Η νέα τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στο Ιράκ, οι ΗΠΑ και η Ελλάδα
Του
ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ*
Αντιστράτηγου ε.α.
Η δήλωση του Ταγίπ Ερντογάν για την πρόθεση οριστικής επίλυσης του θέματος της ασφάλειας των συνόρων με το Ιράκ, προαναγγέλλοντας μια νέα στρατιωτική επιχείρηση, αποτελεί την αφετηρία για νέες εξελίξεις στην περιφέρεια, που αναμένεται να επηρεάσουν τις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας, αλλά σε βάθος χρόνου και τα ελληνοτουρκικά.
Στρατηγικός στόχος της Τουρκίας σε Ιράκ και Συρία είναι η δημιουργία μιας μόνιμης ουδέτερης ζώνης, την οποία η Άγκυρα θα ελέγχει με τις τοπικές τουρκόφρονες πληθυσμιακές ομάδες. Ήδη το έργο αυτό στη Συρία έχει αναλάβει ο εκπαιδευμένος και εξοπλισμένος από την Άγκυρα Ελεύθερος Συριακός Στρατός (ΕΣΣ), ενώ η Τουρκία επιδιώκει κάτι αντίστοιχο και στο Ιράκ. Δηλαδή, την πραγματοποίηση στρατιωτικής επιχείρησης από τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις σε συνεργασία με τον στρατό του Ιράκ, των Κούρδων του Μπαρζανί (KDP) και των Τουρκομάνων της περιοχής, η οποία στη συνέχεια θα ελέγχεται από τοπικά στοιχεία, φίλα προσκείμενα στην Άγκυρα, με την τουρκική πλευρά να διατηρεί απλώς στρατιωτικές βάσεις σε βάθος ακόμη και 60 χλμ. εντός της ιρακινής επικράτειας.
Η Τουρκία αυτήν τη φορά φαίνεται ότι έχει προετοιμάσει το έδαφος για μια στρατιωτική επιχείρηση αλλά και για τη μονιμοποίηση της παρουσίας της στο Βόρειο Ιράκ. Η τουρκική πλευρά προτείνει στη Βαγδάτη ένα πακέτο συνεργασίας που αφορά θέματα ενέργειας, υδάτων, ασφάλειας, υποδομών, γεωργίας και γενικότερης ανάπτυξης, τα οποία θα παρακολουθεί μια μόνιμη τουρκοϊρακινή επιτροπή.
Το «τυράκι στη φάκα» για την κυβέρνηση της Βαγδάτης είναι ο εμπορικός διάδρομος Βασόρας – Οβάκιοϊ (Τουρκία), ο οποίος θα φέρει ανάπτυξη στην περιοχή και θα συνδέσει τις χώρες του Κόλπου με την Ευρώπη μέσω Ιράκ και Τουρκίας, κάτι το οποίο δεν καλοβλέπει το Ιράν. Δεν πρέπει να λησμονείται ότι η Τουρκία έχει στο χέρι της το θέμα της ροής των υδάτων Τίγρη και Ευφράτη, ενώ ταυτόχρονα από τα εδάφη της διέρχεται και ο ανενεργός προς το παρόν αγωγός πετρελαίου Κιρκούκ – Γιουμουρταλίκ.
Στις 19 Δεκεμβρίου 2023 είχε πραγματοποιηθεί στην Άγκυρα συνάντηση των τούρκων υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας και του αρχηγού της Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΜΙΤ) με τους ιρακινούς ομολόγους τους. Στις 14 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε αντίστοιχη συνάντηση στη Βαγδάτη, στην οποία συζητήθηκαν θέματα μελλοντικής συνεργασίας υπό το πρίσμα μιας στρατιωτικής επιχείρησης, με την Άγκυρα να δηλώνει ικανοποιημένη, καθώς για πρώτη φορά το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας του Ιράκ χαρακτήρισε το ΡΚΚ «απαγορευμένη οργάνωση». Η Τουρκία έχει προτείνει την ίδρυση Κοινού Στρατιωτικού Επιχειρησιακού Κέντρου για την υποστήριξη των επιχειρήσεων. Το προηγούμενο διάστημα, τούρκοι αξιωματούχοι ήρθαν σε επαφή με τους Κούρδους του Ερμπίλ και της Σουλεϊμανίγιε, τους Τουρκομάνους αλλά και τους Άραβες της περιοχής για εξασφάλιση συνεργασίας, διατηρώντας επιφυλάξεις για τη στάση των Κούρδων του Ταλαμπανί (Σουλεϊμανίγιε).
Οι ΗΠΑ και η Ελλάδα
Η Άγκυρα δείχνει αποφασισμένη να εκκαθαρίσει το ΡΚΚ από το Βόρειο Ιράκ, κάτι που θα επηρεάσει και τις επιχειρησιακές δυνατότητες του κουρδικού βραχίονα στη Συρία (YPG). Η πρωτοφανής δήλωση-απειλή του τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν κατά την επιστροφή του από το ταξίδι στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τον οποίο η Τουρκία και οι ΗΠΑ θα έρθουν αντιμέτωπες σε περίπτωση που καταστεί μόνιμη η παρουσία των Αμερικανών στη Συρία, δείχνει την αποφασιστικότητα της Άγκυρας να πιέσει για την αποχώρηση των Αμερικανών από Ιράκ και Συρία. Θυμίζουμε ότι λίγους μήνες πριν ο Ερντογάν καλούσε για απομάκρυνση των αμερικανικών αεροπλανοφόρων από την Ανατολική Μεσόγειο και ο διοικητής Ναυτικών Δυνάμεων Ερτζουμέντ Τατλίογλου δήλωνε ότι η Τουρκία δεν επιθυμεί τις ΗΠΑ στη Μαύρη Θάλασσα.
Η Άγκυρα προβάλλει προς την αμερικανική πλευρά το επιχείρημα ότι μια Τουρκία η οποία θα ελέγχει το Βόρειο Ιράκ και τη Βόρεια Συρία θα αποτελεί παράγοντα ανάσχεσης της ιρανικής παρουσίας στην περιοχή, σε μια υποκριτική προσπάθεια πειθούς των ΗΠΑ για αποχώρηση από την περιοχή, κάτι το οποίο όμως θα σημάνει και το άνοιγμα της Κερκόπορτας για την εξουδετέρωση των κουρδικών πολιτοφυλακών στη Συρία (YPG). Φυσικά, κανένας λόγος δεν γίνεται για το μέλλον του ISIS, της ισλαμικής τρομοκρατικής οργάνωσης με την οποία η Άγκυρα διατηρεί σχέσεις και τη δράση της οποίας κατέστειλαν κυρίως οι Κούρδοι της Ροζάβα (Συρία) με τη στήριξη των ΗΠΑ.
Η Άγκυρα θέλει να τελειώνει με τα μέτωπα σε Συρία και Ιράκ εναντίον των Κούρδων, εφόσον, όμως, εκπληρώσει τους εθνικούς της στόχους. Δηλαδή, τη δημιουργία ενός διαδρόμου ασφαλείας, ο οποίος θα ξεκινάει από το Βόρειο Ιράκ και θα καταλήγει στις ακτές της Συρίας, προκειμένου να εστιάσει στη συνέχεια στην υλοποίηση του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», με στόχο τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου.
Η μεταφορά δυνάμεων από το μέτωπο του Έβρου και του Αιγαίου για τις επιχειρήσεις σε Συρία και Ιράκ αποκαλύπτουν ότι η Τουρκία δεν διαθέτει τις απαραίτητες χερσαίες δυνάμεις για να διατηρήσει ανοιχτά όλα τα μέτωπα, ακόμη περισσότερο για να διατηρήσει εδάφη, λόγος για τον οποίο η Άγκυρα επινόησε τη συνεργασία με τοπικά στοιχεία.
Η Τουρκία επιδιώκει να καλύψει ταχύτατα το κενό αεροπορικής ισχύος σε σχέση με την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία και κλείνει τα ανατολικά και νότια μέτωπα με τους Κούρδους για να είναι έτοιμη να αντιπαρατεθεί στρατιωτικά με την Ελλάδα και την Κύπρο, σε περίπτωση που δεν αποκομίσει τα επιδιωκόμενα στις διαπραγματεύσεις.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι Απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, Κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε Μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995 – 1999 και Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα, με παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού, την περίοδο 2013 – 2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου Αναλύσεων «Defense & Foreign Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο του 2022.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Φωτο: facebook.com/tcsavunma