιακών αναγκών και κοινωνικής κατοικίας. Ο ρόλος της ΕΤΑΔ είναι ισάξια κοινωνικός και αναπτυξιακός. Δηλαδή, οι δυνάμεις της πρέπει να στοχεύουν στη μαζική αξιοποίηση με κοινωνική απόδοση και υπεραξία για το Δημόσιο. Για παράδειγμα, σκοπός πρέπει να είναι η κάλυψη κοινωνικών αναγκών, όπως η οικονομική στέγαση, και όχι απλώς οι οικονομικές υπεραποδόσεις ή η αξιοποίηση 10 μεγάλων ακινήτων. Σήμερα δεν υπάρχει πολυτέλεια για ΚΕΝΑ ΑΚΙΝΗΤΑ, ειδικά ιδιοκτησίας Δημοσίου, που ανήκουν στην ουσία σε όλους τους πολίτες.
Αναμφίβολα, η κύρια κατοικία είναι πρώτιστης σημασίας για μια ευτυχισμένη ζωή και αποτελεί τη βάση για μια όμορφη καθημερινότητα. Το στεγαστικό πρόβλημα είναι ζήτημα επιβίωσης. Λύσεις υπάρχουν, αλλά δεν είναι εύκολες. Απαιτούν καινοτόμο και πρακτική σκέψη, ισχυρά κίνητρα και ολοκληρωμένη προσέγγιση. Το Δημόσιο πρέπει, επιτέλους, να γίνει παράδειγμα προς μίμηση και να αξιοποιήσει τη μεγάλη κενή ακίνητη περιουσία του για κοινωνική κατοικία ευάλωτων ομάδων. Η αναποτελεσματικότητα του παρελθόντος πρέπει να τελειώσει οριστικά. Είναι βασική ευθύνη της Πολιτείας και κάθε κυβέρνησης να αξιοποιεί τη δημόσια περιουσία, ειδικά για τη στήριξη της κοινωνικής στέγης των ευάλωτων ομάδων, που σήμερα είναι σε αδυναμία να εξασφαλίσουν βιώσιμη κύρια κατοικία. Είναι αναγκαίο και εφικτό και τα αρχικά βήματα έχουν ήδη γίνει. «Κανένα δημόσιο ακίνητο κενό» πρέπει να είναι η νέα φιλοσοφία για την κυβέρνηση. Κάθε χαμένη ημέρα πρέπει να αποτελεί έναν σοβαρό λόγο αϋπνίας για τους κυβερνώντες αλλά και για όλους μας, αφού είμαστε κατ’ ουσίαν συνιδιοκτήτες μιας μεγάλης δημόσιας ακίνητης περιουσίας, που σήμερα κάθεται απαξιωμένη. Είναι ένα μεγάλο στοίχημα για την Πολιτεία και κάθε διακυβέρνηση.
* Ο Μάνος Κρανίδης είναι Μέλος, Γραμματέας Ενημέρωσης Διοικητικού Συμβουλίου ΠΟΜΙΔΑ, Πρόεδρος Ένωσης Ιδιοκτητών Ακινήτων Βορειοανατολικών Προαστίων Αττικής, Δημοτικός Σύμβουλος Χαλανδρίου.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ