Τουρκία: Αλλαγή στρατηγικής και αναδιάταξη της Πολεμικής Αεροπορίας

Του
ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ*
Αντιστράτηγου ε.α.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εθνικής Άμυνας, η 10η Αεροπορική Βάση Τάνκερ του Ιντσιρλίκ (Άδανα) μετονομάσθηκε σε 10η Κύρια Βάση Μαχητικών Αεροσκαφών, κάτι που συνεπάγεται και την αναβάθμισή της. Αυτή η μετατροπή της ονομασίας και η αναβάθμιση της βάσης εμπεριέχει στοιχεία ουσιαστικών αλλαγών όχι μόνο για την Τουρκική Πολεμική Αεροπορία αλλά και για την τουρκική στρατηγική, καθώς σημαίνει αλλαγή στην ιεράρχηση των απειλών.

Η τροποποίηση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για τον νέο προσανατολισμό της αμυντικής πολιτικής και του στρατιωτικού δόγματος στην Τουρκία, καθώς αποτελεί κρίκο μιας αλυσίδας αποφάσεων οι οποίες έχουν ληφθεί στο πλαίσιο της μετεξέλιξης των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων υπό το πρίσμα των γεωπολιτικών εξελίξεων. Η αποχώρηση της Τουρκίας από τη Συνθήκη Συμβατικών Δυνάμεων (CFE), θέμα στο οποίο αναφερθήκαμε σε προηγούμενη ανάλυση, αποτελεί απόφαση η οποία εντάσσεται στο ίδιο πλαίσιο επαναπροσδιορισμού της τουρκικής στρατηγικής.

Στην Τουρκική Πολεμική Αεροπορία υπάγονται οι Κύριες Αεροπορικές Βάσεις Μαχητικών Αεροσκαφών σε Εσκισεχίρ, Μπαλίκεσιρ, Μπαντίρμα, Μερζιφούντα, Ικόνιο, Μαλάτεια (Ερχάτς) και Ντιγιάρμπακιρ. Επίσης, στο Τσίγλι (Σμύρνη) εδρεύει η Κύρια Βάση Μαχητικών Αεροσκαφών με εκπαιδευτική αποστολή. Δηλαδή, υπάρχει μια γεωγραφική κατανομή των βάσεων, η οποία εξυπηρετεί την τουρκική στρατηγική με βάση τις προκλήσεις και τις ανάγκες της άμυνας.

Στην τουρκική αεροπορική βάση στο Ιντσιρλίκ εδρεύει η μοίρα των αεροσκαφών αεροπορικού ανεφοδιασμού KC-135, ενώ πλησίον αυτής βρίσκεται και η αμερικανική βάση με τα πυρηνικά όπλα, στοιχείο το οποίο η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει πολλές φορές ως εκβιαστικό χαρτί εναντίον των ΗΠΑ.

Η κατασκευή της βάσης άρχισε από τους Αμερικανούς το 1951, δηλαδή έναν χρόνο πριν από την ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, και παραδόθηκε σε χρήση το 1954. Η θέση της έχει μεγάλη στρατηγική σημασία, καθώς βρίσκεται σε απόσταση 56 χιλιομέτρων από τη Μεσόγειο, πλησίον της Συρίας και των ανεφοδιαστικών – ενεργειακών οδών από τη Μεσόγειο και το Σουέζ προς την Ευρώπη αλλά και από Ιράκ και Συρία προς τη Μεσόγειο – Ευρώπη. Η αναβάθμιση της βάσης εξυπηρετεί παράλληλα και την υποστήριξη των τουρκικών συμφερόντων στη Λιβύη αλλά και στις άμεσου τουρκικού ενδιαφέροντος περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Αφρικανικής Χερσονήσου.

Αναβάθμιση της βάσης
Σε εφαρμογή του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», αμέσως μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016 μετακινήθηκε και εγκαταστάθηκε στο Ιντσιρλίκ μία μοίρα F-16 από την αεροπορική βάση της Μερζιφούντας, η οποία είχε προσανατολισμό προς τη Μαύρη Θάλασσα. Ήδη έχει γίνει γνωστό ότι άλλη μία μοίρα με αεροσκάφη F-16 μετακινείται στην ίδια βάση, όπου αναμένεται και η εγκατάσταση μέρους των υπό προμήθεια/εκσυγχρονισμό νέων αεροσκαφών F-16 Viper.

Τελευταία παρατηρείται, επίσης, μετακίνηση και στοιχείων της αεροπορικής εκπαίδευσης προς το Ιντσιρλίκ και η βάση αυτή αναβαθμίζεται πλέον και από πλευράς παροχής εκπαίδευσης, καθώς θα λειτουργεί η Διοίκηση Μοίρας Εξομοιωτή και Ακαδημαϊκής Εκπαίδευσης, με χρήση εξομοιωτή κατασκευασμένου από την τουρκική Havelsan. Από την αεροπορική βάση διέρχεται δίκτυο του Εθνικού Συστήματος Επικοινωνιών των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (TAFICS). Πλέον θα γίνεται εκμετάλλευση του δικτύου αυτού για λόγους εκπαίδευσης των πιλότων, αφού θα υπάρχει η δυνατότητα ταυτόχρονης συνδεσιμότητας 23 πιλότων κατά τη διάρκεια αποστολής σε διαφορετικές περιοχές. Μέχρι στιγμής, το βάρος της αεροπορικής εκπαίδευσης το είχαν κυρίως οι αεροπορικές μοίρες του Αιγαίου.

Γιατί τώρα η αλλαγή;
Οι προαναφερόμενες αλλαγές αναβάθμισης του επιχειρησιακού ρόλου της βάσης την τελευταία πενταετία είχαν σχέση με την αύξηση του τουρκικού ενδιαφέροντος για τις νότιες θαλάσσιες περιοχές, μετά την αύξηση της ενεργειακής – γεωπολιτικής αξίας της Ανατολικής Μεσογείου.

Ο λόγος, όμως, που ανακοινώθηκε η αλλαγή της ονομασίας σε 10η Κύρια Αεροπορική Βάση και η επιχειρησιακή αναβάθμιση αυτής την παρούσα χρονική στιγμή σχετίζεται κυρίως με τον ορισμό του Ισραήλ ως Νο1 απειλής για την Τουρκία, στοιχείο το οποίο θα ενταχθεί στο υπό σύνταξη νέο Έγγραφο Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας της Τουρκίας (γνωστό και ως Ερυθρά Βίβλος) αλλά και σε όλα τα εξαρτώμενα από αυτό θεσμικά κείμενα διαμόρφωσης της στρατιωτικής στρατηγικής της Τουρκίας.

Με τις προκλήσεις που αφορούν την αντιμετώπιση του ΡΚΚ αλλά και την κατοχή των εδαφών της Συρίας και του Ιράκ από τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις, θα ήταν αναμενόμενο να υπάρξει ενίσχυση των αεροπορικών βάσεων της Μαλάτειας και του Ντιγιάρμπακιρ. Ειδικότερα την παρούσα χρονική στιγμή, όπου είναι σε εξέλιξη οι πολιτικές και επιχειρησιακές προπαρασκευές για νέα, μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση στο Ιράκ, την οποία θα ακολουθήσει και η δημιουργία μόνιμων στρατιωτικών βάσεων-φυλακίων εντός της ιρακινής επικράτειας.

Αντί αυτού, η τουρκική ηγεσία προχωρά σε αναβάθμιση της αεροπορικής βάσης του Ιντσιρλίκ, μετά την ανταλλαγή απειλητικών μηνυμάτων με το Τελ Αβίβ, με αφορμή την ανοιχτή υποστήριξη στην τρομοκρατική οργάνωση της Χαμάς. Η τουρκική πλευρά θεωρεί ότι πρέπει να διαθέτει ισχυρό αεροπορικό οπλοστάσιο προσανατολισμένο προς την ισραηλινή επικράτεια, μιας και το πυραυλικό – βαλλιστικό της πρόγραμμα δεν είναι ακόμη έτοιμο για στοχοποίηση και προσβολή στόχων εντός του Ισραήλ. Αυτό καθίσταται, πλέον, εφικτό μόνο με τη χρήση μαχητικών αεροσκαφών, τα οποία δύναται να υποστηριχθούν από τα αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού KC-135, τα οποία εδρεύουν ήδη στο Ιντσιρλίκ.

Από την άλλη πλευρά, η τουρκική στρατιωτική ηγεσία έναντι πιθανού ισραηλινού πλήγματος με στόχο τη βάση αυτή υπολογίζει και ως μια έμμεση αποτρεπτική ασπίδα προστασίας την ύπαρξη των αμερικανικών πυρηνικών, τα οποία βρίσκονται εντός της βάσης.

Παρατηρούμε λοιπόν ότι, ενώ η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία τα τελευταία χρόνια είχε εστιάσει τον προσανατολισμό της στο Αιγαίο, οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και κυρίως στο Ισραήλ αναγκάζουν την Τουρκία σε επαναπροσανατολισμό της αεροπορικής ισχύος και προς τον Νότο. Δηλαδή, πλέον, η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία, ενώ θα διατηρεί όλα εκείνα τα επιχειρησιακά στοιχεία προς το Αιγαίο, στρέφει το ενδιαφέρον της και προς τον Νότο, λόγω των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο και κυρίως στο Ισραήλ, διευρύνοντας έτσι το μέτωπο αντιμετώπισης ξένων απειλών.

* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι Απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, Κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε Μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995 – 1999 και Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα, με παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού, την περίοδο 2013 – 2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου Αναλύσεων «Defense & Foreign Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο του 2022.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ