Μ. Κρανίδης στο “Π”: SOS: Το στεγαστικό ζήτημα, τα κενά δημόσια – ιδιωτικά ακίνητα και η κοινωνική κατοικία
Του
ΜΑΝΟΥ ΚΡΑΝΙΔΗ
Πολιτικού Μηχανικού ΕΜΠ, MSc,
CEO Τεχνική Εταιρεία – Υπηρεσίες Μηχανικών, Διαχείριση Ακινήτων «Krama Property»,
Μέλους Διοικητικού Συμβουλίου, Γραμματέα Ενημέρωσης ΠΟΜΙΔΑ,
[email protected]
Η Πολιτεία και η κυβέρνηση πρέπει να αντιμετωπίσουν άμεσα, αποτελεσματικά και δομικά πολλά κρίσιμα ζητήματα, κυρίως δημόσιων υποδομών και λειτουργίας του κράτους. Δύο τέτοιας φύσεως κορυφαία ζητήματα, αλληλένδετα σε μεγάλο βαθμό, είναι το στεγαστικό ζήτημα και η αξιοποίηση των κενών ιδιωτικών – δημόσιων ακινήτων.
Η στέγη έχει γίνει είδος πολυτελείας για τη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων λόγω της άκρατης ανόδου των τιμών αγοράς και μίσθωσης κατοικίας, της μικρής διαθεσιμότητας ακινήτων και του χαμηλού μέσου διαθέσιμου εισοδήματος των Ελλήνων. Ειδικά η κενή ακίνητη περιουσία του Δημοσίου, σε όλες τις μορφές της, είναι ένας «κρυμμένος θησαυρός», που απαιτεί να δημιουργηθεί επιτέλους ένας αποτελεσματικός, αξιόπιστος μηχανισμός μαζικής αξιοποίησης και θεσμικής δημιουργίας κοινωνικής κατοικίας. Σήμερα η κυβέρνηση υπολογίζει τα κενά ακίνητα σε πάνω από 700.000!
Ας δούμε συνοπτικά τους δύο κύριους τομείς στους οποίους πρέπει να εστιάσει άμεσα μια ολοκληρωμένη πολιτική στέγης και αξιοποίησης των κενών ακινήτων από τη νέα κυβέρνηση.
Α. Επέκταση των μαζικών στεγαστικών προγραμμάτων και των κινήτρων αξιοποίησης και ανακαίνισης των χιλιάδων κενών ακινήτων: Το στεγαστικό πρόγραμμα «Στέγη για Νέους» (για νέους μέχρι 39 ετών και νέα ζευγάρια) είναι αναμφίβολα θετικό γιατί, επιτέλους, υλοποιείται ένα πρόγραμμα για τη στήριξη της κύριας κατοικίας των νέων, μιας ευάλωτης κοινωνικής ομάδας, που έχει ανάγκες και αντιμετωπίζει δυσκολίες. Η ζήτηση, ειδικά για το επιδοτούμενο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων, έχει εκτοξευθεί, αλλά δεν ικανοποιείται κυρίως λόγω της έλλειψης κατάλληλων ακινήτων, βάσει των προδιαγραφών του προγράμματος ως προς την τιμή και την παλαιότητα κατασκευής. Το συγκεκριμένο στεγαστικό πρόγραμμα, εκτός των κενών ιδιωτικών ακινήτων, αξιοποιεί και δεκάδες ώριμα ακίνητα των φορέων του υπουργείου Εργασίας (π.χ., ΔΥΠΑ) και εισάγει τον θεσμό της κοινωνικής αντιπαροχής και της δημιουργίας κοινωνικής κατοικίας. Μπορεί να φανταστεί, λοιπόν, κανείς τις δυνατότητες αξιοποίησης των χιλιάδων ακινήτων και οικοπέδων όλων των δημόσιων φορέων που μένουν κενά για χρόνια για τη στήριξη και της κοινωνικής στέγης. Επίσης, το τρίτο σκέλος του προγράμματος, που αφορά την επιδότηση ιδιοκτητών με κενές κατοικίες για ανακαίνιση – αναβάθμιση και μίσθωσή τους, είναι θετικό, όμως απαιτείται διεύρυνση των κριτηρίων και μεγαλύτερος συνολικός προϋπολογισμός, ώστε να καλυφθούν περισσότερα ακίνητα και να υποστηριχθούν περισσότερο τα ίδια κεφάλαια που απαιτούνται. Πρέπει άμεσα να προετοιμαστούν και να υλοποιηθούν προγράμματα παρόμοιας λογικής και κυρίως προγράμματα που αφορούν την προσφορά ακινήτων προς μίσθωση με ελάχιστο ενοίκιο ή την αγορά κατοικίας με επιδότηση δανείων. Για παράδειγμα, λείπει ένα συνεκτικό στεγαστικό πρόγραμμα για τη στήριξη της κύριας κατοικίας ευάλωτων οικογενειών (π.χ., τρίτεκνοι, πολύτεκνοι) αλλά και για τη φοιτητική στέγη. Επίσης, πρέπει να διευρυνθεί το πλέγμα γενικών κινήτρων αξιοποίησης των κενών ιδιωτικών ακινήτων, όπως η φορολογική έκπτωση μέχρι 16.000 ευρώ για εργασίες ανακαίνισης, όμως πρέπει να παρακολουθείται η εφαρμογή των προγραμμάτων και να διευρύνονται τα κριτήριά τους σταθερά. Η πρόταση της ΠΟΜΙΔΑ για απαλλαγή από τον φόρο μισθωμάτων επί τριετία για τα κενά ακίνητα ιδιωτών που θα διατεθούν προς ενοικίαση είναι ένα έξτρα κίνητρο για τους ιδιοκτήτες τους προκειμένου να τα ανακαινίσουν και να τα μισθώσουν.
Β. Αξιοποίηση των αδήλωτων ακινήτων, «ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗ», στο Κτηματολόγιο: Τα ακίνητα που οι ιδιοκτήτες τους δεν τα δήλωσαν στο Κτηματολόγιο εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 100.000. Και η μελλοντική μεταβίβασή τους στο Ελληνικό Δημόσιο ελλοχεύει, δυστυχώς, τον κίνδυνο της πλήρους απαξίωσής τους. Για το θέμα αυτό η ΠΟΜΙΔΑ προτείνει να παραχωρηθεί η κυριότητα των ακινήτων αυτών απευθείας στους δήμους – ΟΤΑ για άμεση αξιοποίηση, με δίκαιες, αντικειμενικές προδιαγραφές, σφιχτά χρονοδιαγράμματα και τοπικά στεγαστικά, αναπτυξιακά προγράμματα, ώστε να αναπτυχθεί άμεσα η πολύτιμη κοινωνική στέγη για ευάλωτους συμπολίτες μας (πολύτεκνους, χαμηλών εισοδημάτων) και ενεργά πολιτιστικά – κοινωνικά σωματεία, με παραχώρηση των ακινήτων σε εξαιρετικά χαμηλά μισθώματα ή / και δωρεάν. Στο πλαίσιο αυτό, η αξιοποίηση του μεγάλου χαρτοφυλακίου ακινήτων της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) προχωράει με ρυθμούς χελώνας, ενώ διαθέτει τεράστια περιθώρια αποτελεσματικότητας, ειδικά για κενά δημόσια ακίνητα που κάθονται εδώ και δεκαετίες, με μεγάλες πολιτικές και διοικητικές ευθύνες.
Η Πολιτεία και η κυβέρνηση οφείλουν να λειτουργήσουν άμεσα και αποτελεσματικά, δημιουργώντας ένα εθνικό ρεαλιστικό πρόγραμμα άμεσης ωρίμασης και άμεσης αξιοποίησης μισθώσεων και πωλήσεων για την κάλυψη μαζικών στεγαστικών, αναπτυξιακών αναγκών και κοινωνικής κατοικίας. Ο ρόλος της ΕΤΑΔ είναι ισάξια κοινωνικός και αναπτυξιακός. Δηλαδή, οι δυνάμεις της πρέπει να στοχεύουν στη μαζική αξιοποίηση με κοινωνική απόδοση και υπεραξία. Για παράδειγμα, σκοπός πρέπει να είναι η κάλυψη κοινωνικών αναγκών, όπως η οικονομική στέγαση, και όχι απλώς οι μεγάλες οικονομικές αποδόσεις ή η αξιοποίηση 10 μεγάλων ακινήτων. Σήμερα δεν υπάρχει πολυτέλεια για ΚΕΝΑ ΑΚΙΝΗΤΑ, ειδικά ιδιοκτησίας Δημοσίου, που στην ουσία ανήκουν σε όλους τους πολίτες.
Αναμφίβολα, η στέγη κύριας κατοικίας είναι πρώτιστης σημασίας για την ολοκληρωμένη ευτυχία στη ζωή και αποτελεί τη βάση για μια όμορφη καθημερινότητα. Είναι ένα κοινωνικό ζήτημα επιβίωσης και λύσεις υπάρχουν, που όμως δεν είναι εύκολες. Απαιτούν καινοτόμο και πρακτική σκέψη, ισχυρά κίνητρα και ολοκληρωμένη προσέγγιση. Το Δημόσιο πρέπει, επιτέλους, να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση και να αξιοποιήσει τη μεγάλη κενή ακίνητη περιουσία του με δημιουργία μόνιμης κοινωνικής κατοικίας, δίνοντας παράλληλα κίνητρα στους ιδιώτες να πράξουν ανάλογα για τα κενά ακίνητά τους και ειδικά για τις κατοικίες. Η διαχρονική αναποτελεσματικότητα του παρελθόντος πρέπει να τελειώσει οριστικά. Είναι βασική ευθύνη της Πολιτείας και κάθε κυβέρνησης να αξιοποιεί τη δημόσια περιουσία, ειδικά για τη στήριξη της κοινωνικής στέγης των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, που σήμερα είναι σε αδυναμία εξασφάλισης βιώσιμης κύριας κατοικίας. Είναι αναγκαίο και εφικτό, και τα αρχικά βήματα έχουν ήδη γίνει. «Κανένα δημόσιο ακίνητο κενό» πρέπει να είναι η νέα φιλοσοφία της κυβέρνησης και κάθε χαμένη μέρα αξιοποίησης πρέπει να αποτελεί σοβαρό λόγο ανησυχίας για τους κυβερνώντες και για όλους μας, καθώς είμαστε κατ’ ουσίαν συνιδιοκτήτες μιας μεγάλης σε αριθμό δημόσιας ακίνητης περιουσίας που σήμερα κάθεται απαξιωμένη. Είναι ένα μεγάλο στοίχημα για τη νέα διακυβέρνηση.
