“Το κάψιμο του Ιούδα”: Το ξεχασμένο έθιμο της Μεγάλης Παρασκευής

April 23, 2024 στις κατηγορίες ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ,ΑΠΟΨΕΙΣ,ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ,

Ένα καθαρά πασχαλινό έθιμο, όπως τα κόκκινα αυγά και τα τσουρέκια, ατόνησε με το πέρασμα του χρόνου στις μεγάλες πόλεις, αλλά έμεινε ζωντανό σαν ανάμνηση στα έθιμα που ποικίλουν στις πασχαλινές εκδηλώσεις ενός μακρινού χωριού. Και το ξεχασμένο έθιμο ήταν το κάψιμο του Ιούδα.

Σύμφωνα με την κρατούσα στην πατρίδα μας ηθική, το μεγαλύτερο ανθρώπινο αμάρτημα, που δεν είχε κανένα έλεος και καμιά συγχώρεση, ήταν η προδοσία. Και ως εκ τούτου, ο Ιούδας, που πρόδωσε αντί του ευτελούς ποσού των τριάκοντα αργυρίων τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, παραδίδοντάς τον στον ανελέητο όχλο για να τον σταυρώσει, όφειλε να τιμωρηθεί παραδειγματικώς. Και η πλέον κατάλληλη τιμωρία για τον προδότη κρίθηκε το κάψιμο.

Έτσι, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, μετά τη περιφορά του Επιταφίου, ακολουθούσε σε δημόσια τελετή το κάψιμο ομοιώματος του προδότη. Όταν και το τελευταίο τεμάχιό του είχε γίνει στάχτη, η θεά Νέμεσις (και αυτή Ελληνίδα) «έκλεινε το μάτι στους μπουρλοτιέρηδες», ως επιβράβευση του άθλου τους. Κι όλοι πήγαιναν σπίτι τους να κοιμηθούνε ευτυχείς.

Την εποχή εκείνη, ύστερα από 400 χρόνια σκλαβιάς, η Ελλάδα απελευθερώνεται και αποκτά κρατική υπόσταση. Η μακρά δουλεία και η πρόσφατη απελευθέρωση ανοίγει την όρεξη μερικών φαταούληδων για εύκολο κονόμι. Διαπρεπής φαγάνα στο είδος είναι ο γνωστός και μη εξαιρετέος, έγκριτος Ισραηλίτης Δαυίδ Πατσίφικο, που καταφθάνει στην Ελλάδα με σκοπό να τα κονομήσει από τα βλαχαδερά, τους Έλληνες. Ο κ. Πατσίφικο είναι χωρίς υπηκοότητα, χωρίς επάγγελμα, χωρίς καλές συστάσεις.

Διαθέτει όμως θράσος απροσμάχητο. Και έτσι διορίζεται πρόξενος της Αγγλίας στην Ελλάδα.

Εγκαθίσταται σε ένα αξιοπρεπές σπίτι στου Ψυρρή, που τότε ήτανε πολύ της μόδας, όπου χάρις στον βρετανικό προξενικό τίτλο περνάει ζωή και κότα, που λένε. Ζωή αξιομακάριστη. Και έρχεται άνοιξη και μαζί με αυτήν έρχεται το ελληνικό Πάσχα. Τα αγριολούλουδα ανθίσανε και μοσχοβολάνε, τα κόκκινα αυγά βαφτήκανε και τα τσουρέκια φουσκώνουν κάτω από τη θερμή κουβέρτα. Οι Έλληνες ολόκληρη τη Μεγάλη εβδομάδα πήγαιναν στην εκκλησία και τώρα, με αναμμένο το αγιοκέρι στο χέρι, ακολουθούν τον Επιτάφιο στην περιφορά του. Όλα βαίνουν κατ’ ευχήν, πλην όμως, κοντά στον Άγιο Φίλιππο κάθεται ο κ. Πατσίφικο, που, ευρισκόμενος σε μεγάλα κέφια, ειρωνεύεται τον Επιτάφιο.

Αντιδρούν μερικοί πιστοί, ενώ άλλοι δίνουν τόπο στην οργή και το επεισόδιο λήγει. Ακολουθούσε όμως το κάψιμο του Ιούδα, γεγονός που ο Πατσίφικο πήρε σαν προσωπική προσβολή. Δεν ήθελαν και πολλά οι Έλληνες, που του τα μάζευαν από τον Επιτάφιο, όρμησαν σπίτι του και τα έκαναν γυαλιά καρφιά, ο ίδιος δε σώθηκε στο παραπέντε. Πάνω από 800.000 δραχμές υπολόγισε η αντικειμενική Αγγλία τις ζημιές που προκλήθηκαν, που ούτε τα ανάκτορα της Ελισάβετ δεν έκαναν τόσο. Οι Άγγλοι έκαναν αποκλεισμό επειδή ο Πατσίφικο ήταν άγγλος πρόξενος και τελικά, με παρέμβαση της Γαλλίας, συστάθηκε επιτροπή που υπολόγισε τις ζημιές σε τρεις χιλιάδες δραχμές, τις οποίες ο κ. πρόξενος φυσικά ενεθυλάκωσε.