Ήττα της ΝΔ, ενίσχυση του αριστερού ευρωσκεπτικισμού και εκκωφαντική αποχή των μη προνομιούχων, τα μηνύματα των ευρωεκλογών
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Το πολιτικό και μιντιακό κατεστημένο λειτουργούν ως εάν να μην έγιναν ευρωεκλογές στη χώρα την περασμένη Κυριακή. Μετά από μια απέλπιδα προσπάθεια να υποστηρίξουν ότι οι ευρωεκλογές ήταν ένα ακόμη παράδειγμα συντηρητικής στροφής της ελληνικής κοινωνίας, όπως συνέβη στην υπόλοιπη Ευρώπη, το γύρισαν στο πολιτικό κουτσομπολιό.
Τα εσωκομματικά του ΠΑΣΟΚ δίνουν και παίρνουν, μαζί με πιθανούς «γάμους» και κινήσεις κορυφής στην Κεντροαριστερά, που άλλοτε περιλαμβάνουν τον ΣΥΡΙΖΑ, άλλοτε την ατυχήσασα Νέα Αριστερά και αρκετές φορές και τους δύο. Είμαι σίγουρος ότι σχετικά σενάρια θα δίνουν και θα παίρνουν ολόκληρο το καλοκαίρι, μαζί με εικασίες για «απόδραση» του κ. Μητσοτάκη στην ευρωπαϊκή γραφειοκρατία.
Κατά τη γνώμη μου, το μήνυμα των ευρωεκλογών είναι πολύ πιο ηχηρό και σημαντικό από τα όποια σενάρια, ακόμα και αν κάποια από αυτά αποδειχθούν αληθινά. Κατ’ αρχάς, τα περί συντηρητικής στροφής και Ακροδεξιάς δεν ισχύουν στην Ελλάδα. Στις δεύτερες εθνικές εκλογές, του Ιουνίου του 2023, η ΝΔ και η Ακροδεξιά συγκέντρωσαν από κοινού το 53% του εκλογικού σώματος για πρώτη φορά μετά το 1977. Αντίθετα, στις ευρωεκλογές του Ιουνίου του 2024 το 53% έγινε περίπου 48% (ΝΔ 28,3% + Ελλ. Λύση 9,3% + Νίκη 4,4% + Λατινοπούλου 3,04% + Λοιπά 3%). Την ίδια ώρα, η Αριστερά αθροιστικά πήρε περισσότερες ψήφους από τη Δεξιά, όπως συμβαίνει συνεχώς και αδιαλείπτως από το 1981, με εξαίρεση το 2023.
Αλλά και το σενάριο της ενίσχυσης της Ακροδεξιάς, που συγκλονίζει την Ευρώπη, δεν επαληθεύθηκε στην Ελλάδα. Το 19% που συγκέντρωσε αθροιστικά η Ακροδεξιά είναι μεν κατά 6% υψηλότερο από το ποσοστό του Ιουνίου του 2023, όμως οφείλεται εξολοκλήρου στην πτώση της συμμετοχής και όχι στην ενεργητική στροφή μέρους του εκλογικού σώματος στην Ακροδεξιά.
Η αποχή είναι και το σημαντικότερο δεδομένο του εκλογικού αποτελέσματος. Συνολικά ψήφισαν 2 εκατ. άνθρωποι λιγότεροι από ό,τι έναν χρόνο νωρίτερα (Ιούνιος 2023) και 1,2 εκατ. λιγότεροι από τις ευρωεκλογές του 2019. Κοντολογίς, το 41% συμμετοχή είναι ένδειξη συνολικής κρίσης του κομματικού συστήματος. Στις εκλογές του Ιουνίου του 2023 η πολιτική κρίση περιορίσθηκε στην Αριστερά και ειδικότερα στον ΣΥΡΙΖΑ. Στις ευρωεκλογές του 2024 η κρίση είναι γεγονός για το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του.
Είναι σαφές ότι τα φτωχά και μη προνομιούχα στρώματα φαίνεται να έχουν γυρίσει την πλάτη τόσο στη ΝΔ όσο και στο ΠΑΣΟΚ και στον ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά και οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις της Αριστεράς, παρά τη σημαντική ενίσχυση του ΚΚΕ, τουλάχιστον σε επίπεδο ποσοστών, δεν έδειξαν να κερδίζουν την εμπιστοσύνη της πλατιάς πλειοψηφίας αυτού του κόσμου που επέλεξε την αποχή.
Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτά τα κοινωνικά στρώματα δεν στράφηκαν στην Ακροδεξιά, όπως έγινε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Θεωρώ ότι αυτό είναι αποτέλεσμα του αριστερού ευρωσκεπτικισμού που υπάρχει στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1960. Το γεγονός ότι αριστερές δυνάμεις, προεξάρχοντος του ΚΚΕ, είχαν από την αρχή αρνητική θέση απέναντι στην ΕΕ έκανε την Αριστερά τη βασική δύναμη αμφισβήτησης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Έτσι, η αμφισβήτηση είχε ως βάση τις ανάγκες των φτωχών λαϊκών στρωμάτων και όχι τον ρατσισμό και την ξενοφοβία που χαρακτηρίζει τη Δεξιά και την Ακροδεξιά. Παράλληλα, η απόλυτη ταύτιση των καθεστωτικών δυνάμεων με το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης τους έχει χρεώσει το χάσμα ανάμεσα στην Ελλάδα και στον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε επίπεδο μισθών και κατά κεφαλήν εισοδήματος γενικότερα.
Βέβαια, αυτού του είδους η αποστασιοποίηση από το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να αφήνει την πραγματική Αριστερά ικανοποιημένη. Πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη ενός κόσμου που μέχρι σήμερα ήταν εγκλωβισμένος σε λογικές τού «το μη χείρον βέλτιστον». Ο κόσμος αυτός δεν μπορεί να κερδηθεί παρά μόνο αν ανέβει η αυτοπεποίθησή του, και αυτό θα συμβεί κυρίως μέσα από μαζικούς αγώνες για την αναδιανομή του εισοδήματος και του πλούτου σε όφελος των πολλών. Σε κάθε περίπτωση, η τιμωρία της ΝΔ και των υπόλοιπων καθεστωτικών κομμάτων στην ευρωκάλπη είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ