Η παιδεία των αυτοαναγορευθέντων αρίστων – Του Ν. Στραβελάκη
–Σκέψεις για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης στην Ελλάδα
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Κορυφώνεται η αντιπαράθεση φοιτητών – κυβέρνησης γύρω από το νομοσχέδιο της εμπορευματοποίησης της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Το αρχικό αφήγημα της κυβέρνησης περί αναβάθμισης του συνόλου της Ανώτατης Παιδείας λόγω της εγκατάστασης στην Αθήνα παραρτημάτων κορυφαίων διεθνών πανεπιστημίων έχει γίνει κουρελόχαρτο.
Ο λόγος είναι το ότι οι μόνοι που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον είναι το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και το αμερικανικό Lehigh. Αμφότερα τα ιδρύματα δεν μνημονεύονται καν στις διεθνείς λίστες αξιολόγησης πανεπιστημίων. Ειδικά για το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, που θέλει, σε συνεργασία με το fund CVC, να εγκαταστήσει Ιατρική Σχολή στην Ελλάδα, θα πρέπει να παρακαλάμε να μην αρρωστήσουμε αν τελικά συμβεί αυτό.
Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, αξίζει να δούμε πώς εμπεδώθηκε η λανθασμένη εντύπωση περί «αριστείας» της ιδιωτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, διότι δεν αφορά μόνο την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Πρόκειται για ένα αφήγημα που πουλιέται κατά κόρον από τα ιδιωτικά σχολεία στην Προσχολική, στην Πρωτοβάθμια και στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Μάλιστα, δικαιολογεί υψηλά δίδακτρα, που φτάνουν τα 7.000 και 8.000 ευρώ ετησίως για παιδικούς σταθμούς και νηπιαγωγεία, τα οποία είναι προαπαιτούμενα για να φοιτήσει ο νεανίας / η νεάνιδα στο δημοτικό, στο γυμνάσιο και στο λύκειο του υποτιθέμενου «αρίστου» ιδιωτικού σχολείου.
Το δυστύχημα είναι ότι και πάλι πρόκειται για ένα κακέκτυπο του αμερικανικού εκπαιδευτικού συστήματος. Τα υποτιθέμενα ελίτ σχολεία ούτε την τεχνογνωσία ούτε το προσωπικό διαθέτουν για να προσφέρουν τέτοιες υπηρεσίες. Τα παλαιότερα και πιο φημισμένα από αυτά, μάλιστα, σε επίπεδο προσωπικού είναι χαμηλότερα από ό,τι ήταν πριν από 30 ή και 40 χρόνια. Βλέπετε, τότε ήταν καταφύγια βιοπορισμού εκπαιδευτικών και διανοουμένων που λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων ήταν αποκλεισμένοι από τη δημόσια εκπαίδευση. Τώρα, απέναντι στη γνώση, στην κουλτούρα και στο ηθικό ανάστημα εκείνων των ανθρώπων το μόνο που προμοτάρουν είναι ο αχαλίνωτος ανταγωνισμός μεταξύ των παιδιών. Και αυτό, μάλιστα, γίνεται σε πολύ μικρές και ευαίσθητες ηλικίες, αποστερώντας τα παιδιά από τη χαρά των παιδικών τους χρόνων.
Τα ακαδημαϊκά αποτελέσματα, όμως, είναι περιορισμένα. Εξαντλούνται σε καλά ποσοστά εισαγωγής στα ελληνικά ΑΕΙ, που στον μεγαλύτερο βαθμό οφείλονται στις αυξημένες οικονομικές δυνατότητες των γονέων. Οι στατιστικές του ΟΟΣΑ λένε ότι ακόμα και στο ελληνικό συμπεριληπτικό σύστημα Τριτοβάθμιας Παιδείας ένα παιδί από το ανώτερο 20% της εισοδηματικής πυραμίδας έχει 8 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να περάσει στο πανεπιστήμιο από ένα παιδί εργατών ή αγροτών. Βέβαια, η πιθανότητα αυτή εκτοξεύεται στις 30 φορές στη Γαλλία και στις 50 στις ΗΠΑ αλλά και στην Ελλάδα είναι σημαντική.
Η πραγματικότητα της ελληνικής ιδιωτικής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης αποκαλύφθηκε από τα αποτελέσματα της έκθεσης «PISA» του ΟΟΣΑ. Στη σελίδα 4 της έκθεσης «PISA» για την Ελλάδα γίνεται σαφές ότι οι έλληνες μαθητές που προέρχονταν από το ανώτερο 20% της εισοδηματικής πυραμίδας (ως επί το πλείστον μαθητές ιδιωτικών σχολείων) είχαν επιδόσεις σημαντικά χαμηλότερες από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Η ιδιωτική εκπαίδευση μοιάζει με την κυβέρνηση της ΝΔ, αμφότερες αυτοαναγορεύονται αριστεύουσες.
Θα μου πείτε, τι σε νοιάζει εσένα αν αυτοί που πηγαίνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία πληρώνουν τζάμπα λεφτά; Με νοιάζει γιατί αυτό το τμήμα της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης δίνει τον τόνο για το σύνολο της παιδείας στην Ελλάδα. Το υπουργείο Παιδείας μοιάζει να μη δίνει δυάρα τσακιστή για το εάν τα παιδιά μας κάνουν μάθημα σε κοντέινερ, όπως και για τις εργασιακές σχέσεις δασκάλων και καθηγητών. Το μόνο που το ενδιαφέρει είναι οι συνεχείς «αξιολογήσεις» διδασκόντων και διδασκομένων. Μη νομίζετε ότι οι μισθοί και οι εργασιακές σχέσεις στα ιδιωτικά σχολεία διαφέρουν πολύ από των δημοσίων. Στην ουσία, τους μισθούς τούς καθορίζουν οι μεσαιωνικές συνθήκες εργασίας που επικρατούν στη δημόσια εκπαίδευση.
Τα λέω αυτά για να καταδείξω ότι μόνο η αύξηση της χρηματοδότησης για τη δημόσια παιδεία θα ανεβάσει το επίπεδο της παιδείας συνολικά. Γι’ αυτό και στο πλευρό των φοιτητών πρέπει να βρεθούν άμεσα οι λειτουργοί τόσο της δημόσιας όσο και της ιδιωτικής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
