Ο Ερντογάν σε κατάσταση πανικού

–Άσχημα τα μηνύματα για την περιοχή

Του
ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ*
Αντιστράτηγου ε.α.

Μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 αλλά και την κατάσταση η οποία διαμορφώθηκε στην Τουρκία μετά την ήττα του κόμματος του Ερντογάν στις τοπικές εκλογές της 31ης Μαρτίου, παρατηρείται μια αναδιαμόρφωση της ιεράρχησης των εξωτερικών και εσωτερικών απειλών-προτεραιοτήτων από πλευράς τουρκικής κυβέρνησης, αποκαλύπτοντας ότι ο τούρκος Πρόεδρος αισθάνεται στριμωγμένος και «απειλούμενος» στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό πεδίο, κάτι που αποτελεί κακό προάγγελο για τις μελλοντικές εξελίξεις.

Εξετάζοντας την κατάσταση στο εξωτερικό μέτωπο, τούρκοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και αναλυτές έχουν εκφράσει πολλές φορές την ανησυχία τους για την ασφάλεια της χώρας, επικαλούμενοι την παρουσία αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων σε Ελλάδα και Κύπρο, ενώ η ανοιχτή στήριξη της Άγκυρας στην τρομοκρατική Χαμάς έφερε στο προσκήνιο την εκτόξευση απειλών μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Η Άγκυρα στη συνέχεια προχώρησε σε μια σειρά από κινήσεις οι οποίες αποκαλύπτουν τη νευρικότητα, τον προβληματισμό αλλά και τον φόβο του Ερντογάν για μια πιθανή ένταση-κρίση με το Ισραήλ, η οποία θα μπορούσε να έχει δυναμική πολεμικής αντιπαράθεσης.

Συγκεκριμένα, η Άγκυρα αποφάσισε την αναστολή της συμμετοχής της στη Συνθήκη για τις Συμβατικές Δυνάμεις στην Ευρώπη (CFE), με σκοπό την αποφυγή δηλώσεων των οπλικών συστημάτων και των θέσεων αυτών, ώστε να μην υπάρχει καθαρή εικόνα των στρατιωτικών στόχων εντός της τουρκικής επικράτειας.

Στη συνέχεια, το τουρκικό υπουργείο Εθνικής Άμυνας αναβάθμισε την 10η Αεροπορική Βάση Ανεφοδιασμού στο Ιντσιρλίκ (Άδανα), μετατρέποντάς τη σε 10η Κύρια Βάση Αεριωθούμενων. Δηλαδή, προχώρησε στην επιχειρησιακή αναβάθμιση της βάσης, με μόνιμη μεταστάθμευση δύο μοιρών αεροσκαφών F-16 από τη Μερζιφούντα (περιοχή Μαύρης Θάλασσας) στο Ιντσιρλίκ, το οποίο γειτνιάζει με την Ανατολική Μεσόγειο και τις περιοχές της Συρίας, του Λιβάνου και του Ισραήλ.

Ακολούθησε η απόφαση για αλλαγή του νόμου «Περί Επιστράτευσης και Κατάστασης Πολέμου», σύμφωνα με τον οποίο ο τούρκος Πρόεδρος θα έχει την αρμοδιότητα κήρυξης της Τουρκίας σε Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης, Επιστράτευσης και Πολέμου. Μια πολύ κρίσιμη απόφαση, αφού ο Πρόεδρος της Τουρκίας θα αποφασίζει ο ίδιος, και χωρίς ψήφισμα της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, ώστε να τίθενται άμεσα σε πολεμική κινητοποίηση οι κρατικές υπηρεσίες, οι ΤΕΔ και άλλοι φορείς ασφαλείας, για την αντιμετώπιση κάθε εξωτερικής απειλής αλλά και εσωτερικής αναταραχής.

Στη συνέχεια εκδόθηκε εντολή από το τουρκικό υπουργείο Εθνικής Άμυνας για την απαγόρευση χρήσης έξυπνων κινητών τηλεφώνων (smartphones) και τηλεφώνων με κάμερες στις ζώνες επιχειρήσεων, με σκοπό την αποφυγή αποκάλυψης επιχειρησιακών στοιχείων, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο εκμετάλλευσης από ξένες μυστικές υπηρεσίες για εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την κατάσταση στο Τουρκικό Στράτευμα.

Τέλος, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, σε συνέντευξή του σε τουρκικό κανάλι, αποκάλυψε τον φόβο που διακατέχει την Άγκυρα για πιθανή στρατιωτική παρουσία του Ισραήλ πλησίον της τουρκικής επικράτειας, με αφορμή τις απειλές εναντίον της Κύπρου από τον ηγέτη της Χεζμπολάχ του Λιβάνου, Νασράλα. Ο Φιντάν αποκάλυψε έμμεσα ότι η Τουρκία υποκίνησε τον ηγέτη της Χεζμπολάχ να στοχοποιήσει την Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς, όπως ανέφερε, χαρακτηριστικά, η Κύπρος έχει καταστεί επιχειρησιακή βάση αλλά και βάση ανεφοδιασμού του Ισραήλ. Μάλιστα, στην ίδια συνέντευξη, ο Φιντάν έστειλε μήνυμα προς την Ελλάδα για την αποφυγή απόφασης χρησιμοποίησης των ελληνικών νησιών από το Ισραήλ.

Στο εσωτερικό πεδίο φαίνεται ότι ο αντίπαλος του Ερντογάν είναι η οικονομία και η φτώχεια, η οποία βαθαίνει καθημερινά, με τις συνεχείς ανατιμήσεις, και αποτελεί πρώτο θέμα στον αντιπολιτευόμενο Τύπο. Σύμφωνα με την Τουρκική Στατιστική Υπηρεσία, το «όριο πείνας» στην Τουρκία έχει φτάσει τις 17.725 τουρκικές λίρες (539 δολάρια), ενώ οι συνταξιούχοι λαμβάνουν σύνταξη 10.000 τουρκικές λίρες (304 δολάρια), με αποτέλεσμα εκατομμύρια Τούρκοι να αναγκάζονται να ζουν με κατώτατο μισθό 17.000 τουρκικές λίρες (523 δολάρια), δηλαδή κάτω από το «όριο πείνας».

Αρνητικό μήνυμα προς τον Ερντογάν αποτέλεσε η ήττα του κόμματός του στις τοπικές εκλογές της 31ης Μαρτίου 2024. Η τουρκική κοινωνία έστειλε μήνυμα ότι δεν εγκρίνει την πολιτική του τούρκου Προέδρου για τη συνέχιση των δαπανηρών και φιλόδοξων σχεδίων του, ενώ ο λαός φτωχοποιείται και δίνει καθημερινό αγώνα επιβίωσης.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι το τελευταίο διάστημα, ο Ερντογάν αισθάνεται πιεσμένος και προχώρησε σε μια σειρά από αποφάσεις για να έχει το πάνω χέρι στην άμεση αντιμετώπιση των εξωτερικών και εσωτερικών απειλών, οι οποίες μπορεί να αποτελέσουν παράγοντα ανατροπής του καθεστώτος του.

Ο φόβος των ταραχών και της εσωτερικής αστάθειας από τον ακραίο ισλαμισμό και το ΡΚΚ, όπως αναφερόταν στα θεσμικά κείμενα της τελευταίας 20ετίας, έχει εκλείψει και ο σοβαρότερος παράγοντας μιας δυνητικής εσωτερικής ανατροπής μπορεί να προέλθει από τις φτωχοποιημένες μάζες και την πεινασμένη κοινωνία.

Επίσης, οι περιφερειακές εξελίξεις ανησυχούν και προβληματίζουν τον τούρκο Πρόεδρο, καθώς έχει ανοίξει μέτωπο και με το Ισραήλ, που δεν θα επιθυμούσε να το δει νικητή και ενισχυμένο μετά τον πόλεμο με τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ. Για τον λόγο αυτό, η Άγκυρα επιχειρεί να αποτρέψει κάθε περίπτωση στρατιωτικής συνεργασίας της Ελλάδας και της Κύπρου με το Ισραήλ, η οποία πιθανότατα θα έφερνε τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις πολύ κοντά στην τουρκική επικράτεια.

Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν πολύ αρνητική για τον Ερντογάν, ο οποίος θέλει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή και να είναι ο κυρίαρχος των εξελίξεων, καθώς θα έθετε σε δοκιμασία το σύστημα ασφάλειας της Τουρκίας. Αυτό θα αποτελούσε ένα εφιαλτικό σενάριο για την Τουρκία και θα ήταν προάγγελος αρνητικών εξελίξεων για όλη την περιοχή, αφού ένας στριμωγμένος Ερντογάν θα ήταν ικανός να προβεί ακόμη και σε εξαγωγή της κρίσης προκειμένου να διατηρήσει την εξουσία.

* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι Απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε Μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995 – 1999 και Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα, με παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού, την περίοδο 2013 – 2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου Αναλύσεων «Defense & Foreign Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο του 2022.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ