Ν. Παππάς στο “Π”: Δημογραφικό: Προοδευτικές λύσεις, συντηρητικές αγκυλώσεις
Του
ΝΙΚΟΥ ΠΑΠΠΑ
Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ,
Τομεάρχη Οικονομικών
Το 2023 αποτέλεσε τη 12η διαδοχική χρονιά μείωσης του πληθυσμού της χώρας. Το ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων γίνεται ολοένα και πιο αρνητικό. Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία για το 2022, όταν και καταγράφηκε το μεγαλύτερο έλλειμμα στο ισοζύγιο από το 1931, με τις γεννήσεις να περιορίζονται στις 77.000 και τους θανάτους να ανέρχονται σε 140.000.
Την τελευταία δεκαετία, η συνολική μείωση του πληθυσμού πλησίασε τις 700.000. Σύμφωνα δε με τη Eurostat, ο πληθυσμός της Ελλάδας αναμένεται να μειωθεί σε 9 εκατομμύρια το 2050 και σε 7,8 εκατομμύρια το 2100. Με βάση τον ΟΟΣΑ, ενώ το 1962 αντιστοιχούσαν σε κάθε γυναίκα 2,30 γεννήσεις κατά μέσο όρο και το 1982 περί τις 2,10, σήμερα αντιστοιχούν λίγο κάτω από 1,50, ποσοστό (από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη) που δεν αναμένεται να βελτιωθεί τα επόμενα πολλά χρόνια.
Η οικονομική κρίση που προηγήθηκε και η φυγή εκατοντάδων χιλιάδων νέων στο εξωτερικό, η πανδημία και οι συνέπειές της πρόσφατα, η πληθωριστική και κλιματική κρίση σήμερα, σε συνδυασμό με την απουσία -με ευθύνη της ΝΔ- ισχυρών μέτρων προστασίας των νοικοκυριών και των εισοδημάτων τους, καθώς και τολμηρών πολιτικών που θα συμβάλουν στην αύξηση του πληθυσμού, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αδυναμία ανάσχεσης της κατάστασης.
Η μείωση του αριθμού όσων βρίσκονται σε εργασιακή ηλικία και η γήρανση του πληθυσμού επηρεάζουν και όλα τα οικονομικά μέτωπα. Το Ασφαλιστικό, την αγορά εργασίας, τα φορολογικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού.
Η πολιτική της παρούσας κυβέρνησης δεν δίνει διέξοδο. Ας είμαστε ειλικρινείς. Τα (κατά μέσο όρο) 300 ευρώ επιπλέον για κάθε γέννηση παιδιού, που ανακοίνωσαν οι Κ. Χατζηδάκης και Σ. Ζαχαράκη, και η εξαγγελία μέτρων που ισχύουν ήδη, αλλά δεν επηρεάζουν προς μια θετική ανατροπή της κατάστασης, δεν είναι αυτό που περίμεναν τα νέα ζευγάρια.
Ποιος νέος, ποια νέα μπορεί όχι να δημιουργήσει, αλλά ακόμη και να σκεφτεί να κάνει οικογένεια και παιδιά όταν ο μισθός φτάνει μόνο για τις πρώτες 19 ημέρες του μήνα; Όταν ζευγάρι με παιδί δαπανά πλέον 2.385 ευρώ τον μήνα κατά μέσο όρο, 361 ευρώ παραπάνω, δηλαδή, απ’ ό,τι έναν χρόνο πριν; Όταν ένας στους δύο αδυνατεί να θερμάνει το σπίτι του;
Η Πολιτεία οφείλει να προχωρήσει σε μια γενναία παρέμβαση, που θα δημιουργήσει ασφάλεια στον νέο και στη νέα, που θα χτίσει ένα πλέγμα προστασίας γύρω από τις οικογένειες και θα εξασφαλίζει ότι κάθε παιδί θα έχει το φαγητό του, τη θέρμανσή του, ελεύθερη πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες Υγείας και Παιδείας. Μια παρέμβαση η οποία, όπως έχει προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, θα περιλαμβάνει το -αυξημένο και με διευρυμένα κριτήρια- επίδομα μητέρας (πρώην επίδομα παιδιού), την εξίσωση της άδειας μητρότητας στις εργαζόμενες ιδιωτικού και δημόσιου τομέα και την επέκτασή της στις αυτοαπασχολούμενες, ελεύθερες επαγγελματίες και αγρότισσες, τη δωρεάν ένταξη όλων των παιδιών σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, τα δωρεάν σχολικά γεύματα κ.ά.
Όχι μόνο η Πολιτεία αλλά όλοι μας οφείλουμε να κάνουμε μία ακόμα συζήτηση. Μακριά από τις ιδεολογικές αγκυλώσεις της Δεξιάς. Όπως έγινε πρόσφατα, έστω με ένα μικρό, άτολμο βήμα, για την προσέλκυση μεταναστών ώστε να καλυφθούν οι ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό.
Δεν είναι κάτι άγνωστο για τη χώρα. Αν κάτι διατήρησε τον πληθυσμό την περίοδο 1991 – 2001 πάνω από τα 10 εκατομμύρια πολίτες, ήταν η μετανάστευση. Εκείνες οι εισροές που διατήρησαν σταθερή και την αναλογία του πληθυσμού εργασιακής ηλικίας έναντι του συνολικού πληθυσμού, ένα στοιχείο κρίσιμο και για την παραγωγικότητα της οικονομίας. Είναι χαρακτηριστικό, μάλιστα, ότι μεταξύ των ετών 1991 και 2005 ο πληθυσμός εργασιακής ηλικίας αυξήθηκε με ρυθμό ελαφρώς υψηλότερο από εκείνο του συνολικού πληθυσμού, διατηρούμενος σταθερά στο 67% του συνόλου. Και υπάρχει και κάτι ακόμα ενδιαφέρον: Στις ηλικίες έως 39 ετών παρατηρούνταν ίση κατανομή ανά ηλικία και φύλο στη χώρα. Πρόκειται για μια δομή ηλικίας – φύλου που συνοψίζεται ως «νέα ζευγάρια με ένα παιδί».
Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, η χώρα είναι ο συνδυασμός πολιτικών που θα περιορίσουν την αύξηση των θανάτων, θα δημιουργήσουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την απόκτηση παιδιών από τους νέους μας, θα αντιστρέψουν την πορεία φυγής της νέας γενιάς, που βρίσκεται στην πιο παραγωγική και αναπαραγωγική ηλικία, και θα επιτρέψουν την ενσωμάτωση μεταναστευτικών ροών, οι οποίες είναι απαραίτητες κατά πρώτο λόγο στην πρωτογενή παραγωγή.
Στην πρόκληση του Δημογραφικού οφείλουμε να απαντήσουμε με προοδευτική τόλμη. Οι συντηρητικές αγκυλώσεις είναι το πρόβλημα. Ή θα τις υπερβούμε ή θα μας καταπιούν. Τόσο απλά.
