Η παρουσία της Τουρκίας στην Ανατολική Αφρική και το τουρκοπακιστανικό πρόγραμμα κατασκευής βαλλιστικών πυραύλων – Του Λ. ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ
Του
ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ*
Αντιστράτηγου ε.α.
Το χαρακτηριστικότερο δείγμα της φιλόδοξης εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας την περίοδο που διανύουμε αποτελούν οι κινήσεις της στην Ανατολική Αφρική, οι οποίες αποκαλύπτουν τη στρατηγική της γειτονικής χώρας στην ευρύτερη περιφέρεια. Όμως, οι υπογραφές συμφωνιών με τις χώρες της Ανατολικής Αφρικής περιλαμβάνουν και στοιχεία τα οποία δεν είδαν το φως της δημοσιότητας και έχουν σχέση με το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων της Άγκυρας.
Διπλωματικές κινήσεις
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ερντογάν και της τουρκικής αντιπροσωπείας στο Κάιρο υπήρξε υπογραφή αριθμού συμφωνιών μεταξύ των δύο χωρών, συμπεριλαμβανομένων και θεμάτων αμυντικού χαρακτήρα.
Η τελευταία συμφωνία Τουρκίας – Σομαλίας περιλαμβάνει την παροχή προστασίας στα χωρικά ύδατα και στην ΑΟΖ της τελευταίας. Επίσης, η Τουρκία θα αναλάβει την κατασκευή στόλου για τη Σομαλία, ενώ, πέραν της πολύ μεγάλης στρατιωτικής βάσης στο Μογκαντίσου, το Τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό θα διαθέτει πλέον και ναυτική βάση. Ως αντάλλαγμα, η Τουρκία θα καρπώνεται για δέκα χρόνια το 30% των κερδών από τους εξαγόμενους υδρογονάνθρακες της περιοχής.
Η Τουρκία υπέγραψε, επίσης, συμφωνία με το Τζιμπουτί, χώρα-κλειδί για τον έλεγχο της Ερυθράς Θάλασσας, η οποία προβλέπει την εκπαίδευση των αστυνομικών και στρατιωτικών δυνάμεων της χώρας από την τουρκική ΜΙΤ, την Αστυνομία και τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Το Τζιμπουτί έχει αγοράσει από την Τουρκία αριθμό ΜΕΑ Bayraktar ΤΒ2 και οι σχέσεις των δύο χωρών έχουν επεκταθεί στους τομείς των υποδομών, της παιδείας, της υγείας και του εμπορίου.
Τον περασμένο Απρίλιο, η Τουρκία υπέγραψε επίσης στρατιωτική συμφωνία με την Αιθιοπία, την οποία ακολούθησε η πώληση τουρκικών ΜΕΑ Bayraktar TB2. Η υπογραφή συμφωνιών στρατιωτικού αλλά και οικονομικού χαρακτήρα έχει αρχίσει από το 2021, ενώ έχει επεκταθεί και στους τομείς των πληροφοριών αλλά και της αμυντικής βιομηχανίας.
Η Τουρκία διατηρεί εξαιρετικές σχέσεις με την Κένυα και έχει υπογράψει συμφωνίες που αφορούν το εμπόριο και τη χρηματοδότηση έργων. Επίσης, το 2023, οι δύο χώρες είχαν υπογράψει συμφωνία Συνεργασίας Αμυντικής Βιομηχανίας, σύμφωνα με την οποία οι τουρκικές εταιρείες παραγωγής αμυντικού υλικού θα παρέχουν στρατιωτικό εξοπλισμό στις Ένοπλες Δυνάμεις της Κένυας.
Τέλος, το 2021, η Τουρκία υπέγραψε συμφωνίες με το Σουδάν για συνεργασία σε θέματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οικονομίας αλλά και για στρατιωτική συνεργασία για πώληση αμυντικού υλικού.
Βαλλιστικό πρόγραμμα – υπόγειες συζητήσεις
Όμως, η σημαντικότερη συμφωνία από όλες τις προαναφερόμενες είναι αυτή η οποία δίνει τη δυνατότητα στην Τουρκία να χρησιμοποιήσει το σομαλικό έδαφος για δοκιμές πυραύλων μακρού βεληνεκούς και των πυραύλων του διαστημικού προγράμματος της Άγκυρας. Οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις, για τον λόγο αυτό, διαθέτουν το πεδίο βολής στη Σινώπη, το οποίο όμως έχει περιορισμούς για τέτοιες δοκιμές, αφού παραβιάζονται οι εναέριοι χώροι των χωρών του Εύξεινου Πόντου.
Στο παρελθόν ο Ερντογάν είχε ανακοινώσει ότι η Τουρκία εργάζεται στην παραγωγή βαλλιστικών πυραύλων. Είναι γνωστό ότι η Τουρκία τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με το Πακιστάν για την παραγωγή βαλλιστικών πυραύλων, καθώς το τελευταίο διαθέτει τέτοια τεχνογνωσία από τη δεκαετία του 1960.
Στο πλαίσιο αυτό, υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Πακιστάν για συνεργασία στην κατασκευή βαλλιστικών πυραύλων μακρού βεληνεκούς. Τουρκική επιτροπή, με επικεφαλής τον υπαρχηγό του Γενικού Επιτελείου, στρατηγό Ιρφάν Οζσέρτ, επισκέφτηκε στις 15 Φεβρουαρίου το Ισλαμαμπάντ και είχε συνομιλίες με το επιτελείο της Πολεμικής Αεροπορίας του Πακιστάν, όπου συμφωνήθηκε η συνεργασία στο θέμα της τεχνολογίας πυραύλων αέρος – αέρος. Η συμφωνία αυτή θα επεκταθεί και στη συνεργασία για τη συμπαραγωγή βαλλιστικών πυραύλων, η οποία θα περιλαμβάνει την ανταλλαγή τεχνολογίας, τη συμπαραγωγή πυραύλων, την εκπαίδευση του προσωπικού και την τεχνική υποστήριξη. Ήδη το Πακιστάν διαθέτει βαλλιστικούς πυραύλους με βεληνεκές από 600 έως 2.900 χλμ.
Συμπεράσματα
Η Τουρκία, εκμεταλλευόμενη τις συμφωνίες αυτές, δεν φιλοδοξεί μόνο να εκμεταλλευθεί τους πλούσιους φυσικούς πόρους της περιοχής αλλά να αποτελέσει και παράγοντα επίλυσης των διαφορών των σχέσεων των χωρών του Κέρατος της Αφρικής, και ειδικότερα των προβληματικών σχέσεων Αιγύπτου – Σουδάν – Αιθιοπίας, Σομαλίας – Αιθιοπίας και Κένυας – Σομαλίας.
Έτσι, με τις συμφωνίες αυτές, η Άγκυρα δεν αποσκοπεί μόνο στην ενίσχυση της στρατιωτικής της παρουσίας με δημιουργία νέων βάσεων και στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της περιοχής, αλλά στο να αποτελέσει και ανεξάρτητο πολιτικό παράγοντα – διαιτητή επίλυσης διαφορών, με απώτερο σκοπό τον πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό έλεγχο της πολύ σημαντικής περιοχής της Ανατολικής Αφρικής, καθώς αποτελεί χώρο ελέγχου της νότιας εισόδου της Ερυθράς Θάλασσας αλλά και των μεταφορών από και προς τον Ινδικό Ωκεανό.
Η χρησιμοποίηση του σομαλικού εδάφους για τη δοκιμή του βαλλιστικού προγράμματος της Τουρκίας, μαζί με τη στρατιωτική και τη ναυτική βάση της στην περιοχή, δίνει στην Άγκυρα τη δυνατότητα να κάνει επίδειξη ισχύος και ελέγχου της περιοχής αυτής αλλά και να απειλήσει από τον Νότο το Ισραήλ και τις χώρες της Μέσης Ανατολής που δεν ευθυγραμμίζονται με την πολιτική της.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι Απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, Κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995 – 1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα, με παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού, την περίοδο 2013 – 2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου Αναλύσεων «Defense & Foreign Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο του 2022.
