Η εκλογή έλληνα πρώην υπουργού Εξωτερικών σε σημαντική θέση στον ΟΗΕ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΟΥΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

Αν θελήσει κάποιος να απαριθμήσει τους Διεθνείς Οργανισμούς που είναι ενεργοί, σίγουρα θα  χρειαστεί να γεμίσει πολλές σελίδες. Τα περισσότερα μέλη έχει, ασφαλώς, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) που εδρεύει στη Νέα Υόρκη.

Ο ΟΗΕ διαδέχθηκε την Κοινωνία των Εθνών (ΚΤΕ), η οποία απέτυχε στην αποστολή της για διατήρηση της ειρήνης με επακόλουθο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκτός του ΟΗΕ, έπονται δεκάδες άλλοι με διεθνή ή περιφερειακό χαρακτήρα, που θα αποφύγουμε να τους απαριθμήσουμε για ευνόητους λόγους.

Τι είναι και τι εκπροσωπούν οι Διεθνείς Οργανισμοί; Πρόκειται για οργανώσεις που λειτουργούν πέραν των εθνικών ορίων και συνόρων μιας χώρας, με θεσμούς και μηχανισμούς που έχουν ως στόχο και αποστολή να προάγουν και να διευκολύνουν τη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών σε τομείς όπως η ασφάλεια, η οικονομία, τα κοινωνικά θέματα, ο πολιτισμός και άλλους συναφείς τομείς.

Οι Διεθνείς Οργανισμοί, που σε εμβρυϊκή κατάσταση υπήρχαν και στην αρχαιότητα, συστήθηκαν και άνθησαν τον 20ό αιώνα, με πρωταγωνιστές, κυρίως, τις δυτικές χώρες. Διακρίνονται, δε, σε δύο κατηγορίες. Σε κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς ή περιφερειακούς. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν εκείνοι που απαρτίζονται από χώρες-κράτη, όπως, π.χ., ο ΟΗΕ, και εκείνοι που έχουν περιφερειακό χαρακτήρα, όπως το ΝΑΤΟ, η ΕΕ, η Ένωση Αφρικανικών Κρατών κ.ά.

Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο βαθμός της συμβολής των Διεθνών Οργανισμών στη διατήρηση της ειρήνης, της οικονομικής συνεργασίας κ.ά., όπως και σε ποιον βαθμό έχουν συμβάλει ή συμβάλουν στην εκπλήρωση της αποστολής τους και των προβλέψεων του καταστατικού τους χάρτη.

Γενική, πάντως, είναι η εκτίμηση ότι η συμβολή και η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται και από τη βούληση των κρατών-μελών. Εκτός του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, που αποτελεί την κορωνίδα των Διεθνών Οργανισμών, σημαντικοί είναι και οι εξειδικευμένοι οργανισμοί του, όπως ο ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας), η UNESCO, αρμόδια για την πολιτιστική κληρονομιά των λαών, το ΙΜΟ για τη Ναυτιλία, το αντικείμενο αρμοδιότητας των οποίων είναι ιδιαίτερης σημασίας για τη χώρα μας.

Η Ελλάδα μετέχει σε όλους, σχεδόν, τους Διεθνείς Οργανισμούς, όπως και στους εξειδικευμένους, στους οποίους εκπροσωπείται με Μόνιμες Διπλωματικές Αντιπροσωπείες, στις οποίες προΐστανται πρέσβεις και στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών και άλλων υπουργείων… Στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών και άλλων διεθνών Οργανισμών, μεταβαίνουν συχνά, για να συμμετάσχουν σε σχετικές συζητήσεις ή για τη λήψη αποφάσεων, οι υπουργοί Εξωτερικών ή άλλοι υπουργοί, αρμόδιοι για τα αντικείμενα συζητήσεων.

Οι πρωθυπουργοί και οι αρχηγοί κρατών είναι παρόντες στις εργασίες της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, που διεξάγεται τον μήνα Σεπτέμβρη κάθε έτους, κατά την οποία συζητούνται θέματα διεθνούς ενδιαφέροντος, εκτίθενται ή καταγγέλλονται γεγονότα και παραβιάσεις αρχών του Οργανισμού, απειλές από όμορες χώρες και άλλα κράτη-μέλη κατά της εθνικής κυριαρχίας. Οι Διεθνείς Οργανισμοί, όπως και οι ειδικευμένες και περιφερειακές οργανώσεις, στελεχώνονται από μόνιμους ή συμβασιούχους υπαλλήλους και ειδικευμένο προσωπικό από τις χώρες-μέλη.

Η σημασία της παρουσίας εθνικών εκπροσώπων στους Διεθνείς Οργανισμούς είναι αυτονόητη. Δυστυχώς, η ελληνική παρουσία είναι πολύ περιορισμένη, έως φτωχή. Σε τι οφείλεται η περιορισμένη ελληνική παρουσία; Ασφαλώς όχι σε έλλειψη προσοντούχων υποψηφίων, που η Ελλάδα βρίθει.

Έμπειροι διπλωμάτες με μακρά θητεία σε Διεθνείς Οργανισμούς το αποδίδουν στο γεγονός ότι οι Οργανισμοί αποφεύγουν, κατά το δυνατόν, να επιλέγουν υποψηφίους από χώρες που άμεσα ή έμμεσα έχουν διαφορές με όμορες ή άλλες χώρες.

Κυρίως, όμως, γιατί δεν τυγχάνουν της δέουσας στήριξης και υποστήριξης των υποψηφιοτήτων τους από την Κεντρική Υπηρεσία του ΥΠΕΞ και γενικά τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Ευχάριστη και θετική είδηση αποτέλεσε η πρόσφατη επιλογή και εκλογή από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ του καθηγητή Δημοσίου Δικαίου και πρώην υπουργού Εξωτερικών, επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ, κ. Γεωργίου Κατρούγκαλου, ως «Ανεξάρτητου Εμπειρογνώμονα για μία Δημοκρατική και Δίκαιη διεθνή Τάξη».

Η θέση αυτή, που εντάσσεται στις «Ειδικές Διαδικασίες του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ», στελεχώνεται από ανεξάρτητους ειδικούς επιστήμονες, με διεθνή εμπειρία και αναγνώριση, μετά από ιδιαίτερα ανταγωνιστικές και αδιάβλητες διαδικασίες επιλογής. Το αντικείμενο της αρμοδιότητάς τους είναι να εξετάζουν την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να προβαίνουν σε επιτόπιες επισκέψεις και έρευνες στις επίμαχες χώρες για τις οποίες υπάρχουν καταγγελίες και, αν διαπιστώνεται η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να συντάσσουν εκθέσεις που υποβάλλονται στον ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) και σε άλλα αρμόδια όργανα του Οργανισμού. Επίσης, συντάσσουν εκθέσεις που αφορούν το δικαίωμα για το περιβάλλον, την ελευθερία συγκεντρώσεων και άλλα συναφή δικαιώματα…

Τελευταία, το ενδιαφέρον των Ανεξάρτητων Εμπειρογνωμόνων έχει επικεντρωθεί στην Παλαιστίνη, στο Ιράκ και άλλες χώρες, για δυσμενείς καταστάσεις που αφορούν τον βίο των πολιτών και την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, άξια αναφοράς είναι η εξέταση καταγγελιών από Ανεξάρτητους Εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ για καταπάτηση θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων από το Μνημόνιο που επιβλήθηκε στην Ελλάδα την περίοδο της οικονομικής κρίσης, με κύριο εμπνευστή τον τότε γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Η θητεία των Ανεξάρτητων Εμπειρογνωμόνων είναι τριετής, με δυνατότητα ανανέωσης για ισάριθμο χρονικό διάστημα.

Η επιλογή και εκλογή του πρώην υπουργού Εξωτερικών δεν αποτελεί μόνο προσωπική επιτυχία, αλλά τιμάει και τη χώρα μας. Από την ευαίσθητη και υπεύθυνη θέση του θα δύναται άμεσα ή έμμεσα να προασπίζει και εθνικές θέσεις. Θετικό, επίσης, προηγούμενο για την ελληνική παρουσία σε Υπηρεσίες Διεθνών Οργανισμών αποτέλεσε και η θητεία της νυν υφυπουργού Εξωτερικών και πρέσβεως κ. Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου, η οποία επί σειρά ετών, κατόπιν επιλογής, διετέλεσε εκπρόσωπος της ΕΕ στο Κόσοβο.

Η άκρως επιτυχής, κατά γενική ομολογία, θητεία της είχε ευμενή αντίκτυπο, εκτός από την ίδια, και στη χώρα μας. Είναι πλέον από βέβαιο ότι και η θητεία του πρώην ΥΠΕΞ κ. Γεωργίου Κατρούγκαλου θα είναι επιτυχής. Το εγγυώνται η εμπειρία του στα διεθνή θέματα, οι γνώσεις και το ήθος του, στοιχεία που συνετέλεσαν αποφασιστικά στην επιλογή και στην εκλογή του σε μία από τις πλέον ευαίσθητες θέσεις των Υπηρεσιών του ΟΗΕ.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ