Ο καρκίνος θερίζει στις νεότερες ηλικίες
ΜΕΛΕΤΗ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΤΟΥ ΕΔΙΜΒΟΥΡΓΟΥ
–Αύξηση 79% μέσα στις τελευταίες τρεις δεκαετίες σε ηλικίες κάτω των 50 ετών
Του
ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ
Αν και ο καρκίνος θεωρείται η νόσος των μεγαλύτερων ηλικιακά ατόμων (65 – 74 ετών), τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια συνεχής, σταθερή αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου σε νεότερες ηλικίες. Μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, που εξέτασε την επίπτωση του καρκίνου στις ηλικίες 14 – 49 ετών σε περίπου 200 χώρες, διαπίστωσε ότι τα κρούσματα καρκίνου σε νέους αυξήθηκαν από 1,82 εκατ. το 1990 σε 3,26 εκατ. το 2019.
Σημειώνεται ότι η αύξηση ήταν μεγαλύτερη σε ΗΠΑ και Καναδά, στη Δυτική Ευρώπη και στην Αυστραλία. Σύμφωνα με μελέτη της Αμερικανικής Εταιρείας Καρκίνου το 2023, ο αριθμός των ατόμων κάτω των 50 ετών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο παγκοσμίως έχει αυξηθεί κατά 79% μέσα στις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Η μεγαλύτερη επίπτωση καρκίνου σε νέα άτομα εντοπίζεται στον καρκίνο του μαστού, των πνευμόνων και του πεπτικού συστήματος, δηλαδή καρκίνο παχέος εντέρου, παγκρέατος, στομάχου και χοληφόρων, αλλά και του ουροποιητικού, της μήτρας και των ωοθηκών. Μεταξύ 2010 και 2019, στις ΗΠΑ διαγνώσθηκαν 562.145 ασθενείς με πρώιμη έναρξη καρκίνου (μέχρι 49 ετών), εκ των οποίων οι περισσότεροι ήταν γυναίκες. Τα αίτια αυτής της αύξησης δεν είναι ακόμα σαφή, ωστόσο ενοχοποιούνται παράγοντες όπως η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής άσκησης, ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα, το αλκοόλ και η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων και κόκκινου κρέατος.
Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας, καθηγητής Χειρουργικής Ιωάννης Γ. Καραϊτιανός, «ακριβώς αυτή η αύξηση της επίπτωσης καρκίνου, ιδιαίτερα του παχέος εντέρου, οδήγησε το 2021 τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αλλά και την Ειδική Ομάδα Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ να μειώσουν τη συνιστώμενη ηλικία για έναρξη του προληπτικού ελέγχου με κολονοσκόπηση του πληθυσμού από τα 50 στα 45 έτη. Πιθανολογείται ότι τα επόμενα χρόνια και για άλλους καρκίνους, όπως, π.χ., ο καρκίνος του μαστού, θα προσαρμοστούν ανάλογα οι κατευθυντήριες συστάσεις για έναρξη του προσυμπτωματικού ελέγχου από νεότερες ηλικίες». Γενικότερα, το 2020 στην Ευρώπη καταγράφηκαν 4.400.000 νέα κρούσματα καρκίνου και 1.955.000 θάνατοι. Στη χώρα μας σχεδόν το ένα τέταρτο των θανάτων οφείλεται στον καρκίνο. Κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περίπου 67.000 νέα κρούσματα καρκίνου και καταγράφονται 32.000 θάνατοι από τη νόσο. Ακόμα και σήμερα, ο καρκίνος αποτελεί για την Ελλάδα τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Αποτελεί, όμως, την πρώτη αιτία θανάτου για την ηλικιακή ομάδα 65 – 74 ετών.
Εξάλλου, εκτιμάται ότι ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος του καρκίνου στην Ευρώπη ξεπερνά τα 100 δισ. ευρώ κάθε χρόνο. Έτσι, καθίσταται επιτακτική η ανάληψη πολλαπλών δράσεων για την ολιστική αντιμετώπιση του καρκίνου, από την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση μέχρι τη βέλτιστη θεραπευτική αντιμετώπιση αλλά και τη φροντίδα της ποιότητας ζωής των ασθενών και των επιβιωσάντων από καρκίνο.
Στατιστικά νέων κρουσμάτων καρκίνου
Η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, που αποτελεί το 14% του συνόλου των διαγνώσεων καρκίνου. Στη χώρα μας το 2020 καταγράφηκαν 8.960 νέα κρούσματα καρκίνου του πνεύμονα και σημειώθηκαν 7.662 θάνατοι. Ο συχνότερος καρκίνος στη γυναίκα είναι ο καρκίνος του μαστού, με 250.000 νέες διαγνώσεις καρκίνου και 90.000 θανάτους ετησίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπολογίζεται ότι περισσότερο από 1 γυναίκα στις 9 θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής της. Στη χώρα μας τα νέα περιστατικά καρκίνου του μαστού είναι 7.770 ετησίως και οι θάνατοι 2.330. Μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, ο συχνότερος καρκίνος στον άνδρα είναι ο καρκίνος του προστάτη, που αποτελεί και τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Στην Ελλάδα το 2020 (έκθεση Globocan) είχαμε 6.217 νέα κρούσματα και 1.835 θανάτους.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου από καρκίνο και για τα δύο φύλα, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα και του προστάτη για τους άνδρες και τον καρκίνο του πνεύμονα και του μαστού για τις γυναίκες. Στην Ελλάδα το 2020 είχαμε 6.529 νέα κρούσματα καρκίνου παχέος εντέρου και 3.431 θανάτους (Globocan). Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σημαντική αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως στην Ελλάδα, με 5.645 νέα κρούσματα και 1.543 θανάτους το 2020 (Globocan). Αυξητικές τάσεις παρατηρούνται στον καρκίνο του παγκρέατος, των χοληφόρων, της μήτρας και των ωοθηκών, του νεφρού και στο μελάνωμα. Την τελευταία τετραετία σημειώθηκε μια μεγάλη καθυστέρηση στη διάγνωση νέων κρουσμάτων καρκίνου παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας, λόγω της παραμέλησης από τον γενικό πληθυσμό του τακτικού προσυμπτωματικού ελέγχου, ως συνέπεια της πανδημίας.
Ο καθηγητής Χειρουργικής Ιωάννης Γ. Καραϊτιανός επισημαίνει τα εξής: «Σε μια πρόσφατη ερευνητική καταγραφή της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου για την All.Can αναδείχθηκε ότι στη χώρα μας μόνο το 11% των διαγνώσεων καρκίνου έγινε κατά τη διαδικασία προληπτικού ελέγχου (check up), ποσοστό απαράδεκτα χαμηλό για ευρωπαϊκή χώρα. Αντίθετα, το 50% των καρκίνων διαγνώστηκε κατά τον έλεγχο για άλλο πρόβλημα υγείας του πάσχοντος και παρατηρήθηκε μια καθυστέρηση στη διάγνωση πάνω από δύο μήνες από την πρώτη επίσκεψη του ατόμου στον γιατρό. Υπολογίζεται ότι μόνο το 25% – 30% των Ελληνίδων που θα έπρεπε να κάνουν Τεστ Παπανικολάου υποβάλλεται σε έλεγχο, και μάλιστα μόλις μία φορά κάθε δύο – τρία έτη, ενώ μόλις το 40% των γυναικών που πρέπει να υποβάλλεται σε μαστογραφία ελέγχεται μαστογραφικά, σύμφωνα με στοιχεία της All.Can».
Στην Ελλάδα, με τη βοήθεια πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, βρίσκεται σε εξέλιξη πρόγραμμα δωρεάν προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού, με μαστογραφίες σε γυναίκες ηλικίας από 50 έως 69 ετών, με ικανοποιητική ανταπόκριση. Κατά τους πρώτους μήνες της εφαρμογής του προγράμματος εστάλησαν 1.300.000 μηνύματα και πραγματοποιήθηκαν περίπου 80.000 μαστογραφίες, ενώ παρατηρήθηκαν περίπου 5.000 ευρήματα που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. Μάλιστα, υπάρχει εν εξελίξει ευρύτατη καμπάνια ενημέρωσης για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού για τον ιό του HVP σε αγόρια και κορίτσια έως 18 ετών και έχει προγραμματισθεί ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
Η Ελλάδα χρειάζεται εξειδικευμένα κέντρα αντιμετώπισης του καρκίνου
«Η διεπιστημονική συνεργασία των χειρουργών ογκολόγων με τις συναφείς ειδικότητες των παθολόγων ογκολόγων και των ακτινοθεραπευτών είναι απαραίτητη για τον σχεδιασμό της βέλτιστης θεραπείας των καρκινοπαθών ασθενών», τονίζει ο κ. Καραϊτιανός και προσθέτει:
«Δεν έχει αναγνωρισθεί ακόμα η Χειρουργική Ογκολογία ως ιατρική εξειδίκευση, όπως είναι η Παθολογική Ογκολογία και η Ακτινοθεραπεία, παρά την από δεκαετίας και πλέον θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ), σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες».
Παράλληλα, ο κ. Καραϊτιανός επισημαίνει ότι «απαιτείται η οργάνωση εξειδικευμένων κέντρων αντιμετώπισης του καρκίνου κατά όργανο-στόχο (μαστός, παχύ έντερο-ορθό, οισοφάγος-στόμαχος, ήπαρ, πάγκρεας-χοληφόρα, γυναικολογικός καρκίνος, καρκίνος κεφαλής και τραχήλου, μελάνωμα κλπ.), χωροταξικά κατανεμημένων στην επικράτεια, ανάλογα με τα επιδημιολογικά δεδομένα και τις απαιτήσεις αλλά και τις οικονομικές δυνατότητες της χώρας. Είναι βέβαιο ότι η δημιουργία τέτοιων εξειδικευμένων κέντρων θα βοηθήσει στην καλύτερη και αποδοτικότερη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με καρκίνο στη χώρα μας».
